Μαξ Βέμπερ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

O Μαξ Βέμπερ (Max Weber) γεννήθηκε το 1864 σε μια μικρή πόλη της Γερμανίας από αστική οικογένεια. Ο πατέρας του ήταν γραφειοκράτης. Ο Βέμπερ υπήρξε πανεπιστημιακός δάσκαλος και ερευνητής αλλά δεν κατάφερε να εισέλθει στον πολιτικό στίβο όπως ο ίδιος επιθυμούσε. Η σκέψη του επέδρασε καταλυτικά στον ευρωπαϊκό χώρο. Υπήρξε κάθετα αντίθετος με τον Εμίλ Ντιρκάιμ (στο θέμα της θεμελίωσης της κοινωνιολογίας ως επιστήμης) και με τον Καρλ Μαρξ (στο θέμα των προσδιοριστικών φαινομένων της ιστορικής ανέλιξης). Στην Αμερική έγινε γνωστός μέσω της μετάφρασης του έργου του από τον Τάλκοτ Πάρσονς. Πέθανε το 1920 αφήνοντας ημιτελή την σπουδαιότερη εργασία του Οικονομία και Κοινωνία.

O Weber ασχολήθηκε κυρίως με τη διοίκηση. Συνέλαβε και συστηματοποίησε μέσα σε ένα ιδεότυπο το γραφειοκρατικό πρότυπο οργάνωσης. Το πρότυπο αυτό είναι συνδεδεμένο με τον καπιταλιστικό εξορθολογισμό . Σύμφωνα με το πρότυπο αυτό όλα τα Κράτη σε κάποια στιγμή της ιστορίας τους χρειάζονται ένα πρότυπο οργάνωσης το οποίο θα λειτουργεί σα μια μηχανή και δε θα επηρεάζεται από εξωτερικούς παράγοντες. Δηλαδή ένα σύστημα το οποίο θα πετυχαίνει τους στόχους που θέτει. Με άλλα λόγια το γραφειοκρατικό πρότυπο. Σε αυτό το πρότυπο πρωτεύοντα ρόλο παίζει η δημιουργία σώματος εξειδικευμένων- επαγγελματιών υπαλλήλων.

Για τον Weber η γραφειοκρατία είναι μια πυραμίδα στη βάση της οποίας βρίσκονται οι κατώτεροι υπάλληλοι και στην κορυφή μόνο ένας ηγέτης ο οποίος διευθύνει τους υπόλοιπους που βρίσκονται κάτω από αυτόν. Στο γραφειοκρατικό πρότυπο ο υπάλληλος οποιασδήποτε βαθμίδας διέπεται από το νόμο.

Τα βασικά χαρακτηριστικά του γραφειοκρατικού προτύπου είναι:

1. Συστηματική διαίρεση εργασίας (αρμοδιότητες, καθήκοντα, υποχρεώσεις, δικαιώματα)
2. Ύπαρξη κανόνων που δεσμεύουν τον υπάλληλο κάθε βαθμίδας.
3. Ιεράρχηση λειτουργιών. Κάθε θέση υπό τον έλεγχο μιας ανώτερης βαθμίδας.
4. Ο υπάλληλος έχει απολαβές (μισθός).
5. Διάκριση διεύθυνσης και ιδιοκτησίας μέσων διοίκησης. Ο δικαιούχος δεν είναι κύριος της θέσης του.

Οι αρχές αυτές είναι πολύ κοντά στις 14 αρχές διοίκησης του Fayol.

Η κυριότερη κριτική που ασκείται στο γραφειοκρατικό πρότυπο του Max Weber είναι:

1. Η άσκηση της εξουσίας δε συγκεντρώνεται απλά στην κορυφή αλλά είναι σχετικά διάχυτη.
2. Η δομή δεν είναι απόλυτα πυραμιδοειδής και ιεραρχική αλλά ετερογενής και κατακερματισμένη (παράλληλες ιεραρχίες).
3. Οι σχέσεις με τους διοικουμένους δεν είναι μόνον σχέσεις επιβολής, αλλά επίσης είναι άνισες.

[Επεξεργασία] Βιβλιογραφία

• J. Chevallier, Διοικητική Επιστήμη, Αντ. Ν. Σάκκουλας Αθήνα- Κομοτηνή 1993
• Ν.Χ. Τάτσης, Κοινωνιολογία, Ιστορική εισαγωγή και θεωωρητικές θεμελιώσεις, Τόμος Α', Εκδόσεις Οδυσσέας