Naparstnica zwyczajna
Z Wikipedii
| Naparstnica zwyczajna | |
 |
|
| Systematyka | |
| Domena | jądrowce |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | naczyniowe |
| Nadgromada | nasienne |
| Gromada | okrytonasienne |
| Podgromada | Magnoliophytina |
| Klasa | Rosopsida |
| Podklasa | jasnotowe |
| Nadrząd | Lamianae |
| Rząd | jasnotowce |
| Rodzina | trędownikowate |
| Rodzaj | naparstnica |
| Gatunek | naparstnica zwyczajna |
| Nazwa systematyczna | |
| Digitalis grandiflora Mill. | |
Naparstnica zwyczajna (Digitalis grandiflora Mill. 1768) - gatunek roślin dwuletnich z rodziny trędownikowatych. Występuje na terenie niemal całej Europy. W Polsce spotkać ją można zarówno na niżu, jak i w górach. Na niżu występuje dość rzadko, w Tatrach natomiast należy do roślin pospolitych.
[edytuj] Charakterystyka
- Łodyga
- Pojedyncza, gruba łodyga wyrasta do 100 cm wysokości. W górnej swojej części jest okryta gęstymi, drobnymi włoskami.
- Część podziemna
- Posiada kłącze.
- Liście
- W pierwszym roku wegetacji wytwarza przy ziemi różyczkę liści. W drugim roku wyrasta łodyga z liśćmi i kwiatami. Jest ona ulistniona skrętolegle. Liście są duże, drobno ząbkowane, z wyraźnymi nerwami. Liście łodygowe są siedzące, dolne liście mają niby ogonek, wytworzony z blaszki liściowej. Na dolnej stronie wokół nerwów liście są delikatnie omszone.
- Kwiaty
- W górnej części łodygi wyrastają kwiaty tworząc jednostronne zazwyczaj grono. Zwisające w dół, duże kwiaty, rosną na gruczołowato omszonych, krótkich szypułkach. Mają żółty kolor z brunatnymi plamami, wewnątrz są ciemniejsze. Korona kwiatu o kształcie dzwonu jest wewnątrz owłosiona, z zewnątrz pokryta gruczołami. Pięciodziałkowy kielich jest tylko przy nasadzie nieco zrośnięty. W kwiatku jest jeden słupek z długą i cienką szyjką, oraz cztery pręciki, przy czym dwa są wyższe, a dwa niższe. Kwiaty są przedprątne, tzn., że w jednym kwiatku słupek dojrzewa wcześniej, niż pręciki. Jest to zabezpieczenie przed niekorzystnym dla rośliny samozapyleniem. Kwitnie od czerwca do lipca.
- Owoce
- Pokryta gruczołami torebka o jajowatym kształcie, pękająca wzdłużnie. Znajduje się w niej bardzo dużo drobnych, czarnych nasion.
- Biotop
- Rośnie głównie w świetlistych lasach, w wolnych przestrzeniach kosodrzewiny, na porębach leśnych, na obrzeżach lasów, w ziołoroślach górskich. Należy do hemikryptofitów. Nie robi jej różnicy, czy podłoże jest wapienne, czy granitowe, wszędzie jednak wymaga żyznej gleby.
- Roślina trująca
- Liście zawierają liczne toksyczne glikozydy: digitoksynę, digitalinę i inne. Ich działanie kumuluje się w organizmie. Groźne zatrucia u ludzi może spowodować już 1-2 g wysuszonych liści. Objawiają się one bólami i zawrotami głowy, zaburzeniami widzenia, biegunką, wymiotami, skurczami naczyń wieńcowych, dusznością, sinicą. Naparstnica jest trująca również dla niemal wszystkich zwierząt.
[edytuj] Zastosowanie
- Roślina lecznicza : dawniej uznawana była za roślinę leczniczą. Obecnie nie stosuje się jej do tych celów, ze względu na jej silne własności toksyczne. Zastapiono ją uprawianą dla potrzeb farmakologicznych naparstnicą wełnistą, która ma podobne oddziaływanie na organizm, a znacznie mniejsze efekty uboczne.
- Surowiec zielarski : liście. Zbiera się je ręcznie, przy słonecznej pogodzie i suszy w cieniu. W Polsce nie dokonuje się zbioru ze stanowisk naturalnych (roślina chroniona prawnie).
- Działanie : glikozydy o działaniu nasercowym, saponiny i flawonoidy. Najsilniej działającym z nich jest digitalina, stosowana w leczeniu nerwic i chorób serca.
