Ludwik Węgierski
Z Wikipedii
| Ludwik Węgierski 1326-1382 |
||||||||
 |
||||||||
| Władca Polski | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||||
|
||||||||
|
Ludwik I Wielki (ur. 5 marca 1326 w Wyszehradzie, zm. 10 września 1382 w Trnawie) – król Węgier w latach 1342-1382, oraz król Polski (jako Ludwik Węgierski) w latach 1370-1382.
Ludwik pochodził z rodu Andegawenów d'Anjou (gałąź Kapetyngów) - dynastii rządzącej Węgrami od 1308 do 1382. Jego ojcem był król Węgier Karol Robert, a matką Elżbieta Łokietkówna, córka Władysława I Łokietka i siostra Kazimierza III Wielkiego. Elżbieta była głównym doradcą Ludwika, a jej pozycja na Węgrzech była bardzo silna.
Pierwszym krokiem w polityce Ludwika była próba opanowania Neapolu w latach 1343-1344. Po niepowodzeniu działań dyplomatycznych, król podjął dwie wyprawy wojenne w latach 1347/48 i w 1350. Udało mu się opanować kraj, ale nie zdołał się w nim utrzymać. Ostatecznie więc tron przypadł Karolowi z Durazzo, kuzynowi Ludwika.
Lata 1351-1352 przyniosły z kolei zaangażowanie się Ludwika w sprawy Rusi halicko-włodzimierskiej. Pomógł on królowi Kazimierzowi Wielkiemu w zdobyciu jej i przyłączeniu do Polski, przy czym zastrzegł sobie prawo jej wykupu w razie gdyby po Kazimierzu dziedziczył by jego legalny potomek.
Było to związane z planami dynastycznymi obu królów. Na mocy szeregu postanowień Ludwik i jego męscy potomkowie zyskiwali prawa do tronu polskiego po śmierci Kazimierza, gdyby ten nie miał męskiego potomka. 24 stycznia 1355 roku wydano też w tej sprawie tzw. akt budziński, na mocy którego możnowładztwo małopolskie potwierdziło prawa Ludwika do korony polskiej, a ten w zamian potwierdził wszystkie dotychczasowe przywileje.
Zapewniwszy sobie prawa sukcesyjne w Polsce Ludwik powrócił do aktywnej polityki na Bałkanach i jeszcze w grudniu tego samego roku (1355) zhołdował Serbię, część Bułgarii oraz na pewien czas również Bośnię. Po wojnach z Republiką Wenecką Ludwik opanował także Dalmację z Dubrownikiem i wzmacniał swą pozycję na Adriatyku.
Po śmierci Kazimierza Wielkiego (5 listopada 1370), Ludwik przybył do Krakowa i 17 listopada w katedrze wawelskiej został koronowany przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jarosława Bogorię na króla Polski. Zawiązano więc wówczas unię personalną pomiędzy oboma królestwami. Po objeździe kraju wrócił on na Węgry a regentem ustanowił swoją matkę Elżbietę Łokietkównę.
Jako król Polski Ludwik w 1372 roku zrzekł się praw do Śląska, co zapewniło mu dobre stosunki z Czechami. 17 września 1374 roku wydał on dla szlachty polskiej przywilej koszycki. Na jego mocy w Polsce dziedziczyć mogła jedna z jego córek, a szlachta zwolniona została m.in. z podatku gruntowego poza 2 groszami z łana. W 1381 roku przywilej ów został rozszerzony również na duchowieństwo (przy poradlnym wynoszącym 4 grosze z łana).
Ludwik zmarł w Trnawie w nocy z 11 na 10 września 1382 r. Pochowany został w Białogrodzie na Węgrzech.
Na Węgrzech Ludwik otrzymał przydomek "Wielki" i uchodzi za jednego z najwybitniejszych władców tego kraju. W polityce wenętrznej doprowadził do zrównania w prawach magnatów i szlachty węgierskiej za pomocą tzw. decretum unicum wydanego 11 grudnia 1351 roku. Założył też uniwersytet w Pecsu. W Polsce nie cieszył się nigdy zbytnią popularnością, ale doprowadził m.in. do rozwoju handlu i zapobiegł rozpadowi królestwa.
[edytuj] Wywód rodowodowy
| 4. Karol Martel | ||||||
| 2. Karol Robert | ||||||
| 5. Klemencja Habsburg | ||||||
| 1. Ludwik Węgierski | ||||||
| 6. Władysław I Łokietek | ||||||
| 3. Elżbieta Łokietkówna | ||||||
| 7. Jadwiga Kaliska | ||||||
[edytuj] Żony i dzieci
Ludwik Węgierski miał dwie żony:
- Małgorzatę (zm. 1349), córkę cesarza niemieckiego i króla czeskiego Karola IV Luksemburskiego,
- Elżbietę (zm. 1387), córkę Stefana II Kotromanicia - bana Bośni.
Z Elżbietą miał 3 lub 4 córki:
- Marię (I), ur. 1365, zm. 1366 - jej istnienie zostało zakwestionowne w literaturze historyznej;
- Katarzynę - zmarła w dzieciństwie,
- Marię (II) - królową węgierską, żonę Zygmunta Luksemburskiego,
- Jadwigę, zaślubioną Władysławowi Jagielle.
| Poprzednik Karol Robert Andegaweński |
 |
król Węgier 1342-1382 |
|
Następca Maria Andegaweńska |
| Poprzednik Kazimierz III Wielki |
 |
król Polski 1370-1382 |
|
Następca Jadwiga Andegaweńska |
