Ορυκτό

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Ορυκτό ονομάζεται κάθε χημικό στοιχείο ή ένωση φυσικής προέλευσης, που βρίσκεται όμως στο έδαφος ή σε διαλυμένη μορφή στο νερό.

Ορισμένα εξ αυτών ορυκτά όπως για παράδειγμα ο άνθρακας, το θείο και ο χρυσός είναι καθαρά χημικά στοιχεία. Τα πέρισσότερα όμως περιέχουν κάποια ανόργανη ένωση. Ο Βωξίτης για παράδειγμα περιέχει οξείδιο του αλουμινίου, ενώ ο γαληνίτης περιέχει θειούχο μόλυβδο.

Τέτοιου είδος ορυκτά βρίσκονται κυρίως στα πετρώματα ενώ το αλάτι αφθονεί στη θάλασσα.

Το ορυκτό που αξιοποιείται ως πρώτη ύλη για την εξαγωγή εξ αυτού κάποιου μετάλλου ονομάζεται μετάλλευμα.
Τα ορυκτά αποτελούν κύριο αντικείμενο μελέτης της Ορυκτολογίας.

[Επεξεργασία] Χαρακτηριστικά ορυκτών

H λάμψη: είναι η όψη που παρουσιάζει ένα ορυκτό όταν το φως αντανακλά στην επιφάνειά του. Ο γαληνίτης, ο γραφίτης και ο πυρίτης έχουν λάμψη μεταλλική. Τα περισσότερα όμως έχουν λάμψη υαλώδη (χαλαζίας, τοπάζιο κ.ά.) Άλλα όπως το ζιρκόνιο και το διαμάντι απορροφούν ακτίνες και λάμπουν ζωηρά. Άλλα έχουν ρητινώδη λάμψη ενώ υπάρχουν ορυκτά μεταξώδη, μαργαριτώδη, γαλακτόχροα, γαιώδη ή λιπαρά.
To χρώμα των περισσοτέρων εξαρτάται από πολλές συνθήκες. Ωστόσο μερικά δεν μεταβάλλουν το χρώμα τους (ο πυρίτης έχει το κίτρινο του ορείχαλκου, ο γαληνίτης είναι γκρίζος, και ο χρυσός κίτρινος).
H σκληρότητα, δηλαδή η αντίσταση σε εξωτερικές κρούσεις. Τα ορυκτά είναι τόσο σκληρότερα όσο τα άτομά τους είναι μικρότερα και πυκνότερα. Για τη μέτρηση της ιδιότητας αυτής χρησιμοποιείται η δεκάβαθμη "σκληρομετρική κλίμακα του Μος". Κατά τη κλίμακα αυτή, ο τάλκης φέρεται ως το μαλακότερο ορυκτό, ενώ το διαμάντι το σκληρότερο.
H σκόνη που δίνει ένα ορυκτό όταν τριφτεί, πολλές φορές διαφέρει από εκείνο της φυσικής του κατάστασης. Για παράδειγμα ο κίτρινος πυρίτης δίνει μαύρη σκόνη, ενώ ο αιματίτης που είναι κόκκινος, γκρίζος μεταλλικός ή μαύρος δίνει σκόνη κόκκινη.
H πυκνότητα αποτελεί ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ορυκτού αφού είναι το πηλίκο του βάρους του με το βάρος ίσου όγκου νερού.
H συνεκτικότητα δηλαδή η αντίσταση που παρουσιάζει ένα ορυκτό σε χτύπημα, κάμψη ή κοπή. Τα περισσότερα ορυκτά θραύονται και κονιορτοποιούνται σε χτυπήματα. Εξαίρεση αποτελεί ο μοσχοβίτης που είναι ελαστικός και ξαναπαίρνει την αρχική του θέση πριν τη κάμψη.
O σχισμός είναι η ιδιότητα των ορυκτών κρυστάλλων να σπάζουν κατά παράλληλα επίπεδα που καθορίζονται από τα κρυσταλλικά συστήματα. Οι επιφάνειες θραύσης του οψιδιανού είναι κογχοειδείς και ανώμαλες ενώ ο μαγνητίτης παρουσιάζει επιφάνεια θραύσης οδοντωτή.
O μαγνητισμός είναι το φαινόμενο που εμφανίζουν λίγα ορυκτά όπως ο μαγνητίτης και ο ιλμενίτης.
H ραδιενέργεια που εμφανίζεται στα ορυκτά που περιέχουν ουράνιο και θόριο.
H διαλυτότητα στο νερό που παρατηρείται στο αλάτι καθώς και σε μερικά άλλα ορυκτά που χαρακτηρίζονται ακόμα και από τη γεύση
O φθορισμός, ιδιότητα που έχουν ορισμένα ορυκτά ν΄ ανακλούν το υπεριώδες φως, όπως ο βιλλεμίτης που γίνεται πράσινος με τον φθορισμό, ενώ κάποιες μορφές του ασβεστίτου παίρνουν ρόδινη απόχρωση.
O χρωματισμός φλόγας εκ των ορυκτών που αποτελεί και τρόπο αναγνώρισής των.