Γεωλογία

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

H Γεωλογία (από το Ελληνικό γη- και λογος ) είναι η επιστήμη που μελετά τη γη.

Η γεωλογία ως επιστήμη βοήθησε σημαντικά στον προσδιορισμό της ηλικίας της Γης στα 4.5 δισεκατομμύρια (4.5x10⁹) χρόνια και καθόρισε ότι η Λιθόσφαιρα της Γης διαχωρίζεται σε τεκτονικές πλάκες, που κινούνται στον άνω μανδύα (ασθενόσφαιρα) μέσω διαδικασιών που χαρακτηρίζονται εν γένει ως τεκτονικές πλάκες. Επίσης, η γεωλογία ασχολήθηκε με τον εντοπισμό και τη διαχείριση φυσικών πόρων της γης, όπως είναι το πετρέλαιο, ο άνθρακας, τα μέταλλα και το φυσικό αέριο.

Η Αστρογεωλογία αναφέρεται στην εφαρμογή των γεωλογικών αρχών σε άλλους πλανήτες του ηλιακού συστήματος, αν και χρησιμοποιούνται και εξειδικευμένοι όροι, όπως Σεληνολογία ή Αρεολογία, ανάλογα με το πλανητικό σώμα που εξετάζεται. Η λέξη "γεωλογία" χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τον Ζαν-Αντρέ Ντελύ (Jean-André Deluc) το 1778 και εισήχθη ως καθιερωμένος όρος απο τον Οράτιο-Βενέδικτο ντε Σοσύρ (Horace-Bénédict de Saussure) το 1779. Ένα παλαιότερο νόημα της λέξης πρωτοχρησιμοποίησε ο Ρίτσαρντ ντε Μπέρυ (Richard de Bury), για να διακρίνει μεταξύ της κοσμικής και της θεολογικής νομολογίας.

[Επεξεργασία] Ιστορία

Στην Κίνα, ο πολυμαθής Σεν Κουά (Shen Kua) (1031 - 1095) διατύπωσε μια υπόθεση για τη διαδικασία σχηματισμού της γης, βασισμένη στην παρατήρηση πετρωμάτων και ζωικών απολιθωμάτων (όστρεα) σε ένα ορεινό γεωλογικό στρώμα εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από τον Ωκεανό. Θεώρησε πως η γη σχηματίστηκε από τη διάβρωση των ορέων και από την απόθεση ιλύος.

Το έργο Περί λίθων του Θεόφραστoυ και η ερμηνεία των απολιθωμάτων που έδινε, δεν ανατράπηκε παρά μόνον μετά την Επιστημονική επανάσταση. Μεταφράστηκε στη Λατινική και άλλες γλώσσες της Ευρώπης. Ο Γκέοργκ Μπάουερ (Georg Bauer ή Georg Agricola), γιατρός, έγραψε μια σύνοψη της μεταλλουργίας και της εξόρυξης που εκδόθηκε το 1556. Ήταν η πρώτη συστηματική πραγματεία για την εξόρυξη και την μεταλλουργία, De re metallica libri XII, με βοήθημα το Βιβλίο των υποχθόνιων πλασμάτων (Buch von den Lebewesen unter Tage), που κάλυπτε θέματα όπως η υδροδυναμική, η αιολική ενέργεια η εξαγωγή του θείου κ.α.

Κατά το 18° αιώνα άρχισε μια πρώτη συστηματική μελέτη των συστατικών του φλοιού της Γης (ορυκτά, πετρώματα), χωρίς όμως οργάνωση και συγκρότηση κάποιου επιστημονικού κλάδου. Η ανάγκη που προέκυψε από την αυξανόμενη δημιουργία ορυχείων, ώθησε την παρατήρηση και έρευνα προς την κατεύθυνση αυτή και έτσι πρωτοδημιουργήθηκε η Ορυκτολογία και άρχισαν να λειτουργούν τα πρώτα Σχολεία Ορυχείων (Αγγλία, Σκωτία, Γερμανία, Γαλλία). Το 1700 ο Ζαν-Ετιέν Γκετάρ (Jean-Etienne Guettard) και ο Νικολά Ντεσμαρέ (Nicolas Desmarest) περιηγήθηκαν την κεντρική Γαλλία και κατέγραψαν τις παρατηρήσεις τους σε γεωλογικούς χάρτες. Ο Γκετάρ κατέγραψε πετρώματα ηφαιστειακής προέλευσης.

Το 1788 ο Τζέιμς Χάττον (James Hutton) Κατέγραψε τη Θεωρία της Γης στα Πρακτικά της Βασιλικής Εταιρείας του Εδιμβούργου πού ονομάστηκε αργότερα Ομοιομορφισμός οποίος, σ' αντίθεση με τον καταστροφισμό, δέχεται μια συνεχή και ομοιόμορφη διαδικασία εξέλιξης του γήινου φλοιού και διατυπώνεται ως "οι εξωτερικές και εσωτερικές διεργασίες που αναγνωρίζονται σήμερα, λειτουργούν αδιάλειπτα και με τους ίδιους ρυθμούς σ' όλο το διάστημα της γεωλογικής ιστορίας της γης". Ο ομοιομορφισμός σταδιακά αντικαταστάθηκε και συμπληρώθηκε από τον Πραγματισμό, ο οποίος αποδίδει σαφέστερα την έννοια της συνεχιζόμενης φυσικής διεργασίας και την διατυπώνεται ως αρχή που δέχεται ότι οι ίδιοι φυσικοί νόμοι και οι ίδιες διεργασίες που κυριάρχησαν στο παρελθόν, ισχύουν και σήμερα. Η υπόθεση του πραγματισμού αποτελεί βασική αρχή για τη σύγχρονη Γεωλογία.

Η λέξη "Γεωλογία" με την έννοια της διακριτής επιστήμης χρησιμοποιήθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα. Είναι η εποχή κατά την οποία η νεαρή επιστήμη άρχισε να θεμελιώνει τις πρώτες θεωρίες και να προσκομίζει αποδείξεις για τον τρόπο δημιουργίας της Γης ως πλανήτη, της δομής και εξέλιξης του φλοιού, τον τρόπο σχηματισμού των πετρωμάτων κ.λπ. Η γεωλογία του 19ου αιώνα περιστράφηκε γύρω από το ζήτημα της ηλικίας της Γης, με εκτιμήσεις που ποίκιλαν από 100.000 έως δισεκατομμύρια χρόνια πριν.

Το 1811 οι Ζορζ Κουβιέ (Georges Cuvier) και Αλεξάντρ Μπρονιάρ (Alexandre Brongniart) δημοσίευσαν την ερμηνεία τους για την αρχαιότητα της Γης, εμπνευσμένη από την ανακάλυψη του Κουβιέ απολιθωμάτων ελεφάντινων οστών στο Παρίσι. Για να αποδείξουν τη θεωρία τους, διατύπωσαν της αρχή της στρωματογραφικής διαδοχής των στρωμάτων της Γης. Στα ίδια συμπεράσματα είχε καταλήξει ανεξάρτητα από τη δική τους έρευνα και ο Γουΐλιαμ Σμιθ (William Smith) με τις στρωματογραφικές έρευνες που διεξήγαγε στην Αγγλία και τη Σκωτία. Το 1827 το βιβλίο του Τσαρλς Λάιελ Αρχές της Γεωλογίας επανέλαβε τον Ομοιομορφισμό του Χάττον επηρεάζοντας τη σκέψη του Δαρβίνου (Charles Darwin) και ανέδειξε την ανάγκη διαμόρφωσης μιας ενιαίας χρονολογικής κλίμακας ως σταθερού σημείου αναφοράς.

Η σημαντικότερη πρόοδος της γεωλογίας στον 20ο αιώνα, επανάσταση για τις Γεωεπιστήμες, ήταν η ανάπτυξη της θεωρίας των τεκτονικών πλακών το 1960, η οποία επανέφερε στο προσκήνιο την ξεχασμένη θεωρία μετατόπισης των ηπείρων. Η θεωρία της μετατόπισης των ηπείρων προτάθηκε από τον Άλφρεντ Βέγκενερ το 1912 και από τον Άρθουρ Χολμς (Arthur Holmes), αλλά δεν έγινε δεκτή έως το 1960, όταν αναπτύχθηκε η θεωρία των τεκτονικών πλακών.

[Επεξεργασία] Κλάδοι της γεωλογίας

Με τη σταδιακή συσσώρευση σημαντικού όγκου γνώσεων, ανάπτυξη μεθόδων και εξειδίκευση, η σύγχρονη γεωλογία αποτελείται από πάρα πολλούς κλάδους, οι οποίοι δεν ανήκουν στο στενότερο χώρο της Γεωλογίας, αλλά σ' ένα ευρύτερο σύνολο Γεωεπιστημών ή επιστημών της Γης όπως αποκαλούνται ενίοτε.

Βασικοί κλάδοι:

Ιστορική Γεωλογία (Παλαιογεωγραφία, Στρωματογραφία)
Ορυκτολογία - Πετρολογία
Γεωδυναμική

Φυσική Γεωλογία
Τεκτονική Γεωλογία

Διεπιστημονικοί κλάδοι:

Παλαιοντολογία (σχετίζεται με Βιολογία)
Γεωφυσική (σχετίζεται με Φυσική)
Γεωχημεία (σχετίζεται με Χημεία)

Εφαρμοσμένοι κλάδοι:

Τεχνική Γεωλογία
Υδρογεωλογία
Κοιτασματολογία
Οικονομική Γεωλογία
Γεωλογία Περιβάλλοντος
Εφαρμοσμένη Γεωφυσική
Γεωλογία Πετρελαίων

Γεωεπιστήμες:

Μετεωρολογία
Κλιματολογία
Υδρομετεωρολογία
Γεωχρονολόγηση
Ωκεανογραφία
Γεωδαισία

[Επεξεργασία] Αρχές της γεωλογίας

Υφίσταται ένα πλήθος βασικών αρχών στη γεωλογία. Πολλές από αυτές περιλαμβάνουν τη δυνατότητα εντοπισμού της σχετικής ηλικίας των στρωμάτων ή του τρόπου με τον οποίο διαμορφώθηκαν: