Escandinavia
Na Galipedia, a wikipedia en galego.
Este artigo é parte da serie Escandinavia |
A Era Vikinga |
Ting |
Unión de Kalmar |
Dinamarca-Noruega |
Suecia-Noruega |
Unión Monetaria |
Unión de defesa |
Idiomas |
Montañas |
Península |
Varanxianos |
Vikingos |
Historia da Suecia |
Historia da Noruega |
Historia da Dinamarca |
Escandinavia é a rexión cultural e histórica da Península Escandinava. Os países escandinavos son Noruega, Suecia e Dinamarca, que se recoñecen mutuamente como partes da Escandinavia. O rótulo colectivo "Escandinavia" reflicte a similaridade cultural, e mailos fortes lazos históricos, entre eses países a pesar da súa independencia política.
O uso e o sinificado do termo fóra da Escandinavia é un tanto ambiguo, ás veces incluese Finlandia e Islandia e outras veces exclúese Dinamarca. Eses significados alternativos son considerados incorrectos na Escandinavia, e ocasionalmente algunhas persoas podense ofender con tal uso.
Para evitar ambigüidades, úsase o termo países nórdicos incluindo os reinos escandinavos da Noruega, Suecia, Dinamarca e mailas repúblicas da Finlandia e Islandia.
Os termos Fenoscandia e Feno-Escandinavia poden tanto ser usados para incluir á península Escandinava, á península de Kola, Karelia e Finlandia no mesmo termo que alude ao Escudo Fenoscandiano, como podense usar nun senso máis cultural, máis ou menos como sinónimo de países nórdicos, significando o contacto historicamente estreito entre as culturas e pobos fínicos, sami e escandinavos.
Fóra da Europa, a Holanda ás veces tamén considerase, de modo erróneo, Escandinava. A razón para isto semella ser unha confusión con Dinamarca: ambolos son pequenos países teutónicos con fronteiras no Mar do Norte e os adxetivos en inglés Dutch e Danish (holandés e dinamarqués, respectivamente) son un pouco semellantes.
Índice |
[editar] Linguas
Artigo principal: Idioma xermánico septentrional
A maioría dos dialectos de dinamarqués, sueco e noruegués son mutuamente intelixibels, e os escandinavos poden comprender, con pouca dificuldade, as lingua estándar uns dos outros impresos, na radio e na televisión.. Están relacionados, mais sen ser intelixibels, cos outros idiomas xermánicos septentrionais, islandés e faroense, todos eles derivados do nórdico antigo. Mais o dinamarqués, o sueco e o noruegués están, dende a época medieval, máis influenciados polo baixo-saxón.
Os idiomas escandinavos non posúen relación co finlandés nen co estonio que, como linguas linguas fina-úgricas, están distantemente relacionados co húngaro. Inda que os falantes de sueco constitúan unha pequena mais influente minoría na Finlandia — e falantes finlandeses constitúan unha minoría na Suecia, de tamaño relativamente similar, a pesar de menos influente — e a maioría dos finlandeses étnicos teña estudado sueco como materia escolar obrigatoria, a distancia lingüística entre as familias de idiomas é frecuentemente vista como indicativo dunha distancia cultural e unha forte razón para non clasifica-los finlandeses como escandinavos.
Os finlandeses e islandeses que estudan sueco e dinamarqués, respeitivamente, coma linguas estranxeiras frecuentemente tamén atopan difícil comprender os outros idiomas escandinavos. No outro caró da balanza están os noruegueses que, con dous patróns de escrita paralelos, e costume que se apeguen aos dialectos locais, están acostumados á variación e poden comprende-lo dinamarqués e mailo sueco como se fosen uns dialectos un pouco máis distantes [1].
[editar] Política
O uso moderno do termo Escandinavia debese ao movemento político escandinavista, que estaba activo na metade do século XIX, principalmente entre a Primeira Guerra de Schleswig (1848-1850), na cal a Suecia-Noruega contribuiu cunha considerabel forza militar, e a Segunda Guerra de Schleswig (1864).
O movemento propuña a unificación da Dinamarca, Noruega e Suecia nun único reino. O escenario para o movemento foron os turbulentos sucesos durante as guerras napoleónicas no comezo do século, que levaron á división de Suecia (a parte oriental tornándose no Gran-Ducado ruso da Finlandia en 1809) e de Dinamarca (a través da cal a Noruega, de iure en unión con Dinamarca dende 1387, inda que de feito só unha provincia, tornouse independente en 1814 e despois diso foi forzada axiña a aceptar unha unión con Suecia).
![Foto de satélite da Península Escandinava durante o inverno no hemisferio norte](../../../upload/shared/thumb/7/7e/Scandinavia.TMO2003050.jpg/180px-Scandinavia.TMO2003050.jpg)
Finlandia, sendo unha parte do Imperio Ruso, tería que ser deixada fóra de calquer ecuación para unha unión política entre os países nórdicos. Un novo termo que excluíse a Finlandia de tales aspiracións tivo tamén que ser inventado, e ese termo foi Escandinavia. A Escandinavia xeográfica incluía a Noruega e a Suecia, mais a Escandinavia política tamén incluiría a Dinamarca. Politicamente, Suecia e Noruega uníronse baixo a rexencia dun monarca. Dinamarca tamén incluía os territorios dependentes de Islandia, as Illas Faroe e Grenlandia no Océano Atlántico (que, nembargantes, historicamente pertenceran a Noruega, mais permaneceron con Dinamarca dacordo co Tratado de Kiel).
O fin do movemento político escandinavo ocorreu cando se lle negou a Dinamarca apoio militar da Suecia-Noruega para anexar o Ducado (dinamarqués) de Schleswig que, xunto co Ducado (alemán) de Holstein, estivera en unión persoal con Dinamarca. A Segunda Guerra de Schleswig ocorreu en 1864. Esa foi unha breve mais desastrosa guerra entre Dinamarca e máis Prusia (apoiada por Austria). Schleswig-Holstein foi conquistado por Prusia e, despois do éxito de Prusia na Guerra Franco-Prusiana, creouse un Imperio Alemán conducido por prusianos, e estableceuse un novo equilibrio de poder nos países do Mar Báltico.
Mesmo se unha unión política Escandinava nunca acontecese, había unha Unión Monetaria Escandinava establecida en 1873, coa krona/krone como moeda común, e que durou ata a I Guerra Mundial.
A cooperación Escandinava moderna despois da I Guerra Mundial tamén incluiu á independente Finlandia e (dende 1944) Islandia; e sustituise o termo escandinavo, como un termo político, polo termo países nórdicos e derradeiramente, en 1952, pola institución Consello Nórdico.
[editar] Estrutura política histórica
Século | Escandinavia e os Países Nórdicos | ||||
XX | Dinamarca | Islandia | Noruega | Suecia | Finlandia |
XIX | Dinamarca | Suecia-Noruega | GD da Finlandia | ||
XVIII | Dinamarca-Noruega | Suecia | |||
XVII | |||||
XVI | |||||
XV | Unión de Kalmar | ||||
XIV | Dinamarca | Noruega | Suecia | ||
XIII | |||||
XII | CW Islandés | Noruega | |||
Pobos | dinamarqueses | islandeses¹ | noruegueses | suecos | finlandeses |
1/ Os colonizadores orixinais de Islandia eran de orixe nórdica (principalmente norueguesa) e celta (da Gran Bretaña e Irlanda).
[editar] Vexa tamén
- Escandinavia (etimoloxía)