Alfabe
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Dünya Alfabe tarihi |
---|
Orta Tunç Devri Alfabesi 19.yy. İÖ İlk Keldani Alfabesi 14.yy. İÖ
|
Meroitik Yazısı 3.yy. İÖ |
Ermeni Alfabesi 405 |
Gürcü Alfabesi 5.yy. |
Orhun Abecesi 6.yy. |
Ogham 6.yy. |
Hangul 1446 |
Cree 1840 |
Her biri dildeki bir sese karşılık gelen harfler dizisidir.
"Abece" sözcüğü, Türkçe'deki ilk üç harfin okunuşundan oluşur.
Benzer biçimde Fransızca kökenli Alphabet'den dilimize geçen "Alfabe" sözcüğü, eski Yunanca'daki ilk iki harf olan "alpha" ile "beta"nın okunuşundan gelir.
Türk Alfabesinde 29 harf bulunur: A, B, C, Ç, D, E, F, G, Ğ, H, I, İ, J, K, L, M, N, O, Ö, P, R, S, Ş, T, U, Ü, V, Y, Z.
Diller, yazıma geçirilme şekilleri itibariyle ikiye ayrılır: alfabetik diller(fonogram kullanan diller) ile karakter kullanılarak yazılan diller(ideogram kullanan diller). alfabetik dillerde, alfabeyi oluşturan her bir elemanın genelde bir anlamı olmaz, sadece cikarilmasi gerekli sesi belirtir ve ancak diğer harflerle yan yana geldiklerinde belli bir anlam kazanırlar. karakterle yazılan dillerde ise genelde her simge bir nesneyi tanımlar ve görece çok az tanım iki veya fazlası karakterle ifade edilir. buna örnek çince, japoncadır, öte yandan dünyadaki büyük çoğunluk diller alfabeyle yazılır.
alfabenin doğuşu, yazının doğuşuyla eşzamanlıdır ve sümerlere tarihlenir, yani günümüzden bir 5000 yıl önceye. bilindiği üzere buna çivi yazısı(cuneiform) adı verilir. çivi yazısına(çivi alfabesi) benzer simgelerle aşağı yukarı, sümerleri takip eden birçok mezopotamya uygarlığı dillerini kağıda, taşa toprağa dökmüşleridir(asur, babil, elam, akkad, hitit vs)
çivi yazısının ardından mısırlıların hiyeroglifleri ortaya çıkmıştır. ilk çıkışındaki kullanım özellikleriyle ideogramatik yazi mantığı taşıyan bu alfabe türü, zamanla diğer kültürlere geçmiş ve fonetikleşmiş, şu an kullandığımız alfabe çeşitlerini türetmiştir.
bu iki alfabe türü yanında bir de ege adaları kökenli, günümüzde hala çözülememiş, linear a ve linear b diye birbirinin devamı iki alfabe ile maya uygarlığı kökenli kolomb öncesi güney amerika alfabeleri vardır.
alfabenin ortaya çıkışı böyledir. ayrıca: yazı