Linguas judeo-romanic
De Wikipedia, le encyclopedia libere
Le 'linguas judeo-romanic es le linguas derivate del linguas romanic, parlate per le varie communitates judee, e alterate tanto que illos ha ganiate recognition como linguas independente, in addition al grande numero de altere linguas judee.
Tabula de contento |
[modificar] Linguas
[modificar] Catalanico
Le catalanico, o judeo-catalano, remane vestigialmente in le parlar del communitates crypto-judee de Espania del nord e del est, e in le insulas balearic.
[modificar] Judeo-italiano
Le varietates del judeo-italiano (a vices appellate Italkiano, un termino inventate per Solomon Birnbaum in 1942) es hodie parlate fluentemente per minus de 200 personas. Iste parlatores representa le ultime resto del multo diverse dialectos judeo-italian parlate in tote Italia, Corfu, e verso le litores oriental del Mares Adriatic e Ionian.
[modificar] Judeo-aragonese
Le judeo-aragonese esseva parlate in Espania del nord central ab circa le medio del 8ve seculo usque a circa le tempore del expulsion de Espania, quando illo se fusionava con le varie dialectos judeo-espaniol, o cadeva in disuso in favor del dialectos judeo-espaniol (alora) multo plus influential proveniente de Espania del sud, specialmente in le areas occupate per le moderne Pais de Valencia, Murcia e Andalucia.
[modificar] Judeo-latino o La‘az
Plus propriemente "Judeo-latino vulgar" plus tosto que "judeo-romanico", le Judeo-latino coperi un varietate de dialectos del latino postulate a haber essite specific al communitates judee del Imperio roman.
[modificar] Judeo-portugese o Lusitanico
Le judeo-portugese es le lingua del diffuse population crypto-judee de Portugal. Como le major parte del linguas judee, illo preserva un numero de archaismos non plus trovate in portugese. Illo continua a exister quasi solmente in formas vestigial in le parlar del communitates crypto-judee in Portugal continental mesme, specialmente circum Belmonte in le nord, e in Algarve.
[modificar] Ladino
Cognoscite per plure nomines, e trovate in multe dialectos regional diverse, le ladino es le descendente moderne del lingua espaniol como parlate per le Sephardim, descendentes del population judee grande e influential de Espania ante del expulsion de Espania.
[modificar] Shuadit
Le shuadit, o judeo-provençal, es le lingua occitan influentiate per le hebreo que se disveloppava, non solmente in Provence, ma in tote le Francia meridional medieval. Illo exhibi un numero de cambios de phonemas unic in parolas prestate hebree.
[modificar] Zarphatico
Le zarphatico, or judeo-francese, es le lingua judee morte de Francia septentrional moderne, le Paises Basse, e Germania occidental.
[modificar] Historia e disveloppamento
Le disveloppamento exacte del linguas judeo-romanic non es clar. Le duo theorias predominante es que illos sia o descendite del judeo-latino, e que lor disveloppamento sia parallel a illo del linguas-filias del latino, o consequentias de cata communitate lingual individual. Un altere theoria adopta parte de ambes, proponente que certe linguas judeo-romanic (variemente, le zarphatico, le shuadit, le italkiano e le catalanico) sia descendite del judeo-latino, ma que alteres (variemente, le zarphatico, le catalanico, le ladino, e le judeo-portugese) sia le producto de disveloppamento independente.
[modificar] Stato presente
Le judeo-latino, le zarphatico, le shuadit, e le judeo-aragonese es ora linguas morte. Le judeo-latino moriva in tempores ancian, le zarphatico e le judeo-aragonese in le medievo, e le shuadit al morte de su ultime parlator in 1977.
Le judeo-portugese e le catalanico remane primarimente solmente como vestigios in le parlar del communitates crypto-judee in le peninsula iberic e le insulas balearic.
Le italkiano, parlate solmente duo generationes retro per non minus de 5.000 judeos italian es hodie parlate per minus de 200 gente, pro le major parte vetule.
Le ladino es parlate per le remanente communitates sephardic del Maghreb in Africa del nord, e in le Medie Oriente, specialmente in Turchia, per non minus que 150.000 gente, le grande majoritate del quales es al minus bilingue.
Como le major parte del linguas judee, le futuro del linguas judeo-romanic es insecur. Con le presente dominantia del hebreo como medio de communication inter le communitates judee in le Medie Oriente, e con le crescente prestigio del anglese, assi como le importantia economic de linguas local (specialmente le turco), le situation sembla grave.
[modificar] Referentias
- Jewish Languages Project
- Judeo-aragonese: Revista de Filología Española (Citate como RFH:Hispánica?) 8.136-41 (1946) citate in Current Trends in Linguistics 9.1025
