Kísilþörungar

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

? Kísilþörungar
Kísilþörungar í sjó
Vísindaleg flokkun
Ríki: Frumverur (Protista) Skipting: Missvipuþörungar (Heterokontophyta) Flokkur: Kísilþörungar (Bacillariophyceae)

Kísilþörungar (fræðiheiti: Bacillariophyceae) eru stór flokkur heilkjarna þörunga og ein algengasta gerð plöntusvifa. Þeir eru flestir einfruma en mynda stundum sambú með öðrum kísilþörungum. Skel þeirra er úr kísli og finnast þeir nánast í öllum vatnsrænum umhverfum, þ.á m. í ferskvatni, sjó, jarðvegi og í raun nánast allstaðar þar sem raka er að finna.

Þeir eru óhreyfanlegir eða hafa eingöngu takmarkaða hreyfigetu eftir undirlagi með því að seyta slímugu efni eftir saumnum. Þar sem kísilþörungar eru frumbjarga lífverur eru þeir bundnir við ljóstillífunarbeltið (vatnsdýpt niður á 200 m eftir skýrleika). Til eru bæði botnþörungar og svifþörungar. Gullþörungar eru þörungategund sem mynda þolhjúp úr frymisneti, varðveita olíu í stað sterkju, hafa tvískipta frumuveggi og mynda kísil á einhverju stigi lífs síns. Kísilþörungar eru venjulega í kringum 20-200 míkrómetrar í þvermál eða á lengd þrátt fyrir að stundum geti þeir orðið allt að 2 millímetra langir. Hólf þeirra geta verið stök eða mörg saman (fest saman með mörgum slímugum þráðlum eða böndum sem mynda langar keðjur). Kísilþörungar geta verið svo margir og svo vel varðveittir að þeir myndi setlög sem eingöngu eru gerð úr skeljum þeirra (kísilgúr) og eru þessi setlög nothæf og arðbær þar sem þau eru notuð í síur, málningu, tannkrem og margt fleira.

Fyrst áreiðanlegu vísbendingar um kísilþörunga í jarðsögunni eru frá ár-Júra og elsta og best varðveitta flóran er frá ár-Krít. Elstu ferskvatnsþörungarnir koma ekki fram fyrr en á Eósen, en á Míósen hafa bæði sjávar- og ferskvatnsþörungar orðnir útbreiddir og svipar mörgum flokkum til núlifandi tegunda.