Luizyt
Z Wikipedii
Spis treści |
[edytuj] Informacje ogólne
Luizyt - parzący Bojowy środek trujący. Zwykle nazwą luizyt określa się produkt techniczny stanowiący mieszaninę trzech związków chemicznych:
- 2-chlorowinylodichloroarsyny (luizyt A, Cl-CH=CH-AsCl2)
- di-(2-chlorowinylo)-chloroarsyny (luizyt B, (Cl-CH=CH)2-AsCl
- tri-(2-chlorowinylo)-arsyny (luizyt C, (Cl-CH=CH)3As)
Najsilniejsze właściwości parzące posiada główny składnik - luizyt A.
Prace nad syntezą tych związków rozpoczęto w USA i w Niemczech w 1917 r. Nazwa luizyt pochodzi od nazwiska amerykańskiego chemika Lewisa. Pod koniec I wojny światowej w USA rozpoczęto produkcję luizytu na skalę przemysłową, jednakże nie został użyty w działaniach wojennych.
Oznaczenia wojskowe: USA - Lewsite, Niemcy - Lewisit.
[edytuj] Luizyt A
Luizyt A jest ciężką, bezbarwną, ruchliwą cieczą o gęstości 1,88 g/cm³ o charakterystycznym zapachu pelargonii. Wrze przy temperaturze 463 K (190°C) z rozkładem, krzepnie przy 263 K (-10°C). W czasie przechowywania przebarwia się początkowo na kolor różowy, później fioletowy i brunatnoczarny. Maksymalne stężenie par wynosi 2,3 mg/dm³ (przy 20°C). Luizyt A jest dobrze rozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych, olejach i tłuszczach. Rozpuszczalność w wodzie wynosi ok. 0,5 g/dm³. Bez ograniczeń miesza się z iperytem siarkowym, difosgenem i wieloma fosforoorganicznymi bojowymi środkami trującymi. Przenika trzez tkaniny, gumę, skórę lepiej niż iperyt siarkowy. Hydrolizuje z utworzeniem nielotnego, parzącego, ogólnotrującego tlenku. Luizyt A rozkłada się pod wpływem roztworów wodorotlenków. Środki utleniające (np. podchloryny) powodują utlenienie luizytu do kwasu arsenowego (jest to najskuteczniejsza reakcja odkażająca). W czasie przychowywania przy obecności żelaza przegrupowuje się do luizytu B i C
[edytuj] Luizyt B
Luizyt B jest lekko żółtawą cieczą o temperaturze wrzenia 503 K (230°C), nierozpuszczalną w wodzie. Dobrze rozpuszcza się w rozpusczalnikach organicznych. Właściwości chemiczne podobne do luizytu A.
[edytuj] Luizyt C
Luizyt C jest substancją stałą o temperaturze topnienia 294,5 K (21,5°C) i wrzenia 533 K (260°C). Nierozpuszczalny w wodzie. Rozpuszcza się w rozpuszcalnikach organicznych za wyjątkiem etanolu. Nie hydrolizuje w wodzie.
[edytuj] Działanie
Luizyty działają trująco po wniknięciu przez skórę i drogi oddechowe. LD50 przez skóre wynosi 20 mg/kg. Parzące działanie luizytów objawia się natychmiast poprzez lekkie pieczenie skażonych odcinków skóry. Przy gęstościach skażeń ok. 0,2 mg/cm³ wiśniowoczerwone pęcherze pojawiają się już po kilku godzinach, tworząc po 2-3 dniach otwarte rany. W przypadku stężeń rzędu 10 mg/cm³ pęcherze pojawiają się po 15 minutach Oparzenia goją się znacznie szybciej niż w przypadku iperytu siarkowego. Wdychanie par o stężeniu 0,05 mg/dm³ przez 30 min jest śmiertelne. Działanie luizytów na drogi oddechowe objawia się w postaci kaszlu, kichania, utraty głosu, zadyszki i stanów zapalnych płuc. Przy stężeniach 0,01 mg/dm³ po 15 minutach pojawia się zaczerwienienie oczu i opuchlizna w obrębie powiek. Inhalacyjna dawka śmiertelna (przy 50% śmierelności) wynosi 1300 mg*min*m-3, Inhalacyjna dawka obezwładniająca - 300 mg*min*m-3. Powtórne zatrucia luizytami mają znacznie cięższy przebieg niż poprzednie.
[edytuj] Znaczenie militarne
Obecnie luizyty mają mniejsze znaczenie militarne. Ich zasadniczą wadą, dyskwalifikującą je jako etatowe BST, jest niska trwałość w terenie, podatność na hydrolizę i mała odporność na długotrwałe przechowywanie.
[edytuj] Bibliografia
- "1000 słów o chemii i broni chemicznej". Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, ISBN 8311073961, Warszawa 1987.
