Stanisław Leszczyński

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Stanisław Leszczyński
1677-1766

Władca	od 1704 do 1709 od 1733 do 1736
poprzednik	August II Mocny August II Mocny
następca	August II Mocny August III Sas

urodzony	20 października 1677 we Lwowie
zmarły	23 lutego 1766 w Lunéville
wybrany królem	12 lipca 1704
koronowany	4 października 1705 w Warszawie
wygnany z Polski	8 lipca 1709
przywrócony na tron	12 września 1733
abdykował	26 stycznia 1736
pochowany	w katedrze na Wawelu

Ojciec	Rafał Leszczyński
Matka	Anna z Jabłonowskich

Stanisław Leszczyński, król Polski

Stanisław Bogusław Leszczyński herbu Wieniawa (ur. 20 października 1677 we Lwowie, zm. 23 lutego 1766 w Lunéville we Francji) – król Polski w latach 1704-1709 i 1733-1736, książę Lotaryngii i Baru 1738-1766.

[edytuj] Młodość

Był synem Rafała Leszczyńskiego i Anny z Jabłonowskich, córki Stanisława Jana. Jego edukacją zajmowali się nauczyciele domowi, w tym sprowadzani z zagranicy. Przyszły król uczęszczał także do gimnazjum protestanckiego w Lesznie. W latach 1695-1696 odbył podróż po Europie.

Aż do śmierci ojca w 1703 pozostawał wyraźnie w jego cieniu. Na sejmie elekcyjnym w 1697 opowiedział się razem z ojcem za kandydaturą syna zmarłego króla, Jakuba Sobieskiego, ale ostatecznie poparł elektora saskiego. Nowy król odwdzięczył mu się, mianując go podczaszym koronnym. W 1699 Leszczyński zostaje wojewodą poznańskim. Sytuacja zmieniła się po wybuchu wojny północnej w 1700 i wkroczenia wojsk szwedzkich do Polski.

[edytuj] Przerwane panowanie

Po zajęciu Warszawy przez wojska szwedzkie w 1704 r., wroga królowi Augustowi II Saskiemu szlachta polska zawiązała konfederację warszawską i 16 lutego zdetronizowała króla. Leszczyński, jako delegat konfederacji spotkał się w kwietniu z królem szwedzkim Karolem XII w Lidzbarku Warmińskim. Szwedzki władca doceniając jego wpływy w Wielkopolsce wysunął go jako kandydata do tronu. Leszczyński początkowo złożył zobowiązanie, że koronę przyjmie jedynie w depozyt i przekaże ją Jakubowi Sobieskiemu. Obietnicy nigdy nie dotrzymał. W lipcu tegoż roku, sejm elekcyjny, zwołany w szwedzkim obozie wojskowym pod Warszawą, potwierdził formalnie wybór nowego króla. Dopiero jednak 4 października 1705 został koronowany na króla Polski w kolegiacie św. Jana Chrzciciela w Warszawie przez arcybiskupa lwowskiego Konstantego Zielińskiego.

Przez cały 5-letni okres panowania Leszczyńskiego trwała w Polsce wojna przeciwko szwedzkiej okupacji, przy czym August II Mocny (Wettin) dopiero w 1706 r. zrzekł się swej polskiej korony na rzecz nowego króla (Pokój w Altranstädt). Co ciekawe znalezione zostały listy pomiędzy Leszczyńskim a Karolem XII dotyczącego rozbioru polski przez armie Szwedzką przy oddzieleniu dla Leszczyńskiego księstwa Wielkopolski! Po zniszczeniu przez Rosjan ekspedycyjnej armii szwedzkiej pod Połtawą 8 lipca 1709, Szwedzi opuścili także ziemie Rzeczypospolitej. W ślad za nimi wrócił August II, znów jako król Polski, a Leszczyński, wraz ze swymi licznymi zwolennikami, udał się na emigrację do Istambułu. Tam zabiegał u sułtana o wojnę Turcji przeciwko Rosji i Rzeczypospolitej, do czego nie doszło.

Przez kolejne 22 lata Stanisław Leszczyński przebywał we Francji. W 1725, dzięki wstawiennictwu Markizy de Prie, jego córkę Marię poślubił król Francji - 15-letni wówczas Ludwik XV, młodszy od swej wybranki o 6 lat. Ludwik XV angażował się później bezpośrednio, wszak bez powodzenia, w powrót swego teścia na tron Polski, zwolniony przez śmierć Augusta II w 1733 r. Mianowicie Stanisław Leszczyński pojechał wtedy na elekcję do Warszawy, mocno wspierany pieniędzmi przez swego zięcia. 12 września 1733 w Warszawie wybrany został przez 13 tysięcy szlachty królem Polski. 5 października stronnicy Sasa pod osłoną korpusu rosyjskiego feldmarszałka Lacy`ego ogłosili Augusta III królem Polski we wsi Kamion na Pradze. Ponowny wybór Leszczyńskiego stał się powodem wojny o sukcesję polską o tron polski. Nastąpiła zbrojna interwencja Rosji, Austrii i Saksonii, za których protekcją obwołany został królem August III Wettin. Stronnictwo Leszczyńskiego stawiło większy opór jedynie w Gdańsku, licząc tam na pomoc francuską. Faktycznie przybył niewielki francuski oddział interwencyjny pod dowództwem hrabiego Plélo, ale został rychło rozbity przez Sasów i Rosjan, zaś Gdańsk skapitulował po kilkumiesięcznym oblężeniu.

Stronnicy Leszczyńskiego uznali wówczas Augusta III, natomiast on sam przebrany za chłopa uciekł do Królewca w Prusach Książęcych, wówczas zawiązała nowa zbrojna konfederacja dzikowska w obronie jego elekcji. Po jej rozbiciu w Puszczy Kurpiowskiej i po porozumieniu się Francji i Austrii – Stanisław Leszczyński zmuszony został do zrzeczenia się korony i powrócił do Francji. O tym, że chciał wzmocnienia władzy centralnej, zniesienia poddaństwa chłopów, ograniczenia liberum veto itp. zaświadczył tylko w swej książce Głos wolny wolność ubezpieczający, datowanej na 1733, ale wydanej w 1748 r.

[edytuj] Lotaryngia

We Francji Stanisław Leszczyński ustanowiony został przez Ludwika XV dożywotnim władcą bogatego księstwa Lotaryngii, którym sprawiedliwie i mądrze zarządzał, uzyskując u miejscowej ludności przydomek króla-dobrodzieja. Wsławił się głównie jako mecenas sztuki i nauki. Był ujmującym, wykształconym poliglotą, typowym arystokratą szlacheckim. Zmarł w wyniku poparzeń, którym uległ w wieku 89 lat, gdy jego strój zapalił się od iskry z kominka. Był najdłużej żyjącym królem Polski.

[edytuj] Wywód przodków

4. Bogusław Leszczyński
	2. Rafał Leszczyński
5. Anna von Dönhoff
		1. Stanisław Leszczyński
6. Stanisław Jan Jabłonowski
	3. Anna z Jabłonowskich
7. Marianna Kazanowska