Tây Song Bản Nạp
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Tây Song Bản Nạp hay Xip Xoong Pan Na hoặc Xisoang Banna (西双版纳) (Xishuangbanna) là châu tự trị dân tộc Thái ở phía nam tỉnh Vân Nam, Cộng hòa nhân dân Trung Hoa, giáp giới với Lào và Myanma. Thủ phủ của châu là Cảnh Hồng (Jinghong), nằm trên bờ sông Mê Kông (sông Lan Thương).
Tây Song Bản Nạp là quê hương của tộc người Thái (Dai). Khu vực này nằm ở độ cao thấp hơn so với phần lớn tỉnh Vân Nam, và có khí hậu nhiệt đới.
Mục lục |
[sửa] Địa lý tự nhiên
Tọa độ: 99°58' - 101°50'đông và 21°09'-22°36' bắc, có sông Lan Thương (Mê Kông) chảy qua (độ dài của sông Mê Kông chảy qua khu vực này dài khoảng 180 km), nằm trên cao độ từ 800 đến 2.500 mét. Cây cầu nằm trên sông Lan Thương là một trong những cây cầu lớn nhất bắc qua sông Lan Thương. Nó có tên gọi là Tây Song Bản Nạp đại kiều, là một loại cầu treo giống như cầu Mỹ Thuận ở Việt Nam.
- Diện tích: 19.184,45 km2 trong đó diện tích đồi núi khoảng 18.000 km2.
- Khoảng cách: Từ Cảnh Hồng tới Côn Minh (thủ phủ tỉnh Vân Nam): 709 km, cách biên giới Lào - Myanmar khoảng 70 km.
- Nhiệt độ: Từ 10 đến 35°C
- Lượng mưa: Khoảng 1000-1500 mm/năm
[sửa] Các đơn vị hành chính
Châu tự trị Tây Song Bản Nạp gồm có 1 đô thị cấp huyện (huyện cấp thị) là Cảnh Hồng (thủ phủ) và 2 huyện:
- Mãnh Hải (Měnghǎi xiàn 勐海县); huyện lỵ: thị trấn Tượng Sơn (Xiàngshān zhēn 象山镇)
- Mãnh Lạp (Měnglà xiàn 勐腊县); huyện lỵ: thị trấn Mãnh Lạp (Měnglà zhēn 勐腊镇)
[sửa] Đặc điểm
Là vùng Thái tộc tự trị châu (nói theo kiểu người Trung Quốc), nên Tây Song Bản Nạp giống như một Thái Lan thu nhỏ bên trong Trung Quốc.
Sắc tộc người Thái ở đây thuộc nhóm Thái Lào, theo đạo Phật dòng Tiểu thừa, sống trong các ngôi nhà sàn và có những ngày lễ hội như ngày hội tạt nước tức ngày đón năm mới (Tết) vào giữa tháng 4 (tháng 6 theo lịch của người Thái), đây cũng là lễ tắm rửa cho Phật và để gột rửa những cái cũ, đón nhận cái mới tốt lành và chúc phúc cho mọi người hay những ngày hội chợ, đua thuyền rồng trên sông Mê Kông. Phụ nữ sắc tộc Thái (Dai) có trang phục là những bộ váy áo sặc sỡ. Ngôn ngữ của dân tộc này thuộc hệ ngôn ngữ Thái-Kadai.
Do ảnh hưởng của khí hậu nhiệt đới nên ở trong khu vực này có những vườn trái cây nhiệt đới như: dừa, đu đủ, dứa, cam, các đền chùa và những khu rừng rậm nhiệt đới, tuy hiện nay chúng đang bị phá hủy với một tốc độ rất nhanh. Không xa với Cảnh Hồng là một khu bảo tồn thiên nhiên trong đó sinh sống các loài động, thực vật đặc trưng của miền nhiệt đới.
Tây Song Bản Nạp là một trong những điểm thu hút khách du lịch của tỉnh Vân Nam.
[sửa] Tên gọi
Tây Song Bản Nạp là âm Hán Việt (tiếng Hán: 西双版纳, bính âm: Xīshuāngbǎnnà) có gốc tiếng Thái là สิบสองปันนา, /sípsɔ́ngpǎnnǎ/ tức Xip Xoong Pản Na và hay được dịch sang tiếng Anh là Sipsawngpanna hay Sipsongpanna.
Theo một số tác giả, tên gọi của nó trong tiếng địa phương có nghĩa là "mười hai (ngàn?) cánh đồng lúa".
Tuy nhiên bản nạp (panna) được Hiện đại Hán ngữ từ điển giải thích là "đơn vị hành chính thuộc châu tự trị của người Thái Tây Song Bản Nạp ở Vân Nam, tương đương với huyện". Năm 1960 bản nạp được đổi thành huyện. Theo An Chi Võ Thiện Hoa thì bản nạp không phải là tiếng Lào hay tiếng Thái gốc mà là từ phiên âm chưa rõ nguồn gốc, có thể từ chữ palana trong tiếng Pali, nghĩa là chính quyền, hoặc bang, tỉnh.
Như vậy Xip Soong Pan Na nghĩa là "12 bản nạp". Theo sách Văn hiến thông khảo đời nhà Thanh thì 12 bản nạp là: 1. Xa Lý, 2. Lục Khốn (Lục Thuận), 3. Ỷ Bang, 4. Dịch Võ, 5. Phổ Đằng, 6. Mãnh Vượng, 7. Chỉnh Đổng, 8. Mãnh Ô, 9. MãnhLạp, 10. Mãnh Già, 11. Mãnh Lung, 12. Mãnh Vãng. Khu vực này hợp thành nước Xa Lý (車里) trong lịch sử.
[sửa] Thành phần dân số
Dân số của Tây Song Bản Nạp khoảng 840.000 người. Trong khu vực này có khoảng 14 dân tộc sinh sống. Người Thái (khoảng 280.000 người) chiếm tỷ lệ cao nhất (khoảng 34%). Tiếp theo là người Hán (khoảng 200.000 người hay khoảng 24%). Ngoài ra còn có người La hủ, người Hồi, người Dao, người Miêu, người Di, người Hà Nhì v.v.
