Korsikaans

vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.

Korsikaans (u Corsu) is die Romaanse taal wat op die eiland Korsika gepraat word. Dit is 'n variant van Toskaans ('n Italiaanse dialek). Daar is ook 'n Korsikaanse Wikipedia.

Korsikaans, veral Suid-Korsikaans, is tewens nou verwant aan Gallura wat in die noorde van Sardinië gepraat word. Daar bestaan meningsverskille oor of Noord-Sardyns Korsikaans is, of Suid-Korsikaans 'n variant van Gallura is, maar dat daar verwantskap bestaan word nie betwyfel nie.

[wysig] Verskil met Frans

Korsikaans is geen Franse dialek nie, soos deur die volgende voorbeelde getuig:

Korsikaans	Italiaans	Frans	Afrikaans
a carrega/carreia	la sedia	la chaise	die stoel
u pane	il pane	le pain	die brood
u vinu	il vino	le vin	die wyn
a via	la via	la rue	die straat/pad
la chjesa	la chiesa	l'église	die kerk
u core	il cuore	le coeur	die hart
spiacevole		désagréable	onaangenaam
studià	studiare	étudier	studeer

Desnieteenstaande word die invloed van Frans op Korsikaans steeds groter. Dit is veral duidelik in die oorneem van Franse woorde in Korsikaanse vorm. Hierdeur raak die Italiaanse wortels van die taal stadig maar seker verlore. Daar word egter in die laaste paar jaar weer op laerskool onderwys gegee in Korsikaans.

[wysig] Verskil met Italiaans

Ook met Italiaans bestaan verskille. Die Italiaanse uitgang -o by substantiewe is in Korsikaans -u (net soos in so te sê alle Suiditaliaanse dialekte, soos Sisiliaans en Napolitaans). Die verandering van core naar cuore (hart) (diftongering), kom nie in Korsikaans voor nie.

Soos hierbo vermeld word nuwe woorde deurgaans uit Frans oorgeneem, nie uit Italiaans nie, waardeur gesê word dat daar nie langer van 'n Italiaanse dialek gepraat kan word nie. Die debat oor dialek of taal kan egter nog steeds gevoer word, maar by die gebruik van die woord taal in 'n ruim sin kan daar geen bespreking oor bestaan dat Korsikaans wel 'n taal is nie.

[wysig] Suid-Korsikaans

Suid-Korsikaans word van ander vorms van die taal onderskei deur die woord perd (Italiaans cavallo, Frans cheval) wat in die noorde as cavallu, in die suide as cavaddu geskryf en gepraat word.

[wysig] Gebruik

Deur die Franse taalpolitiek en deur die toevloed van Franstaliges (veral deur die toevloei van gerepatrieerde Franse uit Algerië) is Korsikaans onder groot druk: dit word minder en minder gespraat, en wie dit nog wel praat, gebruik meer en meer Franse woorde in Korsikaans.

Sedert die einde van die twintigste eeu het 'n Korsikaans 'n oplewing ondergaan. Dit word op skool aangebied, en veelvuldig gebruik deur lokale sangers en sanggroepe, soos I Muvrini en A Filetta, wat ook buite Frankryk bereomdheid verwerf het.

[wysig] Toponieme

Die meeste toponieme op korsika het van oudsher 'n Toskaanse spelling (soos Bastia, Calvi, Bonifacio), sommige plekname het inmiddels verfrans (Saint-Florent, Ile-Rousse, Cargèse). Die meeste toponieme het egter ook 'n Korsikaanse variant: Ajaccio - Aiacciu Bonifacio - Bunifaziu Cap Corse - Capicorsu Cargèse - Carghjese Corte - Corti Ile-Rousse - Isula Rossa Saint-Florent - San Fiurenzu Nebbio - Nebbiu Patrimonio - Patrimoniu Porto - Portu Porto-Vecchio - Porti-Veghju

Al vermeld meeste verkeerstekens inmiddels beide variante, is die gebruik om met 'n spuit kannetjie die Frans/Toskaanse naam weg te spuit of aan te pas met die Korsikaanse spelling (meestal deur die 'o' te veranderen in 'n 'u') nog steeds wydverspreid.

[wysig] Verwysings

Jacq. Fusina, Parlons Corse, Editions L'Harmattan, Paris 1999
Jacq. Fusina, Les racines de la vie, La Corse naturelle, Editions CRITT/DRAE/DRT, Paris 1991

Romaanse tale >						Italiese tale >
Indo-Europese tale > Kentum-tale > Italiese en Romaanse tale >
Iberoromaans	Galloromaans	Retoromaans	Italoromaans	Sardies	Balkanromaans	Italiese groep\|
Aranees Asturies Galicies Katalaans Portugees Spaans	Langues d'oil: Frans Gallo Jèrriais Lorrain Pikardies Wallonies Anglonormannies Oksitaans: Auvergne Gascogne Languedoc Limousin Frankoprovensaals	Romansch Ladinies Friulaans	Dalmaties Italiaans Korsikaans Napolitaans	Sardies	Aroemeens Istro-Roemaans Meglenoroemaans Roemeens	Oskies Umbries Faliskies Latyn
Romaanse Kunstale: Interlingua, Interlingue, Lingua Franca Nova.