Sjabbát
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
| Jødedommen |
 |
| Skrifter |
| Tanákh |
| ( Torá · Nebiím · Ketubím ) |
| medrásj · Mekhiltá |
| Haggadá · siddúr |
| Talmúd |
| Misjná · Jerusjalmí |
| Bablí · Toseftá |
| Emunót vede‘ót |
| Misjné Torá |
| Moré nebukhím |
| Sjulḥán ‘arúkh · Mappá |
| Me‘ám lo‘éz |
| S. jesirá · Bahír · Zohar |
| Gudsteneste og bøn |
| Tempelet i Jerusalem |
| synagoge · minján |
| sjaḥarít · musáf |
| minḥá · ne‘ilá · ‘arbít |
| Modé aní · Sjemá‘ |
| torálesing |
| kaddísj · ‘amidá |
| prestesigninga |
| ‘alénu |
| kiddúsj · hammosí |
| b. hammazón |
| habdalá |
| Merkedagar |
| det jødiske året |
| pesah · ‘omer · sjabu‘ót |
| tisj‘á beáb · seliḥót |
| rosj hasjaná · kippúr |
| sukkót · sjeminí ‘aséret |
| simhat Torá · hanukká |
| tu bisjbát · purím |
| Livssyklus |
| berit milá |
| pidjón habbén |
| zebed habbát |
| bar miṣvá · bat miṣvá |
| Rituelle yrke |
| rabbinar · ḥazzán |
| daján · gabbáj |
| sofér · sjoḥét |
| Daglegliv |
| halakhá · bet din |
| mat · kasjrút sjeḥitá |
| mikvé · tebilá · sjabbát |
| tallét · tefillín |
| Kulturell inndeling |
| sefardisk · askenasisk mizrahisk · jemenittisk |
| italkisk · romaniotisk Beta Esrael · Bene Israel cochini · b. Menasjé |
| Teologisk inndeling |
| samaritansk |
| karaittisk |
| rabbanittisk |
| ortodoks · ḥasidisk |
| konservativ · reform |
| rekonstruksjonistisk |
| renewal · humanistisk |
| Abrahamittiske rel. |
| Jødedom kristendom |
| islam bahá’í sikhisme |
Sjabbát (hebr. שַׁבָּת šabbāt) eller sabbat (gj. gresk σαββάτων), òg kalla sjabbes (frå jid. שַׁבּת, shabbes), er namnet på den sjuande dagen i den jødiske veka. Sjabbáten, som byrjar ved solnedgang på fredagskvelden og varar til etter solnedgang på laurdagskvelden, er den jødiske kviledagen. I kristendommen blir ordet sabbat bruka anten i same tyding som den jødiske sjabbáten eller i tydinga søndag. Ordet vart i samband med heksejakta frå 1500-talet av bruka som symbol på anti-kristen religion, og denne førestillinga er vidareført i uttrykket heksesabbat.
Innhaldsliste |
[endre] Sjabbát i Bibelen
[endre] Sjabbát i jødedommen
Den jødiske sjabbáten byrjar ved solnedgang på fredagskvelden og varar til etter solnedgang på laurdagskvelden. I dette tidsrommet er det etter halakhá, eller jødisk religiøs lov, ikkje lov å gjera opp eld, koke nye matrettar, reise utanom bygda/byen der ein var ved solnedgang på fredagskvelden, drive handel eller utføre noko slags handarbeid eller handverk.
[endre] Laurdagsmorgongudstenesta
Under laurdagsmorgongudstenesta blir tradisjonelt heile parasjáen (vekeavsnittet av Toráen) med tilhøyrande haftará (vekeavsnitt frå Nebiím (Profetane) lesen i synagogen. Sjølve toráavsnittet blir på sjabbáten delt inn i sju delar som blir lesne til kvar sin alijá (oppkalling til Toráen). Denne morgongudstenesta blir etterfølgd direkte av musáf — ei kort tilleggsgudsteneste for visse helge- og merkedagar. Morgongudstenesta på sjabbát er, saman med kveldsgudstenesta på fredagskvelden, av dei gudstenestene som blir haldne mest i hevd blant jødar av alle vanlege retningar.
[endre] Utgangen av sjabbát
[endre] Tidspunkt
Det finst fleire ulike syn på kva tid sjabbáten er over. Tre hovudsyn er:
- Når ein kan sjå tre ulike stjerner på himmelen.
- Så lenge etter solnedgang som ein tjuefiredel av tida sola var oppe den dagen.
- 25 timar etter at sjabbáten begynte.
[endre] Habdalá
- Hovudartikkel: habdalá.
Utgangen av sjabbáten blir tradisjonelt markert ved habdalá-ritualet: Ein tenner eit lys — gjerne eit fletta eller tvinna lys med fleire veikar —, fyller eit glas kasjér vin eller druejus, tek fram ein krydderboks og les så signingar over vinen, krydderet og det levande lyset. Ein avsluttar så med ei signing av skilnaden mellom helg og kvardag og drikk opp vinen.
[endre] Sabbat i kristendommen
Sabbaten (fra fredags kveld til lørdags kveld) ble holdt av både jøder og kristne frem til keiser Konstantin (den første paven) i 325 e. Kr. ønsket å endre hviledagen. Paven endret hviledagen til søndag, fordi folk flest tilbad solguden på søndagen (sunday). Paven tvang de kristne til å arbeide og gå på skole på sabbaten, og tvang folk til å gå i kirka på søndager. Helt frem til 1850 fikk paven regjere på denne måten. Etter 1850 fikk vi religionsfrihet, og flere nye kirkesamfunn oppstod. Adventistene og noen baptister var først ute med å holde sabbaten. Det betydde at man holdt ungene hjemme fra skolen på sabbaten, og gikk i stedet i kirken. Sabbaten gjelder forsatt for alle mennesker, fordi dagen er innstiftet av Gud, er en del av de 10 bud. Se. 2.Mosebok. om de 10 bud, særlig det 4.de bud: "Du skal holde sabbaten hellig....Paven har prøvd å endre det, ved å omskrive de 10 bud til: "Du skal holde hviledagen helllig...Sabbaten er velsignet for evig, og alle som holder sabbaten blir rikelig velsignet. Søndagen gir ingen bibelsk velsignelse.
[endre] Urkyrkja
[endre] Sabbatianarar
[endre] Sabbatsfeiring i Noreg
| Denne artikkelen er ikkje (ferdig) omsett frå bokmål enno.
Hjelp oss gjerne med å gjera omsetjinga ferdig! |
Veldig mange kristne ønsker å holde sabbaten (fra fredags kveld til lørdags kveld) hellig, fordi sabbaten er rikt velsignet og mennesker som holder sabbaten blir rikt velsignet. Dessuten er sabbaten en del av de 10 bud, og Jesus holdt alltid sabbaten. Å holde en menneskeskapt (paveskapt) søndag strider mot bibelen.
[endre] Sjuandedagsadventisme
Syvendendags adventistene (adventikirkene) holder sabbaten (fra fredagskveld til lørdagskveld), som Bibelen og de 10 bud sier. Jesus var et forbilde, han gikk alltid i synagogen på sabbaten. Det er et stort ønske fra adventistene at alle kristne skal igjen begynne å holde sabbaten. Bibelen lover en stor velsignelse til alle som holder sabbaten. Dette er mulig i dagens samfunn, fordi vi ikke lenger trenger jobbe eller gå på skole på sabbaten.
[endre] Unitarisk kristendom
[endre] Sjå òg
 |
Denne religionsartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia å vekse seg stor og sterk gjennom å utvide han.
Sjå òg: Oversyn over religionsspirer. |
