Hollveliouriezh
Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor
Lakaet e vez perzh an hollveliouriezh war ar sistemoù politikel m'eo deuet ar riez da lakaat ar gevedigezh keodedel da deuziñ gantañ ken e ya e ideologiezh da benngredenn embannet estreget reoù all.
Kontrollet eo ar riez gant ur strollad politikel nemetañ hag diwarno eo kontrollet an holl gevredigezh, ar vuhez foran, ar sevenadur, an deskadurezh, ar skiantoù, ar vuhezegezh ken n'eo ket anavezet d'an hiniennoù frankiz divoutin ebet, na frankiz eztaoliñ ebet, na frankiz koustiañs ebet.
An diforc'h e-keñver an diktadurezh a c'heller gwelout e lec'h pe lec'h eo m'eo lakaet kontrol war oberioù an dud a zeu eus ar striv renet gant ar riez hollveliour evit sac'hañ anezho da embann ma yeont a-du gant an ideologiezh ofisiel. Ha kastizet pe gondaonet da vervel e vezont pa ne reont ket.
[kemmañ] Perzhioù ur riez hollveliour
Studiet eo bet piz ar sistem hollveliour gant ar brederourez Hannah Arendt , da gentañ holl en he levr brudet "Orinoù an hollveliouriezh" (1951). Ennañ e tiskouez eo bet lakaet da vont en-dro an hollveliouriezh e daou riez nemeto : Alamagn dindan renad an naziegezh (1933-1945) hag Unaniezh ar Republikoù Skialour ha Soviedel (URSS) dindan Jozef Stalin (1924-1953).
Ouzhpennañ a ra Hannah Arendt m'eo c'hoarvezet prantadoù hollveliour pe diorroet techoù hollveliour e broioù all, evel e Bro-C'hall p'eo bet divizet lakaat e kampoù-bac'h repuidi ar Brezel Spagn pe er Stadoù-Unanet pa vleunie ar macccartysmegezh e penn ar bloavezioù 50.
En ur renad hollveliour ne c'hell bezañ nemet ur strollad o c'hontrollañ ar riez, hemañ o klask krontrollañ ar gevredigezh hag an holl hiniennoù dre vras. Ne c'hell ket bezañ muioc'h eget ur strollad p'eo embannet gant ar riez hollveliour n'eus nemet ur vro ha dre-se ne dle ket an hinienn klask pellaat eus an Unvezh. Setu perak e vez kredet gant an hollveliourien m'eo tapet an hinienn digredus pe ar strollad disrann gant ur c'hleñved-spered, ar skizofreniezh, pa seblantout a ra dezho e gred an disrannerien bezañ meur a hinienn disheñvel o spered pa vezont unan, sañset.
Hervez Hannah Arendt n'eo ket an hollveliouriezh ur renad politikel e touezh ar reoù all, met ul luskad emzistruj evit ma vo dispennet ar frammoù kevredigezhel.
(Da vezañ kendalc'het)
