Κούβα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Αυτό το άρθρο γεωγραφίας χρειάζεται επέκταση. Βοηθήστε τη Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το!

Η Κούβα, επίσημη ονομασία Δημοκρατία της Κούβας (στα ισπανικά Cuba ή República de Cuba), αποτελείται από το νησί της Κούβας (το μεγαλύτερο στις Μεγάλες Αντίλες), την Ίσλα δε λα Χουβεντούδ και άλλα μικρότερα νησάκια. Βρίσκεται στη βόρεια Καραϊβική, ανάμεσα στην Καραϊβική Θάλασσα, τον Κόλπο του Μεξικό και τον Ατλαντικό Ωκεανό. Η Κούβα βρίσκεται νότια των ΗΠΑ και των νησιών Μπαχάμες, δυτικά των Νήσων Τερκς εντ Καϊκος και της Αϊτής και ανατολικά του Μεξικό. Οι Νήσοι Κέιμαν και η Τζαμάικα βρίσκονται νότια της Κούβας.

Η Κούβα είναι η πολυπληθέστερη χώρα στην Καραϊβική. Ο πολιτισμός και τα έθιμά της αντλούν από διάφορες πηγές, συμπεριλαμβανομένων της περιόδου της ισπανικής αποικιοκρατίας, της μεταφοράς σκλάβων από την Αφρική και, σε μικρότερο βαθμό, της γειτνίασης με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το νησί έχει τροπικό κλίμα το οποίο μετριάζει από τη θάλασσα που το περιβάλλει. Τα θερμά ρεύματα της θάλασσας της Καραϊβικής και η θέση της Κούβας ανάμεσα σε μεγάλα θαλάσσια σώματα προκαλούν συχνά καταιγίδες.

Πίνακας περιεχομένων 1 Ιστορία 1.1 Αποικιοκρατία 1.2 Ανεξαρτησία 1.3 Από τον Μπατίστα στον Κάστρο 1.4 Η Κούβα μετά την επανάσταση 1.5 Η μαρξιστική-λενινιστική Κούβα 1.6 Η Κούβα στη μεταψυχροπολεμική εποχή 2 Κουλτούρα 3 Κυβέρνηση και πολιτική 3.1 Ανθρώπινα δικαιώματα 4 Επαρχίες 5 Γεωγραφία 6 Κοινωνία 6.1 Εκπαίδευση 6.2 Δημόσια υγεία 7 Δημογραφικά στοιχεία 8 Θρησκεία 9 Οικονομία 10 Στρατός 11 Βλέπε επίσης 12 Παραπομπές 13 Εξωτερικού σύνδεσμοι

[Επεξεργασία] Ιστορία

Η καταγεγραμμένη ιστορία της Κούβας ξεκινά στις 24 Οκτωβρίου 1492, όταν ο Χριστόφορος Κολόμβος εντόπισε το νησί κατά το πρώτο του ταξίδι και το διεκδίκησε εκ μέρους της Ισπανίας. Το νησί είχε κατοικηθεί από ιθαγενείς λαούς της Αμερικής, γνωστούς ως Ταΐνο και Σιμπονέι, των οποίων οι πρόγονοι είχαν έρθει από τη Νότια Αμερική πολλούς αιώνες πιο πριν. Οι Ταΐνο ήταν γεωργοί και οι Σιμπονέι κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες. Το όνομα Κούβα προέρχεται από την Ταΐνο λέξη cubanacán που σημαίνει "κεντρικός τόπος".

Η ακτές της Κούβας χαρτογραφήθηκαν πλήρως από τον Σεβαστιάν ντε Οκάμπο το 1511, και την ίδια χρονιά ο Ντιέγο Βελάσκες ντε Κουεγιάρ ίδρυσε την πρώτη ισπανικό καταυλισμό στην Μπαρακόα. Άλλες πόλεις, συμπεριλαμβανομένης της Αβάνας (η οποία ιδρύθηκε το 1515), ακολούθησαν σύντομα μετά. Οι Ισπανοί, όπως έκαναν σε όλη την ήπειρο, καταπίεσαν και σκλάβωσαν τους περίπου 100.000 ιθαγενείς κατοίκους του νησιού. Μέσα σε εκατό χρόνια εξαφανίστηκαν όλοι τους, ως αποτέλεσμα του συνδυασμού ασθενειών, καταναγκαστικών έργων και γενοκτονίας. Τότε οι έποικοι έφεραν σκλάβους από την Αφρική, οι οποίοι σε σύντομο χρονικό διάστημα αποτελούσαν σημαντική μερίδα του πληθυσμού.

[Επεξεργασία] Αποικιοκρατία

Η Κούβα ήταν υπό ισπανική κατοχή για 388 χρόνια, διοικούμενη από κυβερνήτη στην Αβάνα, με την οικονομία της να βασίζεται στις φυτείες και την εξαγωγή ζάχαρης, καφέ και καπνού στην Ευρώπη και αργότερα στη Βόρεια Αμερική. Καταλήφθηκε από τους Βρετανούς το 1762, αλλά το επανέκτησαν οι Ισπανοί τον επόμενο χρόνο. Ο ισπανικός πληθυσμός ενισχύθηκε από έποικους που εγκατέλειψαν την Αϊτή όταν το νησί πέρασε στην κυριαρχία των Γάλλων. Όπως και σε άλλες κτήσεις της Ισπανικής Αυτοκρατορίας, η κοινωνική και οικονομική εξουσία ήταν στα χέρια μιας μικρής ελίτ γαιοκτημόνων ισπανικής καταγωγής, τους οποίους εξυπηρετούσε ένα πλήθος, κυρίως μιγάδων, από αγρότες, εργάτες και σκλάβους.

Τη δεκαετία του 1820, όταν οι άλλες περιοχές της Ισπανικής Αυτοκρατορίας στη Λατινική Αμερική επαναστάτησαν και δημιούργησαν ανεξάρτητα κράτη, η Κούβα παρέμεινε πιστή, αν και σιγόβραζε η επιθυμία για ανεξαρτησία. Αυτό συνέβηκε εν μέρει επειδή η ευημερία των Κουβανών εξαρτιόταν από τις εξαγωγές στην Ευρώπη, εν μέρει από φόβο μήπως τυχόν απόσυρση των Ισπανών πυροδοτούσε εξέγερση των σκλάβων (όπως έγινε στην Αϊτή), και εν μέρει επειδή οι Κουβανοί περισσότερο φοβόντουσαν την αυξανόμενη ισχύ των Ηνωμένων Πολιτειών παρά αντιτίθονταν στην ισπανική αποκιοκρατία.

Η γειτνίαση της Κούβας με τις ΗΠΑ επηρέασε πάρα πολύ την ιστορία του νησιού. Πολιτικοί στις νότιες ΗΠΑ σχεδίαζαν καθ’ όλο τον 19ο αιώνα την προσάρτηση της Κούβας ως μέσο ενίσχυσης των δυνάμεων στις ΗΠΑ που υποστήριζαν τον θεσμό της δουλείας, και συνήθως υπήρχαν και στην Κούβα κάποιοι που υποστήριζαν αυτή την πολιτική. Το 1848 μία εξέγερση με αυτό τον στόχο καταπνίγηκε και έγιναν διάφορες απόπειρες προσάρτησης με εισβολή από τη Φλόριντα. Στις ΗΠΑ έγιναν επίσης διάφορες σκέψεις για να αγοράσουν την Κούβα από την Ισπανία. Το καλοκαίρι του 1848 ο Αμερικανός πρόεδρος Τζέιμς Νοξ Πολκ εξουσιοδότησε σιωπηρά τον πρεσβευτή της χώρας στην Ισπανία να διαπραγματευτεί την αγορά της Κούβας προσφέροντας στην Ισπανία μέχρι 100 εκατομ. δολάρια, το οποίο ήταν αστρονομικό ποσό την εποχή εκείνη. Όμως η Ισπανία αρνήθηκε να παραχωρήσει μία από τις τελευταίες της κτήσεις στην αμερικανική ήπειρο.

Μετά τον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο έπαψε να υπάρχει η απειλή της προσάρτησης από τις δυνάμεις που υποστηρίζαν τη δουλεία και η επιθυμία για ανεξαρτησία αναζωπυρώθηκε, οδηγώντας σε εξέγερση το 1868. Αυτό προκάλεσε μία μακρόχρονη σύγκρουση μεταξύ εκείνων που επεδίωκαν την ανεξαρτησία, από τη μια, και τους Ισπανούς και τους ντόπιους συμμάχους τους, από την άλλη, τον γνωστό Δεκαετή Πόλεμο. Στις ΗΠΑ ευνοούσαν την ανεξαρτησία και κάποια ανεπίσημη βοήθεια στάλθηκε, όμως η χώρα αρνήθηκε να επέμβει στρατιωτικά. Η σύγκρουση τερματίστηκε το 1878 με τη Συνθήκη του Σανχόν, με την οποία η Ισπανία υποσχέθηκε περισσότερη αυτονομία.

Η Κούβα εξαντλήθηκε από τη μακρόχρονη σύγκρουση και η επιθυμία για ανεξαρτησία εξανεμίστηκε προσωρινά. Υπήρχε επίσης έντονος φόβος ότι αν έφευγαν οι Ισπανοί ή αν συνεχιζόταν ο πόλεμος, οι επεκτατικές ΗΠΑ θα επενέβαιναν και θα προσαρτούσαν το νησί. Εν μέρει λόγω πίεσης από τις ΗΠΑ, η δουλεία καταργήθηκε το 1886, παρόλο που η αφρικανικής καταγωγής μειονότητα παρέμεινε κοινωνικά και οικονομικά στο περιθώριο, παρά την πολιτική ισότητα που θεσπίστηκε το 1893. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η φτώχεια στην ύπαιθρο της Ισπανίας οδήγησε πολλούς σε μετανάστευση στην Κούβα — μεταξύ αυτών και τους γονείς του Φιδέλ Κάστρο.

Τη δεκαετία του 1890 η επιθυμία για ανεξαρτησία αναβίωσε, ενισχυόμενη από την απέχθεια για τους περιορισμούς που επέβαλε η Ισπανία στο κουβανικό εμπόριο και την εχθρότητα προς την καταπιεστική και ανίκανη διακυβέρνηση της Ισπανίας στην Κούβα. Στις 15 Ιουλίου 1895 ξέσπασε επανάσταση και το κόμμα της ανεξαρτησίας, υπό την ηγεσία του Τομάς Εστράδα Πάλμα και του ποιητή Χοσέ Μαρτί, ανακήρυξε την Κούβα ανεξάρτητη δημοκρατία — ο Μαρτί σκοτώθηκε αμέσως μετά και έγινε ο αδιαμφισβήτητος εθνικός ήρωας της Κούβας. Οι Ισπανοί ανταποκρίθηκαν με εκστρατεία καταστολής, μαντρίζοντας τον αγροτικό πληθυσμό σε – όπως περιέγραψαν διεθνείς παρατηρητές – "οχυρωμένες πόλεις". Υπολογίζεται ότι εκείνη την περίοδο 200.000 με 400.000 Κουβανοί έχασαν τη ζωή τους από ασιτία και αρρώστιες. Οι αριθμοί αυτοί επιβεβαιώθηκαν τόσο από τον Ερυθρό Σταυρό όσο και από τον Αμερικανό γερουσιαστή και πρώην Υπουργό Άμυνας Ρέντφιλντ Πρόκτορ. Ακολούθησαν διαμαρτυρίες από τις ΗΠΑ και χώρες της Ευρώπης.

Το 1897, φοβούμενη επέμβαση από τις ΗΠΑ, η Ισπανία άλλαξε πολιτική και υποσχέθηκε τοπική διοίκηση με εκλελεγμένη βουλή. Οι επαναστάτες απέρριψαν την προσφορά και ο πόλεμος για ανεξαρτησία συνεχίστηκε. Σύντομα μετά, στις 15 Φεβρουαρίου 1898, το αμερικανικό πολεμικό πλοίο Μέιν βυθίστηκε μυστηριωδώς στο λιμάνι της Αβάνας και σκοτώθηκαν 266 άντρες. Οι δυνάμεις στις ΗΠΑ που επιθυμούσαν επέμβαση στην Κούβα άρπαξαν την ευκαιρία και κατηγόρησαν την Ισπανία για τη βύθιση του πλοίου, παρόλο που η Ισπανία δεν είχε κανένα κίνητρο να πράξει κάτι τέτοιο και ουδέποτε βρέθηκαν στοιχεία που να την ενοχοποιούν. Παρασυρόμενο από ένα κύμα εθνικιστικής έξαρσης, το αμερικανικό Κονγκρέσο ψήφισε απόφαση με την οποία καλούσε για επέμβαση και ο πρόεδρος Γουίλιαμ Μακκίνλι συμφώνησε αμέσως.

Το αποτέλεσμα ήταν ο Ισπανο-Αμερικανικός Πόλεμος, κατά τον οποίο οι δυνάμεις των ΗΠΑ αποβιβάστηκαν στην Κούβα τον Ιούνιο του 1898 και γρήγορα έκαμψαν την ισπανική αντίσταση. Τον Αύγουστο υπογράφηκε συμφωνία ειρήνης, βάσει της οποίας οι Ισπανοί έπρεπε να εγκαταλείψουν την Κούβα. Κάποιο στις ΗΠΑ υποστήριξαν την ανεξαρτησία της Κούβας, ενώ άλλοι υποστήριξαν την άμεση προσάρτηση. Ως συμβιβαστική λύση, η διοίκηση Μακκίνλι έθεσε την Κούβα υπό εικοσαετή κηδεμονία των ΗΠΑ. Το κίνημα για ανεξαρτησία της Κούβας αντιτέθηκε έντονα σε αυτή τη διευθέτηση, αλλά, αντίθετα από ό,τι έγινε στις Φιλιππίνες, όπου τα γεγονότα ακολούθησαν παρόμοια πορεία, δεν υπήρξε ένοπλη αντίσταση.

[Επεξεργασία] Ανεξαρτησία

Ο Θίοντορ Ρούζβελτ, ο οποίος είχε πολεμήσει στον Ισπανο-Αμερικανικό Πόλεμο και είχε φιλική στάση έναντι στο κίνημα ανεξαρτησίας, διαδέχθηκε τον Μακκίνλι ως πρόεδρος των ΗΠΑ το 1901 και εγκατέλειψε την πρόταση για εικοσαετή κηδεμονία. Αντ’ αυτού, η Δημοκρατία της Κούβας κέρδισε επίσημα την ανεξαρτησία της στις 20 Μαΐου 1902, και ο ηγέτης της ανεξαρτησίας Τομάς Εστράδα Πάλμα έγινε ο πρώτος πρόεδρος της χώρας. Σύμφωνα με το νέο κουβανικό σύνταγμα, όμως, οι ΗΠΑ διατηρούσαν το δικαίωμα επέμβασης στις υποθέσεις της Κούβας και επίβλεψης των οικονομικών του νησιού και των εξωτερικών υποθέσεων. Σύμφωνα με την Τροποποίηση Πλατ, η Κούβα συμφώνησε επίσης να ενοικιάσει στις ΗΠΑ τη ναυτική βάση στο Γουαντάναμο.

Η ανεξάρτητη Κούβα συνάντησε γρήγορα δυσκολίες, ως αποτέλεσμα διαμάχης και διαφθοράς μεταξύ των μελών της μικρής ελίτ μορφωμένων και της αποτυχίας της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει τα βαθιά κοινωνικά προβλήματα που άφησαν πίσω τους οι Ισπανοί. Το 1906, μετά από εκλογές που αμφισβητήθηκαν για τη διαδοχή του Εστράδα Πάλμα, ξέσπασε ένοπλη εξέγερση και οι ΗΠΑ άσκησαν το δικαίωμα επέμβασης. Η χώρα τέθηκε υπό αμερικανική κατοχή και ανέλαβε Αμερικανός κυβερνήτης για τρία χρόνια. Το 1908 επανήλθε η αυτό-κυβέρνηση με την εκλογή του Χοσέ Μιγκέλ Γκόμεζ ως πρόεδρος, αλλά οι ΗΠΑ διατήρησαν την επίβλεψή τους στις κουβανικές υποθέσεις. Παρά τις συχνές ταραχές, η συνταγματική κυβέρνηση έμεινε μέχρι το 1925, όταν ο Χεράρδο Ματσάδο ι Μοράλες, αφού εκλέγηκε πρόεδρος, κατάργησε το σύνταγμα.

Ο Ματσάδο ήταν Κουβανός εθνικιστής και το καθεστώς του είχε αρκετή λαϊκή υποστήριξη, παρά το ότι επικρίθηκε έντονα. Κατά την διακυβέρνησή του, οι Κουβανοί απέκτησαν καλύτερο έλεγχο της οικονομίας τους και έγιναν κάποια σημαντικά αναπτυξιακά έργα. Ο Ματσάδο αποδυναμώθηκε από την παγκόσμια ύφεση της οικονομίας, η οποία οδήγησε σε κατρακύλα τις τιμές των εξαγώγιμων αγροτικών προϊόντων της Κούβας και προκάλεσε μεγάλη φτώχεια. Τον Αύγουστο του 1933 μέλη του κουβανικού στρατού έκαναν πραξικόπημα με το οποίο καθαίρεσαν τον Ματσάδο και έβαλαν πρόεδρο τον Κάρλος Μανουέλ ντε Σέσπεδες (του οποίου ο πατέρας ήταν πρωτεργάτης του Δεκαετούς Πολέμου της ανεξαρτησίας). Όμως τον Σεπτέμβριο, δεύτερο πραξικόπημα από τον Λοχία Φουλχένσιο Μπατίστα έριξε τον Σέσπεδες και πρόεδρος μπήκε ο Ραμόν Γκράου Σαν Μαρτίν. Η κυβέρνηση του τελευταίου κράτησε μόλις 100 μέρες, όμως ενεργοποίησε ριζοσπαστικές αλλαγές στην κουβανική κοινωνία και απόρριψη της Τροποποίησης Πλατ.

Το 1934 ο Μπατίστα και ο στρατός, ο οποίος ήταν η πραγματική εξουσία στην Κούβα, αντικατέστησαν τον Γκράου με τον Κάρλος Μεντιέτα ι Μοντεφούρ. Το 1940 ο Μπατίστα αποφάσισε να διεκδικήσει ο ίδιος την προεδρία. Ο ηγέτης των συνταγματικών φιλελευθέρων Ραμόν Γκράου Σαν Μαρτίν αρνήθηκε να τον υποστηρίξει και στράφηκε στο Κομουνιστικό Κόμμα, το οποίο τη δεκαετία του 1930 βρισκόταν είχε αναπτυχθεί σε μέγεθος και επιρροή.

Με τη στήριξη των συντεχνιών, οι οποίες ελέγχονταν από τους κομουνιστές, ο Μπατίστα κατάφερε να εκλεγεί πρόεδρος και η κυβέρνησή του έκανε σημαντικές κοινωνικές μεταρρυθμίσεις και εισήγαγε ένα νέο προοδευτικό σύνταγμα. Σε αρκετά μέλη του Κομουνιστικού Κόμματος δόθηκαν αξιώματα. Η κυβέρνηση του Μπατίστα έβαλε επίσημα την Κούβα στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό των ΗΠΑ, κηρύσσοντας πόλεμος κατά της Ιαπωνίας στις 9 Δεκεμβρίου 1941 και έπειτα κατά της Γερμανίας και Ιταλίας στις 11 Δεκεμβρίου 1941. Παρ’ όλα αυτά, η Κούβα δεν είχε ουσιαστική στρατιωτική συμμετοχή στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1944 επανήλθε στην προεδρία της χώρας – με εκλογές – ο Ραμόν Γκράου Σαν Μαρτίν, ο οποίος αύξησε τις δημόσιες δαπάνες για υγεία, εκπαίδευση και στέγαση. Όμως οι φιλελεύθεροι του Γκράου Σαν Μαρτίν ήταν εχθροί των κομουνιστών και ο Μπατίστα αντιτέθηκε στα περισσότερα προγράμματά του.

Τον Γκράου Σαν Μαρτίν διαδέχθηκε το 1948 ο Κάρλος Πρίο Σοκαράς, ο οποίος είχε διατελέσει Υπουργός Εργασίας επί Γκράου και τον οποίο μισούσαν οι κομουνιστές. Επί προεδρίας του η διαφθορά αυξήθηκε, εν μέρει ως αποτέλεσμα της μεταπολεμικής ανάκαμψης του αμερικανικού πλούτου και την επακόλουθη εισροή χρημάτων τζόγου στην Αβάνα, η οποία έγινε κέντρο επιχειρήσεων της Μαφίας. Παρ’ όλα αυτά, ο Πρίο Σοκαράς έφερε κάποιες σημαντικές μεταρρυθμίσεις, όπως την ίδρυση της Εθνικής Τράπεζας και τη σταθεροποίηση του κουβανικού νομίσματος. Η εισροή βορειοαμερικανικού χρήματος επέφερε σημαντική άνοδο στο βιοτικό επίπεδο, όμως διεύρυνε κατά πολύ το χάσμα μετξαύ πλούσιων και φτωχών.

[Επεξεργασία] Από τον Μπατίστα στον Κάστρο

...

[Επεξεργασία] Η Κούβα μετά την επανάσταση

...

[Επεξεργασία] Η μαρξιστική-λενινιστική Κούβα

...

[Επεξεργασία] Η Κούβα στη μεταψυχροπολεμική εποχή

...

[Επεξεργασία] Κουλτούρα

...

[Επεξεργασία] Κυβέρνηση και πολιτική

...

[Επεξεργασία] Ανθρώπινα δικαιώματα

...

[Επεξεργασία] Επαρχίες

...

[Επεξεργασία] Γεωγραφία

...

[Επεξεργασία] Κοινωνία

[Επεξεργασία] Εκπαίδευση

...

[Επεξεργασία] Δημόσια υγεία

Η Κούβα φημίζεται για το άρτιο Υγειονομικό της σύστημα, αφού ο Φιντέλ Κάστρο δίνει προτεραιότητα στην παιδεία και την υγεία. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο Φιντέλ έστειλε γιατρούς στη Βενεζουέλα και ο Ούγκο Τσάβες του έστειλε πετρέλαιο

[Επεξεργασία] Δημογραφικά στοιχεία

...

[Επεξεργασία] Θρησκεία

...

[Επεξεργασία] Οικονομία

...

[Επεξεργασία] Στρατός

...

[Επεξεργασία] Βλέπε επίσης

...

[Επεξεργασία] Παραπομπές

[Επεξεργασία] Εξωτερικού σύνδεσμοι

...

• Κρίση των πυραύλων της Κούβας

Το πιο πάνω κείμενο αποτελεί μετάφραση του αντίστοιχου λήμματος στην αγγλική (en:Cuba).