Pakt paryski

Z Wikipedii

Pakt paryski, znany również jako Pakt Brianda-Kellogga, był międzynarodowym traktatem ustanawiającym wyrzeczenie się wojny jako instrumentu polityki narodowej. Został on zaproponowany w 1927 r. przez Aristide Brianda, ministra spraw zagranicznych Francji, jako traktat między Stanami Zjednoczonymi i Francją, zakazujący prowadzenia wojny między tymi krajami. Frank Billings Kellogg, sekretarz stanu USA, odpowiedział propozycją zawarcia powszechnego paktu przeciwko wojnie.Pakt zawierał bezwzględny zakaz wojny agresywnej między kontrahentami, zezwalał jednak na prowadzenie wojny obronnej.

Po negocjacjach został on podpisany w Paryżu 27 sierpnia 1928 r. przez 11 krajów: Australia, Kanada, Czechosłowacja, Niemcy, Indie, Wolne Państwo Irlandzkie, Włochy, Nową Zelandię, Afrykę Południową. Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone. Wsparcia udzieliły cztery dalsze kraje - Polska, Belgia i Francja (w marcu) i Japonia (w kwietniu). Wejście Paktu w życie zostało proklamowane na 24 lipca 1929. Ostatecznie Pakt podpisały 62 kraje. Ponieważ Pakt Brianda-Kelloga został zawarty poza Ligą Narodów, nie został unieważniony wraz z jej zniknięciem. Formalnie w dalszym ciągu jest wiążącym aktem prawa międzynarodowego.

W praktyce pakt nie spełnił swojego głównego celu - zaniechania wojny. W tym sensie nie wniósł żadnego realnego wkładu do międzynarodowego pokoju, a swoją nieskuteczność okazał już w 1931 r. wraz z inwazją japońską w Mandżurii i w 1935 r. z włoską inwazją w Etiopii. Wprowadzony przez układ zakaz agresji był wielokrotnie łamany, jednak nawet państwa dopuszczające się aktów agresji nigdy nie kwestionowały otwarcie i oficjalnie zasady zakazu wojny napastniczej, lecz twierdziły z reguły, że agresji dokonała strona przeciwna, że działania zostały podjęte na prośbę albo w interesie władz lub ludności państwa zaatakowanego względnie iż akcja nie ma charakteru działań wojennych, lecz ma tylko charakter "akcji policyjnej lub porządkowej".

Tym niemniej pakt pozostaje istotnym traktatem wielostronnym, gdyż oprócz zobowiązania, jakie stwarzał jego sygnatariuszom, stanowił także prawną bazę do ustanowienia międzynarodowej normy, że użycie siły wojskowej jest z definicji nielegalne. W szczególności pakt posłużył jako prawna podstawa do wprowadzenia pojęcia zbrodni przeciwko pokojowi - w oparciu o nie Trybunał Norymberski skazał pewną liczbę osób za wywołanie drugiej wojny światowej.

Zakaz wojny agresywnej został potwierdzony i rozszerzony przez Kartę Narodów Zjednoczonych, która stwierdza w artykule 2, paragraf 4, że (tłum. własne) "Wszystkie kraje powinny się powstrzymać w stosunkach międzynarodowych od użycia siły przeciwko terytorialnej integralności lub politycznej niezależności jakiekolwiek innego kraju, czy w jakikolwiek inny sposób niezgodny z celami Narodów Zjednoczonych". Konsekwencją tego jest to, że po drugiej wojnie światowej rozmaite kraje, podejmując akcję wojskową, powoływały się na prawo do samoobrony czy obrony zbiorowej.