Olecko
Z Wikipedii
Współrzędne: 54°02' N 022°30' E
| Olecko | |||
|
|||
| Województwo | warmińsko-mazurskie | ||
| Powiat | olecki | ||
| Gmina - rodzaj |
Olecko miejsko-wiejska |
||
| Założono | początek X wieku. | ||
| Prawa miejskie | 1560r. | ||
| Burmistrz | Wacław Olszewski (piastuje 3 kadencje) | ||
| Powierzchnia | 11,42 km² | ||
| Położenie | 54° 02' N 22° 30' E |
||
| Liczba mieszkańców (2006) - liczba ludności - gęstość |
16 950 1415,3 os./km² |
||
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
87 | ||
| Kod pocztowy | 19-400 | ||
| Tablice rejestracyjne | NOE | ||
| TERC10 (TERYT) |
6283713044 | ||
|
Urząd miejski3
pl. Wolności 319-400 Olecko tel. 87 520-21-68; faks 87 520-25-58 |
|||
| Strona internetowa miasta | |||
Olecko (niem. Treuburg, dawniej Margrabowa) – miasto w północno-wschodniej części Polski w województwie warmińsko-mazurskim, powiat olecki, gmina Olecko, nad rzeką Legą (dawniej Oleg) i Jeziorem Olecko Wielkie. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. suwalskiego.
W gminie przecinają się drogi: droga krajowa Gołdap – Olecko – Ełk – Białystok – Bobrowniki (nr 65) z drogami wojewódzkimi Olecko – Raczki (nr 654), Olecko – Suwałki (nr 653), Olecko – Giżycko (nr 655). Odległości pomiędzy większymi miastami regionu (Augustów, Ełk, Gołdap, Suwałki) wynoszą średnio 30 km, co sprawia, że Olecko stanowi doskonałą bazę wypadową do zwiedzania regionu.
Olecko leży na wschodnich krańcach Pojezierza Mazurskiego, na szlaku łączącym Krainę Wielkich Jezior Mazurskich z Pojezierzem Suwalsko-Augustowskim. Na rzeźbę terenu największy wpływ miały zlodowacenia, w efekcie czego charakteryzuje się on bardzo urozmaiconą rzeźbą. Obszar jest pagórkowaty – wzniesienia sięgają od 121 m n.p.m. w południowej części gminy do 220 m n.p.m. w części północno-wschodniej.
Okolice Olecka przecina gęsta sieć strumieni łączących liczne jeziora. Działalność lodowca pozostawiła w gminie Olecko ślady w postaci 15 jezior. Większość z nich należy do wód otwartych i posiada charakter rynnowy. Od północnego zachodu otaczają gminę obszary leśne Puszczy Boreckiej, która kryje w sobie rzadkie okazy roślin i zwierząt. Obfitość wód i lasów, walory turystyczno-krajoznawcze regionu oraz położenie na ważnych szlakach komunikacyjnych podnoszą atrakcyjność gminy. Występują tu tereny pagórkowate.
Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 16 100 mieszkańców. Miasto powstało w XVI w.
Co roku, począwszy od 1994, odbywa się tu Przystanek Olecko, na który przybywają ludzie z całej Polski.
Miasta partnerskie: Jõhvi (Estonia)
Niżej informacje o gminie Olecko.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Większość osad na terenie ziemi oleckiej powstała w XVI w., w czasach księcia Albrechta Hohenzollerna, który w 1560 r. założył pierwsze miasto w tej części Prus Książęcych. Akt lokacyjny dla miasta został wydany z datą 1 stycznia 1560. Niektórzy historycy niemieccy łączą założenie Olecka ze spotkaniem w zamku myśliwskim księcia Albrechta w 1560 r. z królem polskim, Zygmuntem Augustem. Okazją do spotkania miało być wspólne polowanie w puszczy.
"Miasto otrzymuje pieczęć. Przedstawia ona na białym tle szarą basztę z jednym większym i dwoma mniejszymi szczytami czerwonej barwy. Na baszcie naniesiona jest tarcza herbowa z przepołowionym czerwonym orłem oraz czarno-białymi barwami. Pieczęci tej rada używać ma do potwierdzania prawdziwości swoich obwieszczeń, świadectw i innych koniecznych dokumentów." [Źródło: Ch. Grigat: Die Geschichte des Kreises Treuburg. Treuburg 1938, ss. 49—60.]
Otrzymało ono nazwę Margrabowa (od tytułu Albrechta – margrabiego brandenburskiego) i, jako ważny ośrodek wymiany handlowej na pograniczu polsko-litewsko-pruskim, największy spośród wszystkich rynek (ponad 5,5 ha).
Rozwój miasta hamowały klęski żywiołowe, takie jak pożary, epidemie, oraz zniszczenia wojenne. Powodowały one straty materialne, znaczne ubytki ludności polskiego pochodzenia oraz niemal całkowite zniszczenie zabytków architektury – świadectw dawnych czasów.
Ze wszystkich tych dotkliwych ciosów i dziejowych zawieruch mieszkańcy Olecka i okolicy najboleśniej odczuli najazd tatarski w latach 1656-1657, epidemię dżumy, która w latach 1709-1711 pochłonęła na terenie ówczesnego starostwa oleckiego ok. 11 tysięcy osób, oraz obie wojny światowe.
Jako powiat przygraniczny, Olecko i najbliższe okolice miasta były widownią krwawych walk w latach 1914-1915, śladami tamtych wydarzeń są pozostałe na tej ziemi pomniki poległych i liczne cmentarze wojskowe.
Bezpośrednie sąsiedztwo ziem rdzennie polskich sprawiło, że powiat olecki przez długie lata miał charakter polski. Z Oleckiem związani byli ludzie protestujący przeciwko akcji germanizacyjnej na Mazurach. W roku 1659 urodził się tu Jan Moneta – lektor języka polskiego w gimnazjum akademickim w Gdańsku. W Wojnasach koło Olecka przyszedł na świat w 1790 r. Krystyn Lach Szyrma – pisarz i uczony, profesor filozofii na Uniwersytecie Warszawskim. W Olecku żył i pracował w latach 1820-1837 pastor A. F. Czygan – założyciel i redaktor pisma "Nowiny o Rozszerzeniu Wiary Chrześcijańskiej". Przewodniczył on w 1836 r. synodowi pastorów mazurskich w Olecku, na którym to podjęto uchwałę przeciwko usuwaniu języka polskiego ze szkół na Mazurach. Tu wreszcie w 1856 r. urodził się Karol Sembrzycki – redaktor pism dla ludności polskiej: "Mazur Wschodnio-Pruski", wydawca kalendarzy i czynny działacz oświatowy.
Przez kilka stuleci powiat olecki miał zdecydowaną przewagę ludności polskiej wyznania ewangelickiego. Jeszcze w przededniu I wojny światowej językiem ojczystym połowy mieszkańców była mowa polska. Przywiązaniu do własnej mowy i rodzinnej swojskości nie towarzyszyło jednak poczucie świadomości narodowej. Plebiscyt w Olecku w 1920 r. zakończył się katastrofalną klęską. Zaledwie dwa głosy padły za Polską!
Dla upamiętnienia zwycięstwa odniesionego w plebiscycie Niemcy nadali miastu nową nazwę – Treuburg Treuburg, którą w 1933 r. rozciągnęli na cały powiat nazywany dotąd Olecko (Kreis Oletzko).
Począwszy od lat 70. ubiegłego wieku Olecko zaczęło odczuwać pozytywnie przeobrażenia związane z konsekwencjami awansu cywilizacyjnego. Uzyskało ono połączenia kolejowe ze światem (które zlikwidowano), otrzymało nowe urządzenia komunalne i usługowe: gazownię, elektrownię, wodociągi i kanalizację, rzeźnię i chłodnię. Rozwinęło się tu budownictwo mieszkaniowe, powstały nowe szkoły i obiekty użyteczności publicznej.
W szczególności jednak, wiele zrobiono dla podniesienia uroku naturalnego położenia miasta w malowniczym terenie wśród jezior i lasów pagórkowatej części Mazur.
Dziś Olecko liczy ponad 16 tysięcy mieszkańców. Dawna granica państwowa, biegnąca kilkanaście kilometrów na wschód od miasta nie odgradza już ziemi oleckiej od stanowiącego jej naturalne przedłużenie Pojezierza Suwalsko-Augustowskiego.
[edytuj] Spis zabytków gminy
- Zabytkowy układ urbanistyczny miasta XVI-XIX w. (rynek z przyległymi ulicami) Olecka.
- Zamek myśliwski – obiekt istniał w czasach staropruskich i pełnił rolę budowli warownej. W czasach krzyżackich, zbudowano w tym miejscu pałacyk myśliwski dla dostojników Zakonu. Historia mówi, że w 1560 r. spotkał się tu książę Albrecht z królem Zygmuntem Augustem. Przypuszczać można, że zameczek powstał na miejscu starej budowli warownej, o czym świadczy plan miasta Olecka z XVIII w. W późniejszym rejestrze budowli i zabytków wschodniopruskich istniał zapis rozpoczęcia w 1654 r. budowy okazałego zamku. Zamek z połowy XVII w. widział i opisywał w 1748 r. August Hermann Lucanus. Inwestorem oleckiego zamku siedziby starostów książęcych był Fryderyk Wilhelm (1640-1680). W XVIII w. zamek zaczął podupadać, a w 1822 r. spłonął całkowicie i nie został już odbudowany. Pod koniec XIX w. ruiny zamku zostały usunięte, a na ich miejscu stanął w 1897 r. budynek starostwa powiatowego.
- Kościół z kaplicą – (budowa kościoła 1859-1861), kaplica II poł. XIX w.
- Starostwo – Plac Zamkowy.
- Skocznia i molo drewniane pochodzące z ok. 1930 r.
- Pomnik ofiar I wojny światowej z całym kompleksem sportowym, rekreacyjnym i parkowym powstał ok. 1928 r. Olecki monument, drugi pod względem wielkości w Prusach Wschodnich, wystawiony został z inicjatywy ówczesnego starosty dr. Wachsmanna. Jego wymowę polityczną jednoznacznie określał napis, jaki widniał na całej długości wewnętrznej strony półkolistego kamiennego muru, złożony z dużych brązowych liter: "Boże, usłysz nasze błagania i spraw, ażeby znowu powstały silne Niemcy". Tu, pod pomnik olecki, przybywały wycieczki młodzieży niemieckiej, której zaszczepiano w tym przygranicznym mieście i okolicy, usłanej grobami poległych, idee odwetu i wielkomocarstwowego nacjonalizmu.
- Chata mazurska, drewniana pochodząca z lat 20.
- Zabytkowy młyn wodny pochodzący z 1895 r. położony nad rzeką Legą (obecnie elektryczny).
- Wieża ciśnień wybudowana na przełomie XIX-XX w.
- Szereg domów mieszkalnych murowanych, których budowę datuje się na koniec XIX i początek XX w. (ul. Armii Krajowej, 11-go Listopada, Grunwaldzka, Kolejowa, Plac Wolności).
[edytuj] Instytucje kulturalne:
- Regionalny Ośrodek Kultury "Mazury Garbate"
- Miejska Biblioteka Publiczna w Olecku
- Kino "MAZUR"
[edytuj] Życie kulturalne
Życie kulturalne skupia się m.in. w Regionalnym Ośrodku Kultury "Mazury Garbate", w którym funkcjonuje nadal, teatr -Scena Ruchliwa. Ośrodek współpracuje z Biblioteką jak również miejskim kinem.
W gminie założono również zespoły folklorystyczne - Zespół Pieśni i Tańca OLECKO, czy OLECKIE ECHO – zespół śpiewaczy z klubu seniora oraz Olecka Formacja Tańca OFTA.
Od 20-21 lutego 2004 odbywa się cykliczne imprezy jak: Przystanek Olecko, Olecki Przegląd Otwartych Filmów OP-OF, Festiwal Teatralny "Melpomena" i rozpoczęta, w 1978r. przez Marka Gałązkę, inicjatywa Spotkania z Teatrem Amatorskim - SZTAMA.
[edytuj] Edukacja
- Wszechnica Mazurska - pierwsza niepaństwowa uczelnia wyższa w północno - wschodniej Polsce, powstała w 1992 r. Prowadzi kierunki kszaucenia: pedagogiczny, zarządzanie i marketing, ochrona środowiska, filologia, administracjia. Uczelnia w 1998 r. zajęła 10 miejsce w rankingu 159 najlepszych niepaństwowych szkół wyższych.
- Liceum Ogólnokształcące im. Jana Kochanowskiego w Olecku (po wojnie Państwowe Koedukacyjne Gimnazjum Ogólnokształcące). Dnia 27 października 1988 nastąpiło uroczyste nadanie imienia szkole. Od 10 kwietnia 1995 roku liceum, jako pierwsza szkoła średnia w regionie, uzyskała połączenie z ogólnoświatową siecią internet.
- Zespół Szkół Społecznego Towarzystwa Oświatowego w Olecku (gimnazjum i szkoła podstawowa)
