Serdecznik pospolity

Serdecznik pospolity (Leonurus cardiaca) – gatunek rośliny wieloletniej należący do rodziny jasnotowatych. W Polsce jest rośliną pospolitą na całym niżu i pogórzu.

Pokrój: Bylina osiągająca wysokość 30 -150 cm. Z kłącza wyrasta kilka łodyg. Cała roślina wytwarza nieprzyjemny zapach.

Łodyga: Rozgałęziona, czterokanciasta, cała odstająco owłosiona, czasami nabiegła czerwonawo.

Liście: Wyrastają na łodydze naprzeciwlegle na długich ogonkach. Dolne liście są 5-dłoniastosieczne, górne 3-sieczne. Listki lancetowate, o nierówno ząbkowanych brzegach. Z wierzchu ciemnozielone, spodem jaśniejsze.

Kwiaty: Pojedyncze, drobne kwiaty wyrastają w nibyokółkach w kątach liści, zarówno na głównym pędzie, jak i na jego rozgałęzieniach. Są wargowe; warga górna jest różowa i silnie owłosiona, warga dolna purpurowo-biała z żółtym odcieniem, cętkowana. Korona ma długość 10-12 mm. Kielich 5-działkowy, jego zielone działki zakończone są ostrymi, kłującymi ząbkami. Kwiaty słabo przedprątne, kwitną od czerwca do sierpnia.

Biotop, wymagania: Roślina ruderalna, związana zwłaszcza z osiedlami wiejskimi. Rośnie przy drogach, płotach, na śmietniskach, w zaniedbanych parkach, rzadko na brzegach lasów. Gatunek charakterystyczny dla zespołu roślinnego Leonuro-Ballotetum nigrae. Ustępuje wraz z intensyfikacją użytkowania przestrzeni w obrębie terenów zabudowanych.

- Surowiec zielarski : ziele (Herba Leonurii cardiacae). Zawiera flawonoidy, garbniki, glikozyd dwuterpenowy marubinę, saponiny, alkaloid stachydrynę, kwasy organiczne, sole wapnia, potasu, krzemu i inne. Związki czynne mają działanie podobne do naparstnicy, ale słabsze.
- Działanie : uspokajające, regulujące pracę serca, przeciwskurczowe, ściągające, słabo moczopędne i przeciwbiegunkowe. Stosowany jest jako ziółko nasercowe; łagodzi kołatania serca i arytmię, wzmacnia mięsień sercowy, pomaga przy nadciśnieniu. Ponadto jego przeciwskurczowe własności wykorzystuje się przy bólach brzucha (zmniejsza skurcze jelit), wzdęciach,zaburzeniach trawienia, biegunkach i przy bolesnym miesiączkowaniu. Może być używany w postaci naparu.
- Zbiór i suszenie : zbiera się pod koniec kwitnienia rośliny pędy boczne i szczytowe o długości ok. 25 cm. Suszy w przewiewnym i zacienionym miejscu (temperatura nie może przekroczyć 35 ° C). po wysuszeniu odrzuca się grubsze kawałki łodygi.