Sieraków

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy miasta wielkopolskiego. Zobacz też: inne miejscowości o tej nazwie.

Współrzędne: 52°39'0" N 016°06'0" E

Sieraków

Herb Sierakowa

Gmina
- rodzaj

Sieraków
miejsko-wiejska

Burmistrz

Mieczysław Tadeusz Trafis

Powierzchnia

14,1 km²

Położenie

52° 39'0'' N
16° 6'0'' E

Wysokość

31 m n.p.m.

Liczba mieszkańców (2004)
- liczba ludności
- gęstość

5975
423,8 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

64-410

Tablice rejestracyjne

PMI

TERC10
(TERYT)

4303914044

Urząd miejski³

ul. 8-go Stycznia 38
64-410 Sieraków
tel. 61 295-30-11; faks 61 295-30-11
(e-mail)

Strona internetowa miasta

Panorama Sierakowa z górującym pobernardyńskim kościołem

Zamek w Sierakowie

Kościół w Sierakowie

Sarkofagi Opalińskich w piwnicach sierakowskiego zamku

Wnętrze kościoła - Ołtarz główny po lewej, po prawej ołtarz św. Anny. Pomiędzy nimi ołtarzyk Matki boskiej

Wnętrze kościoła - kopuła, widoczne herby Dąbrowa, Łodzia, Leliwa i Nałęcz

Nagrobek Jana i Zofii Opalińskich

Jeńcy tureccy na nagrobku Jana i Zofii Opalińskich

Sieraków, także Sieraków Wielkopolski - miasto leżące nad Wartą w w woj. wielkopolskim, w powiecie międzychodzkim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Sieraków. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. poznańskiego. Położenie miasta na skraju Puszczy Noteckiej, na terenie Pojezierza Międzychodzkiego, pomiędzy dwoma jeziorami: Jaroszewskim i Lutomskim, to naturalne walory, które w połączeniu z rozbudowaną infrastrukturą wypoczynkową (nowoczesna kryta pływalnia, kręgielnia) i wybudowanymi, licznymi ośrodkami wypoczynkowymi nad jeziorem Jaroszewskim sprawiły, że Sieraków od dawna jest znaczącym ośrodkiem turystycznym. Większa część miasta położona jest na prawym brzegu Warty, na lewym znajduje się dzielnica Piaski.

[edytuj] Podstawowe dane

Podstawowe dane miasto:

Liczba ludności:
- 6022 mieszkańców (styczeń 1998)
- 5975 mieszkańców (31 grudnia 2004)

Podstawowe dane gmina (z miastem):

Liczba ludności - 8703 mieszkańców (styczeń 1998 r.)
Powierzchnia - 20.331 hektarów
57% powierzchni to lasy a 8% wody

[edytuj] Historia

Znaleziska archeologiczne z prac wykopaliskowych prowadzonych w latach 1911 – 1914 wskazują na istnienie w tym miejscu osady już w epoce brązu. Pierwszy zapis informujący o istnieniu grodu przy brodzie Warty pochodzi z 1251 r. Gród został założony na szlaku handlowym prowadzącym z Poznania przez Drezdenko do Szczecina. Prawa miejskie zostały nadane przed 1388 przez Kazimierza Wielkiego. Nazwa miasta pochodzi od imienia dawnego właściciel Sieraka (w zapisie z 1388 nazwa miała brzmienie Syrakowo, zapiski z 1397 informują o Sierakowie, obecne brzmienie Sieraków pojawia się w 1580 r.). Miasto było prywatną własnością rodziny Nałęczów, a ściślej gałęzi rodziny, która przyjęła nazwisko Sierakowskich. W 1416 r. Władysław Jagiełło odnowił przywilej lokacyjny Sierakowa na prawach magdeburskich. W 1450 właścicielem miasta został wojewoda poznański Łukasz I Górka. Jego syn, Uriel Górka wybudował w Sierakowie szpital i kościół pod wezwaniem św. Ducha. Rodzina Górków w 1591 r. odsprzedała miasto wraz z czternastoma okolicznymi wsiami Piotrowi Opalińskiemu. Okres, w którym ta rodzina była właścicielami miasta należy do najpomyślniejszych w jego historii. Nowy właściciel rozpoczął budowę kościoła bernardyńskiego. W mieście założono drukarnię i powstał teatr. W 1649 r. Krzysztof Opaliński wspólnie z czeskim nauczycielem Janem Amosem Komeńskim, założył w mieście świeckie gimnazjum. Ostatnia właścicielka Sierakowa z rodu Opalińskich, Maria Leszczyńska (córka Katarzyny z Opalińskich i Stanisława Leszczyńskiego) wniosła Sieraków w wianie królowi francuskiemu, Ludwikowi XV. Miasto kupił w 1752 r. minister króla Augusta III, Henryk Brühl. Pod koniec XVIII wieku właścicielem został Łukasz Bniński. Po II rozbiorze Polski przeszło pod panowanie pruskie. W 1793 wojska pruskie wkraczające do miasta spotkały się ze zbrojnym oporem stacjonujących tu jednostek polskich (podobny opór stawiły wojska jeszcze w drugim wielkopolskim mieście – w Kargowej). Pożar, który miał miejsce w 1817 r. prawie całkowicie zniszczył miasto. Podczas Wiosny Ludów, w 1848 mieszkańcy przyłączyli się do walk. Jednak powstanie zostało szybko stłumione. Podczas powstania wielkopolskiego, w 1918 roku w mieście został uformowany oddział, który wspólnie z powstańcami z Pniew i Szamotuł oswobodził Sieraków, a następnie wziął udział w walkach pod Kolnem i Zatoniem.

[edytuj] Zabytki

Zamek Opalińskich – pierwsze wzmianki o zamku pochodzą z XIV wieku. Mówią one o budowie nowego zamku, zatem pierwsza budowla musiała istnieć wcześniej. Zamek został wzniesiony na miejscu wcześniejszego grodu. Czternastowieczny, gotycki zamek, zbudowany na planie kwadratu, miał dwa połączone ze sobą skrzydła. Przez wieki zamek był siedzibą rodów będących właścicielami miasta. Początkowo była to budowla drewniana. Po pożarze w 1600r. został odbudowany jako murowany. Zachowano pierwotny plan zamku podwyższając go o dwa piętra. Nowa budowla, rezydencja rodu Opalińskich, została wybudowana w stylu barokowym. Kolejny pożar zniszczył go w 1817 r. Po pożarze został opuszczony. W latach 1993 – 1995 odbudowano południowe skrzydło zamku przez nadbudowę nad zachowanymi gotyckimi piwnicami piętra i poddasza. W czerwcu 1995 roku w zamku zostało otwarte Muzeum. Do piwnic zamkowych, zamienionych na kryptę z ołtarzem, przeniesiono odnalezione w podziemiach kościoła pobernardyńskiego sarkofagi z prochami rodu Opalińskich.
Kościół i klasztor bernardynów został ufundowany przez ród Opalińskich. Budowę rozpoczął Piotr, a ukończyli jego synowie Krzysztof i Łukasz. Kościół powstał na miejscu rozebranego kościoła z XII lub XIII wieku (stary kościół groził zawaleniem). Budowa rozpoczęła się od ufundowania w 1619 r. klasztoru bernardynów. Do realizacji swoich planów Piotr Opaliński sprowadził Krzysztofa Bonadurę Starszego, znanego w Wielkopolsce włoskiego architekta. Pierwotnie kościół nie posiadał wież. Zostały one dobudowane dopiero w 1740 r. przez Katarzynę Opalińską (żonę króla Polski, Stanisława Leszczyńskiego). Pożar, który zniszczył miasto w 1817 roku nie oszczędził klasztoru. W budynku kościelnym spalone zostały wieże i sklepienie. Po skasowaniu zakonu w 1819 r. kościół zaczął pełnić rolę kościoła parafialnego. Zniszczone w pożarze wieże odbudowano w 1865 r. zwieńczając je blaszanymi hełmami. W latach 1927 – 1928 podczas odnawiania kościoła zbudowano nowy chór organowy. Podczas II wojny budynek zamieniono na magazyn saperski. Kolejne prace restauratorskie prowadzone były w latach osiemdziesiątych XX wieku. Podczas nich, w 1983 r. odnaleziono w jego podziemiach pięć sarkofagów rodziny Opalińskich. Sarkofagi w 1995 zostały przeniesione do pomieszczeń zamku.

Jednonawowy kościół został zbudowany na planie krzyża. Miejsce przecięcia transeptu z nawą przekryte jest kopułą z latarnią. Nawa i transept przykryte są sklepieniem kolebkowym ozdobionym sztukaterią w formie geometrycznie ułożonych wałków. W czterech narożach podstawy kopuły umieszczone są herby: Łodzia – Opalińskich, Nałęcz – Czarnkowskich, Dąbrowa – Kostków oraz Leliwa– Pileckich. Siedemnastowieczne wnętrze zostało zachowane w prawie niezmienionym stanie. Wczesnobarokowy ołtarz główny pochodzi z 1642 r. Najcenniejszym jego elementem jest obraz z warsztatu Rubensa – Zdjęcie z krzyża (obraz został namalowany w 1629 lub 1639 r.). Wyżej umieszczony jest obraz przedstawiający stygmatyzację św. Franciszka. Boczne części ołtarza podtrzymywane są od dołu przez cztery rzeźby aniołów. W nich umieszczono figury świętych: Wojciecha i Stanisława, wyżej Piotra i Pawła oraz aniołów z narzędziami męki pańskiej. Całość zdobi wiciowy ornament. W prezbiterium umieszczone są bogato intarsjowane stalle. Wykonane zostały w 1641 r. przez bernardyna z Poznania, brata Hipariona. Należą one do najciekawszych tego typu zabytków znajdujących się w Polsce. Motywem zdobiącym są ornamenty roślinne, groteski, wazony, ptaki i profile ludzi. Pomiędzy nie wpleciono sceny z polowań. Po stronie prawej, przy ołtarzu, artysta umieścił swój "podpis" – scenę w której umieścił swoją podobiznę. Boczne ołtarze pochodzą z 1640 (wczesnobarokowy, ołtarz św. Anny) oraz z 1629 roku (późnorenesansowy, ołtarz Matki Boskiej, w formie tryptyku, z obrazem Boguszewskiego – Madonna na smoku).

Wewnątrz kościoła znajdują się dwa nagrobki rodu Opalińskich.

Nagrobek Piotra Opalińskiego z 1642 przedstawia klęczącego pod krzyżem rycerza, uosabiającego zmarłego. Nagrobek z czarnego marmuru i alabastrowe rzeźby wykonane zostały przez włoskiego rzeźbiarza pracującego w Polsce, Sebastiana Salę. Nagrobek znajduje się w transepcie, naprzeciw ołtarza Matki Boskiej.

Nagrobek Jana i Zofii Opalińskich (teściów króla Stanisława Leszczyńskiego), usytuowany po lewej stronie nawy, w pobliżu wejścia do kościoła. Ufundowany został w 1748 r. przez Marię Leszczyńską. W górnej części wysokiego nagrobka umieszczono portrety zmarłych. Nagrobek ozdobiony jest posągami niewolników tureckich. Łaciński napis umieszczony w jego centralnej części głosi chwałę rodów Opalińskich, Leszczyńskich i Czarnkowskich.