Aleksander Jan Cuza
Z Wikipedii
Aleksander Jan Cuza, rum. Aleksandru Ioan Cuza (ur. 20 marca 1820 w Galaţi, zm. 20 maja 1873 w Heidelbergu), bojar mołdawski i pierwszy książę zjednoczonego księstwa Mołdawii i Wołoszczyzny.
Spis treści |
[edytuj] Młodość i dojście do władzy
Aleksander Jan Cuza pochodził z mołdawskiej rodziny bojarskiej. Zdobył wykształcenie na europejskim poziomie i został pułkownikiem armii mołdawskiej. W 1848, gdy Europę ogarnęła rewolucja, w Mołdawii i Wołoszczyźnie wybuchły rewolty. Walki w Mołdawii szybko zostały stłumione, a młody Cuza został uwięziony w Wiedniu, skąd wkrótce uciekł z pomocą brytyjską. Po powrocie do ojczyzny, w 1858 został ministrem wojny. Jako świetny mówca agitował za połączeniem Mołdawii i Wołoszczyzny. Korzystając z poparcia europejskich potęg 17 stycznia 1859 został obrany księciem Mołdawii, a po wywołanym przez zamieszki uliczne w Bukareszcie głosowaniu, 5 lutego tegoż roku również Wołoszczyzny. W 1861 jego władzę na tych ziemiach potwierdził sułtan turecki Abdülaziz.
[edytuj] Książę zjednoczonej Rumunii
Dwa lata później Cuza, który dotąd władał dwoma faktycznie niezależnymi państwami, zjednoczył Mołdawię i Wołoszczyznę w jeden organizm państwowy - Rumunię ze stolicą w Bukareszcie. Po tym wydarzeniu Cuza, panujący odtąd jako Aleksander Jan I, rozpoczął serię reform. Pierwszą z nich była decyzja o sekularyzacji dóbr klasztornych. Greckiemu Koścołowi Prawosławnemu, do którego część z tych klasztorów należała zaproponowano rekompensatę, lecz patriarcha Konstantynopola zerwał negocjacje na jej temat. Po kilku latach rząd rumuński wycofał się z tej propozycji. Reforma uwłaszczeniowa przysporzyła mu wielu przeciwnków, zwłaszcza wśród konserwatystów. Próbowali zawetować ustawę, lecz Cuza to weto odrzucił i przeprowadził plebiscyt potwierdzający lub odrzucający Konwencję Paryską (traktat pokojowy po wojnie krymskiej gwarantujący autonomię Mołdawii i Wołoszczyzny) - nierzeczywistą konstytucję (to referendum potwierdziło jego władzę). Następnie rozszerzył prawa wyborcze i zniósł status bojarów jako grupy uprzywilejowanej. Stworzył bazujące na Kodeksie Napoleona Kodeks Cywilny i Karny. Zreformował armię na styl europejski i założył uniwersytety w Bukareszcie i Jassach.
[edytuj] Upadek, emigracja i śmierć
W 1866 Cuza został obalony przez oficerów związanych z opozycją i w związku z tym emigrował. Na jego następcę został wybrany Karl von Hohenzollern-Sigmaringen, który przyjął imię Karol I. Cuza zmarł na wygnaniu po tułaczce z rodziną po Europie. Został pochowany w swojej rezydencji w Ruginoasie, a po wojnie jego ciało zostało przeniesione do Jass.
[edytuj] Literatura
- Juliusz Demel, "Aleksander Jan Cuza, książę Rumunii", Ossolineum, Wrocław 1977
