Tanrıça
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Tanrıça, dişi tanrı anlamına gelir. İlahi bir soyut varlıktır. Birçok kültürde tanrıçalardan bahsedilir. Bazen tek başına, ama çoğunlukla bir panteonun üyesi olarak tanrıça inanışı özellikle paganizmde yaygındır.
Tanrı veya tanrıçada görülen tanrıya bir cinsiyet verme girişimi ve inancı din veya inancın doğduğu kültür ve topluluğun matriarki (anaerkillik) veya patriarki (ataerkillik) yapılarından herhangi birine daha yakın olduğu yönünde ipuçları sağlayabilir. Birçok modern matriarklar ve panteistler tarafından tanrıça anlayışı Tanrı'nın (yani İbrahimi Tanrı'nın) bir versiyonu veya benzeri olarak savunmaktadırlar.
Zaman zaman tanrısallıktaki veya tanrılardaki dişil-eril ilişkiler monizmde farklı bir köken bulabilir; burada daha tanımlı ve kesin bir monoteizm - politeizm karşı kavramlarından farklı olarak Tanrıça ve Tanrı, bir tek aşkın monadın cinsiyetleri olarak görülür.
Her kültürde, özellikle de antik politeistik mitoloji ve inançlarda tanrıçalar çeşitli benzer özellikleri paylaşsalar da, farklı şekil, rol ve adetlerle ortaya çıkmıştırlar. Aşağıda bazı din ve mitolojilerdeki belli başlı tanrıça isimlerini bulabilirsiniz, bu tanrıçaların her biri hakkında daha fazla bilgi için her tanrıçanın kendi maddesine göz atmanız, genel olarak bir kültür, din veya mitolojideki tanrıçalar hakkında bilgi almak içinse o kültür, din veya mitolojinin maddesine göz atmanız gerekir.
Konu başlıkları |
[değiştir] Roma Mitolojisinde İsimler
FAMES
AÇLIK TANRIÇASI
VETA
AİGLE FAZİLETLERİ TANRIÇASI
LUNA
AY TANRIÇASI
FORTUNA
ŞANS KADER TANRIÇASI
CONCORDİA
BARIŞ VE ANLAŞMA TANRIÇASI
MERCURE
BELAGAT TANRISI
OPS
BOLLUK TANRIÇASI
PLUTON
CEHENNEMLER TANRISI
NEPTUNE
DENİZ TANRIÇASI
CAMENTA
DOĞUM TANRISI
JUNON
EVLİLİK TANRIÇASI
FAUNA
FALCI TANRIÇA
PORTUNUS
GEÇİTLERİ VE LİMANLARI KORUYAN TANRIÇA
JUVENTUS
GENÇLİK TANRIÇASI
PHEBUS
GÜZEL SANATLAR TANRISI
VENÜS
GÜZELLİK TANRIÇASI
FAMA
HALKIN SESİ TANRIÇASI
NERİO
HARP TANRISININ KARISI
FAUNUS
ISSIZ TABİAT TANRISI
DİANA
İFFET TANRIÇASI
İUTURNA
İYİLEŞTİRİCİ TANRIÇA
PARCAE
KADER VE ÖLÜMÜ İMGELEYEN TANRIÇA
HERCULES
KUVVET TANRISI
POMONA
MEYVE TANRIÇASI
JÜPİTER
MUTLAK KUDRET TANRISI
LAR
OCAKBAŞI TANRISI
FERONİA
ORMAN TANRIÇASI
SİLVANUS
BAĞ BAHÇE TANRIÇASI
LİBİTİNA
ÖLÜLER İÇİN YAPILAN MERASİMİ KORUYAN TANRIÇA
PROSERPİNA
ÖLÜLER ÜLKESİ TANRIÇASI
CAMENAE
PINAR TANRIÇASI
VULCAİN
SANAYİ TANRISI
MARS
SAVAŞ TANRISI
BELLONA
SAVAŞ TANRIÇASI
EGERİA
SU PERİSİ
BAKÜS
ŞARAP TANRIÇASI
TERMİNUS
TARLA SINIRLARINI KORUYAN TANRI
VEİOVİS
VOLKANLARI VE BATAKLIKLARI İDARE EDEN TANRI
FİMES
YEMİN TANRIÇASI
PİLUMNUS
YENİ DOĞAN ÇOCUKLARI KORUYAN TANRI
PANATES
YURDU VE AİLE OCAĞINI KORUYAN TANRI
VİKTORYA
ZAFER TANRIÇASI
MİNERVA
ZEKA TANRIÇASI
[değiştir] Antik Yakın Doğu
[değiştir] Mısır
- Bu konuda daha fazla bilgi için: Mısır dini
[değiştir] Mezopotamya
- Bu konuda daha fazla bilgi için: Mezopotamya mitolojisi
[değiştir] Arabistan
- Bu konuda daha fazla bilgi için: Arap mitolojisi
- el-Uzza
- el-Lat
- Menat
[değiştir] Hint-Avrupa Dinleri
[değiştir] Dharmik Dinler
[değiştir] Hinduizm
Hinduizm birçok farklı tanrı tanrıçayı şekilsiz, sonsuz ve kişiliksiz tek bir kaynağın, Brahman'ın, yansımaları veya temsilleri olarak gören Advaita geleneği ve çift Tanrı halinde Lakşmi-Vişnu, Radha-Krişna, Devi-Şiva gibi gören Dvaita geleneğini içinde barındıran çok kompleks ve inançsal anlamda heterojenik bir dindir. Barındırdığı farklı tanrı tanrıçalar nedeniyle yine kendi içinde farklı inanç sistemleri oluşmuştur. Şaktalar, Tanrıça tapınanları, bu Tanrı'yı Devi, ana tanrıça, ile eş tutarlar. Bir Tanrı'nın eril Tanrı (Şaktiman) ve dişil enerji (Şakti) gibi yönlerle kabul edilmesi mevcuttur. Hint mitolojisinde her tanrının kendisini eşitleyen bir dişi eşi olması da bunun en önemli göstergelerindendir.
[değiştir] Ayyavazhi
[değiştir] Greko-Romen Din
- Bu konuda daha fazla bilgi için: Antik Yunan dini ve Antik Roma'da din
[değiştir] Kelt Dini
- Bu konuda daha fazla bilgi için: Kelt paganizmi
- Dea Matrona
- Sulis, Verbeia
- Brigid
- Agrona, Mórrígan
[değiştir] Cermen Dini
- Bu konuda daha fazla bilgi için: Cermen paganizmi
- Freya
- Frigg
- Fulla
- Gná
- Gullveig
- Hel
- Hlín
- Iðunn
- Nanna
- Nerthus
- Norns
- Skaði
- Sol
[değiştir] İbrahimi Dinler
Sadece bir ilahı tanıyan ve kabul eden monoteistik kültürler genellikle bu ilahı erkek olarak tanımlarla ki buna olan vurgu dillerin gramerinde eril kurallara dahil olmasıyla belirgindir. Bununla beraber, çeşitli monoteistik dinlerde tapılan bir ilahın herhangi bir cinsiyeti olmaması tartışması vardır ve bu monoteistik dinlerin çoğunluğunda cinsiyetin başlı başına insani bir olgu olduğu ve ilahi kavramlara (Tanrı dahil) uygulanamayacağı görüşü hakimdir. Ayrıca bazı monoteistik dinlerde inanılan tek İlah'ın cinsiyeti olmadığı dinin amentüsünde yani esaslarında belirtilmiştir. Öte yandan, neredeyse bütün monoteistik dinlerde ilahlığın dişil bir yönünü vurgulayan çeşitli mistik gruplar ve ezoterik akımlar çıkmıştır. Örnek olarak erken dönem Hristiyanlık zamanında çıkan Collyridianlar verilebilir, bunlar Meryem'i Tanrıça olarak görmekteydi.
[değiştir] Yeni Dini Akımlar
[değiştir] Vika (Wicca) ve Neopaganizm
Vika (Wicca) geleneğinde Büyük Tanrıça'ya Boynuzlu Tanrı ile birlikte büyük bir saygı gösterilirken, Dianik Wicca bağlıları sadece Tanrıça ve tanrıçaları anar ve kutsar. Vika mitolojisi Avrupa mitolojisinin tarihsel anlamda yanlış tanımlama ve çıkarımlarını temel alsa da, diğer neopagan gruplar antik paganist inançları tarihsel anlamda doğru bir biçimde bugüne aktarma arayışı içindedirler. Ayrıca bugün bazı neopaganlar Ana (Arz) Tanrıça ile ekolojik meseleler arasında ilgi kurmuşlardır.
[değiştir] Üç Tanrıça
Birkaç antik Avrupa pagan mitolojisinde tanrıça veya yarı-tanrıçalar üçlü gruplar halinde yer almaktadır; bunlara Yunan Erinyes ve Moirae, İskandinav Norns ve Keltler'deki Brighid ile yine Brighid olarak anılan diğer iki kız kardeşi dahildir. "Bakire", "Anne" veya "Kocakarı" üçlemesi olan üç tanrıça veya tanrıça üçlemesi özellikle Robert Graves tarafından popülerleştirilmiş bir kavram veya inançtır. Her ne kadar fikri belirgin tarihsel bulgular ve delillere dayanmasa da şiirsel ilhamı ve farklı bulgulara üç tanrıça temelinden yaklaşması sonucu elde ettiği çeşitli sonuçlar belirli bir kesim tarafından kabul görmüştür. Bu üçlemenin farklı biçim ve varyasyonları aslında neredeyse her pagan dinde bulunmaktadır fakat herhangi bir benzeşim söz konusu değildir ve bilimsel olarak bir açıklama getirilmemiştir. Üç tanrıça tapımının sembolik açıdan da farklı bir önemi vardır.
[değiştir] Dini Feminizm
Tanrıça akımları, feminizm bazlı düşünsel ve inançsal bir akımdır. Özellikle Batı'da ortaya çıkmış ve gelişmiş olan bu akımlarda genellikle tanrıçalara veya daha sıklıkla belirli Bir Tanrıça'ya yani Ulu Tanrıça`ya tapım veya inanç mevcuttur. İkinci form monoteistik bir yapı gösterir. Yine de dini feminizm olarak da anılan tanrıça akımlarının dini statüsü tartışmalıdır, zira bu akımlar çoğu zaman belirli bir dini yapıdan veya tanımdan uzaktırlar ve daha çok birer öğreti biçimindedirler; nitekim bu akımların bağlılarının çoğu akımları birer dinden çok mistik veya dogmatik yanlar barındıran birer hayat görüşü veya öğreti olarak tanımlamaktadırlar.
[değiştir] Modern Seküler Kullanım
Modern zamanda, seküler bir şekilde "tanrıça" terimi cinsel anlamda kışkırtıcı kadın tiplemesi için kullanılmaktadır. Çok güzel ve çekici kadınlar birer "tanrıça" olarak anılırlar. Yaygınlaşan bu kullanımın yansımaları reklam ve yayımcılıkta görülebilmektedir. Ayrıca "tanrıça" terimi BDSM terimi olarak da kullanılmaktadır.
[değiştir] Göz At
- Tanrı (eril)
- Tanrıça hareketi
- Tanrıça tapımı
- Mitoloji
- Paganizm
- Politeizm
- Panteizm
- Üçlemeler
