Ultraviolett
From Wikipedia
UV oder Ultraviolet is en Farve in't Licht, wat en Minsch nich süht, avver bannig Deere künn dat sinn, so t.B. Insektens, ville Krüüpdeer, en por Spennens un lüttje Vagels.
Dat Ultra- in Ultraviolett is ut de olle Latiensche Spraak, dat meent hinner, över un wick wech. So ist dat och, dat Ultraviolett kummt in dat Spektrum von der eletromagnetsche Bülgen hinner dat Violett, wat eens sinn kann. De Frequenz von't Ultraviolett is üvver, de Bülgen sün köörter, man bi dat Violett. Je wieder et vun't Violett wech geiht in't Ultraviolett, desto grööter is de Energie in een Lichtquant.
Dat energieriche UV-Lücht kann gefahrlig sin för et Leven. Dat Ultraviolett in't Sünnlicht konn een verbrenn un krebskank maken. Dat gliche is bi Roentgenbülgen un bi Gammastrahlen.
Et gifft keen kloren Ünnerschied tweken Ultraviolett un Roentgenbülgen un de Gammabülgen, mans wie se entstahn.
- Ultraviolett kömmt ut dat Sünnlicht un ut speziale Lampens. De Bülgenläng von't Ultraviolett in de engere Senn is vun 380 Nanometers bis runner op 5 Nanometers, de Frequenzen sün 789 Terahertz un mehr, de Energie vun een eenzelnet Quant is 3.26 Electronvolt un opward.
- De Röntgenbülgen warn in de Höftsaak in'n medizinsche Röntgenschap met Eletronröhrn makt. Ihr Bülgenläng is tweken 10 Nanometers un 0,1 Nanometers.
- Gammabülgen gifft ut de Radioaktiviteit, de Deel von de radioaktive Strahlen, dat so nennt ward, hebt en Bülgenläng vun 0,5 Nanometers bet 0,124 Nanometers.
Ultraviolett met en Bülgenläng unner 200 Nanometers, dat is og Roentgen- un Gammastrahlen, wart og ioniseerende Strahlen nennt. Dat is, als de Energie in een Lichtquant dovun utriekt, een Elektron ut en Atom oder Molekül rut to slaan. Dat is just wat de Bülgen gefahrliek makt for Minschen, Deer un Planten.
Noormalet Glas is duuster for elektromagnetische Bülgen vun 200 Nanometers un körter, avver vile spezielle Glasoorten hebben dat nich, t.B. eenige Autoschiven.
Kiek og bi: Swattlicht, Infraroot, Elektromagnetische Bülgen, Radiobülgen, Sünnöl
