Hnattvæðing

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Tækniframfarir eru drifkraftur hnattvæðingarinnar

Hnattvæðing eða alþjóðavæðing er hugtak yfir margbrotið og flókið ferli sem hefur áhrif á flest ef ekki öll svið mannlífsins. Þessar breytingar eru bæði huglægar og hlutlægar. Eins og nafnið gefur til kynna eru þessar breytingar ekki bundnar við ákveðin svæði heldur teygja sig um allan heim.

Í stuttu máli verður hnattvæðingin til þess að flæði upplýsinga, vara, fjármagns, fólks og hugmynda um landamæri eykst og fyrir vikið breytist skynjun fólks á tíma og rúmi. Heimurinn „minnkar“ og tengsl eflast.

Þessu ferli er hægt að bera saman við aðrar byltingakenndar þróanir í nútímanum s.s. iðnbyltinguna og prentvæðinguna Þótt ekki séu allir sammála um að hnattvæðingin sé eðlisbreyting á lifnaðarháttum eru flestir á því máli að hún sé einstaklega hröð. Í víðum skilningi er hægt að líta á sem svo að hægt sé að rekja „upphaf“ hnattvæðingar aldir aftur í tíman og miða sumir við landnám Kristófers Kólumbusar í Ameríku árið 1492. Örasta þróun hennar hefur hins vegar orðið á síðasta aldarfjórðungi 20. aldarinnar.

Rétt er að taka fram að hnattvæðingin er ekki endilega jákvæð þróun og hefur misjafnlega mikil áhrif á fólk eftir því hvar það er statt í heiminum. Fólk í þróunarlöndum verður minna vart við áhrif hnattvæðingarinnar en íbúar vestrænna heimsborga. Í því samhengi er talað um bilið milli norðursins og suðursins.

[breyta] Nánari úttekt

Miklar breytingarnar hafa orðið á sviði upplýsingatækninnar með útbreiðslu stafrænnar tækni. Þannig hefur tilkoma internetsins, öflugri tölvna og farsíma orðið til bættra og aukinna samskipta fólks á milli. Í dag getur almenningur átt í samskiptum heimshorna á milli í rauntíma með tiltölulega ódýrum hætti.

Einnig orðið framfarir á sviði samgangna sem auðvelda ferðalög milli mikilla vegalengda. Fjarlægð felur því í sér minni takmarkanir á getu fólks til þess að ferðast. Það færist í aukana að ferðamenn ferðist milli landa sér til skemmtunar. Innan vestrænna landa er einnig töluvert um að fólk flytji búferlum landa á milli, t.a.m. geta íbúar Evrópusambandsins ferðast innan þess án takmarkanna. Meira er orðið um ásókn fólks frá fátækari löndum í störf í ríkari löndum og veldur þetta víða þjóðfélagsátökum þar sem mikið ber á ólöglegum innflytjendum.

Efnahagslegar breytingar hafa einnig orðið miklar, flæði varnings milli landa hefur aukist mikið. Erlend fjárfestingar eru töluverðar og aukast. Alþjóðleg stórfyrirtæki (Coca Cola, Nike, Microsoft o.fl.) hafa orðið gífurleg völd vegna þess hversu stór þau eru orðin. Efnahagir landa eru því víxlháðir og getur áhrifa þess gætt víða þegar breyting verður á í einu landi. Þessi þróun er að hluta til komin vegna ríkjandi hugmyndafræði frjálshyggju sem boðar m.a. sem minnstar hömlur á flæði fjármagns, vinnuafls og varnings milli landa. Alþjóðabankinn, Alþjóðaviðskiptastofnunin og Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn ráða hér miklu um.

Í stjórnmálum hefur borið á auknum völdum alþjóðasamtaka á borð við Sameinuðu þjóðirnar og ESB. Vilja sumir meina að þær grafi undan fullveldi ríkjanna sem eru meðlimir með því að skylda þau til þess að hlíta lögum og reglugerðum sem þau úthluta. Hægt er að færa rök fyrir því að ábyrgð lýðræðislega kosinna þingmanna gagnvart kjósendum rofni þegar alþjóðleg samtök og stofnanir taka ákvarðanir sem hafa áhrif á líf fólks.

Að sama skapi hafa alþjóðleg félagasamtök eins og Amnesty, Greenpeace og Rauði krossinn aukin áhrif í krafti þrýstings sem þau beita stjórnvöld til þess að hafa móta stefnu þeirra.

Meira ber á einstaklingshyggju sem ríkjandi hugarfari á meðal fólks. Fólk skilgreinir sig í auknum mæli út frá lifnaðarháttum sínum eða lífsstíl. Hnattvæðing verður einnig til þess að menning í ólíkum löndum verður einsleitnari. Nýleg þróun er á þá leið að sjónvarpsefni sé staðlað og flutt út til landa og lagað að aðstæðum þar, t.d. Idol.