Hannibal Barkas
Van Wikipedia
- Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel woe meugelik 't Mestreechs aan te hawte.
Hannibal Barkas (Carthago, 247 v. Chr. - Libyssa, 183 v. Chr.) waor 'ne Carthaagse generaol. Heer greujde op in de legerkampe (veural Carthago Nova) vaan ziene vaoder Hamilcar Barkas. Ziene vaoder waor generaol in de Ierste Punische Oorlog en heet later bijnao 't ganse Iberische schiereiland veroverd. Oonder mie door ziene vaoder waor Hannibal 'ne gezwore vijand vaan de Romeine gewore. Letterlik, want toen heer nog joonk waor, dwoong Hamilcar häöm 'ne eijd aof te legke um noets 'ne Romein es vreund te höbbe.
Hannibal waor in väöl opziechte 'n bewoonderenswuurdig persoen. Wie heer es opvolger vaan Hamilcar waor aongeweze, geluifde de aw soldate dat dee hun weer waor trökgegeven, meh daan in de blooi vaan zien leve. Met 'ne fieren tred en 'ne striedlöstige blik in de ouge traod de joonge Hannibal hun tegemoot. Zien gelaatstrekke, zie liechaom - de geliekenis mèt ziene vaoder waor innorm. Livius melt dat Hannibals mood ooneuvertrefbaor waor. Gevaar wuifde heer eweg, zien soldate gaof heer 'n mie daan veileg geveul. Door gein inkel inspanning raakde zien liechaom vermeujd. Heer waor zoewel tege kaw es tege hitte bestendeg, zien eetlös woord bepaold door zien netuurlike behoeftes, neet door genoot. Veur slaope of wakker zien maakde heer gein oondersjeid tösse daag of nach; de tied dee heer neve zien actieveteije euverheeld gebruukte heer um te slaope, of dit noe um 3 oor 's nachs of 4 oor 's middags waor. E zach bed waor daoveur neet aon häöm besteid. Es heer sleep, daan deeg heer dat tösse zien soldate, bedek met 'nen soldatemantel. Wat betruf kleijing oondersjeijde heer ziech neet vaan d'n ordinaire soldaat; allein zie peerd en wapes verraojden dat heer 'ne generaol waor. Es 't tot 'ne veldslaag kaom, daan bevoond heer ziech in de veurste linies. Al dees hendeg sterke eigesjappe stoonte lijnrech tegeneuver zien slechte eigesjappe. Hannibal waor oongekind wreed, waor oonbetrowbaar, de woerheid leet 'm kaajd, niks waor heilig veur häöm, met de gode had en deed heer niks; heer brach gein offers, meh tartde ze.
Wie Hamilcar Barkas op heroïsche wijs steerf (heer veel vaan zie peerd), waor Hannibal al volwasse, meh nog neet aajd genog. Daorum woort ziene zwager Hasdrubal regent. Hasdrubal heet oonder zie bewind 't Ebro-verdraag oonderteikend. Daoin stoont dat al 't land ten zuije vaan de Ebro in de Carthaagse invloedsfeer laog, 't land ten noorde daovaan in die vaan Rome. Carthago beloufde de Ebro neet euver te steke, zoonder dat 't 'n oorlogsverklaring aon Rome had gestuurd.
Hasdrubal woort vermaord en Hannibal naom de mach euver. Heer waor erg popelair bijj de soldate umdat heer leefde wie 'ne echte miles (soldaat): heer had nog noets vaan zie leve in e bed geslaope. Wie Hanibal in 219 v. Chr. de sjtad Sagumtum, aon de kös vaan de Middellandse Zie in midde Spanje aonveel, stuurde Rome Carthago 'n ultimatum, dat botweg verwörpe woort.
De Twiede Punische Oorlog begos op spectakelair wijs met Hannibals mars vaanoet Spanje euver de Pyreneeë, door Zuid-Gallië, euver de Alpe. Zien oetgebreide legermach waor samegesteld oet soldate aofkomsteg oet versjèllende volkere (soldate oet Afrika, Spaonse stamme en Galliërs) en woort vergezeld door oorlogsolifante. De toch euver de Alpe waor 't zwoerste deil vaan de reis. De pade waore smal en de bieste voonte d'n doed vaan hoonger en kaw. Volges de Griekse historicus Polybius heet slechs e kwaart vaan zien leger de toch euverleef.
Wie heer in Noord-Italië aonkaom, versloog heer 't ein nao 't ander Romeins leger. In 216 v. Chr. behaolde heer 'n groete euverwinning op 't Romeins leger bij Cannae. Heer stoont veur de poorte vaan Rome, meh zien voedselreserves raakde op en heer mos Zuid-Italië plundere veur voedsel. Tege deen tied had Rome e nuij leger klaor.
In 203 v. Chr. woort Carthago in Afrika bedreig door e Romeins leger oonder leijing vaan Publius Cornelius Scipio en Hannibal woort trökgeroope. Hannibal lande in Noord-Afrika en marcheerde nao Scipio, dee nao häöm tow kaom. Zie oontmoetde ziech bij de plaots Zama in de Slaag bij Zama Regia. Wie Hannibal zien olifante leet aonvalle, opende de Romeinse gelejer ziech, zoedat de olifante wieneg sjaoj koste aonbringe. Achter de houfmach woorte zie aongevalle door liechbewapende troepe. Toen vele de infanterieë vaan beijer legers mekaar aon. De Carthagers hakde de Romeine in de pan. Toen kaome de ruiters trök, die door Scipio op foerage gestuurd waore, en vele de Carthagers in de rögk aon. Zie behaolde 'n gemekelike euverwinning. Waore zie e keteer later gekaome daan hadde de Carthagers de Romeinse infanterie verslage en koste de Carthagers hun aonval aofsloon.
Nao dees nederlaag smeekte Carthago um vreej. 't Mos veur 50 jaor 'n zwoer sjatting betaole en gans oontwapene. Hannibal woort desoondaanks suffeet (hoegste magistraat) in Carthago, stimuleerde de landbow, meh had ouch vijande bij de aristocratische femilies.
De Romeine maakde ziech zörg euver de greujende welvaart in Carthago, en vroge um de oetlevering vaan Hannibal. Dee ging vervolges in 195 v. Chr. vriewilleg in ballingsjap nao 't hof vaan keuning Antiochus III vaan Syrië en vervolges nao keuning Prusias vaan Bithynië, boe heer nao oontdekking door Romeinse spionne zelfmoord pleegde door gif in te neume um oetlevering aon Rome te veurkaome.
