Lewica

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł przedstawia sytuację tylko z polskiej perspektywy.
Zajrzyj na stronę dyskusji i pomóż go poprawić.

Artykuł wymaga poszerzenia.
Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się czego brakuje i – jeśli jesteś w stanie – uzupełnij braki.

Lewica - określenie sił politycznych głoszących ideały postępu społecznego i równości. Zalicza się do nich środowiska o poglądach socjaldemokratycznych, socjalistycznych oraz socjalliberalnych. W szerszym znaczeniu do lewicy zalicza się również środowiska skrajnie lewicowe (np. o poglądach anarchistycznych, komunistycznych lub trockistowskich) oraz środowiska centrolewicowe (np. o poglądach liberalnych), które mogą być również zaliczane do środowisk centrowych.

Współcześnie podział na prawicę i lewicę często nie bywa jednoznaczny. Do partii prawicowych bywają zaliczane również te popierające interwencjonizm, który dla wielu oznacza formę socjalizmu, kojarzonego z poglądami lewicowymi. Z kolei lewicowa ze względu na swoje korzenie SLD, gdy była u władzy realizowała program zdecydowanie prawicowy, nawet w kwestiach obyczajowych. Ze względu na trudności w jednoznacznej klasyfikacji współcześnie istniejących partii tradycyjny podział na lewicę i prawicę jest zastępowany alternatywnym podziałem dwuosiowym, gdzie jedna oś przedstawia kwestie ekonomiczne, druga zaś społeczne.

Określenie lewica pochodzi z okresu Wielkiej Rewolucji Francuskiej, kiedy we francuskich Stanach Generalnych deputowani stanu trzeciego zasiadali po lewej stronie sali.

[edytuj] Podstawowe założenia lewicy

promowanie idei równości i sprawiedliwości społecznej (socjalizm),
ochrona jednostki przez państwo,
dobro ogółu ponad interesem jednostki,
rozbudowane przywileje socjalne,
idea państwa opiekuńczego,
państwowy system edukacji i opieki zdrowotnej,
interwencjonizm,
duża progresja podatkowa,
rozdział instytucji religijnych od państwa,
liberalizm w kwestiach światopoglądowych,
eliminacja dyskryminacji jakichkolwiek grup społecznych,
postęp (przebudowa istniejącej struktury społecznej).

[edytuj] Ruch lewicowy w Polsce

[edytuj] Polskie partie lewicy

partie centrolewicowe:
- Demokratyczna Partia Lewicy - DPL
- Inicjatywa RP - IRP
- Krajowa Partia Emerytów i Rencistów - KPEiR
- Socjaldemokracja Polska - SdPl
- Sojusz Lewicy Demokratycznej - SLD
- Stronnictwo Demokratyczne - SD
- Unia Pracy - UP
- Zieloni 2004 - Zieloni
partie lewicowe:
- Polska Partia Pracy - PPP
- Polska Partia Socjalistyczna - PPS
- RACJA Polskiej Lewicy - RACJA PL
- Unia Lewicy III RP - UL
partie skrajnie lewicowe:
- Komunistyczna Partia Polski - KPP
- Nowa Lewica - NL
- Polska Partia Ekologiczna - Zielonych - PPE-Z
- Polska Socjalistyczna Partia Robotnicza - PSPR

Niektóre z partii politycznych zaliczanych do prawicy zgłaszają w kwestiach gospodarczych hasła zbliżone do lewicowych, i przez niektóre osoby nie są uznawane za przedstawicieli prawicy.

Podział ma uzasadnienie historyczne:

ustrój socjalistyczny i komunizm były z założenia lewicowe, podobnie jak rządząca PZPR.
solidarność, jako ruch przeciwstawiający się lewicowej władzy państwowej był przedstawiany jako przeciwwaga, czyli prawica.

Po transformacji polityczno-gospodarczej obraz sceny politycznej w Polsce uległ zmianie - dość liberalne państwo, i związek zawodowy broniący pracowników już nie przed lewicowym, komunistycznym rządem, a przed pracodawcami. W zakresie postulatów obrony pracowników po okresie transformacji poglądy i działanie Solidarności było więc jak najbardziej lewicowe. Zresztą postulat 'prawicowego związku zawodowego' sam z siebie stanowi antynomię.

Partie polityczne na polskiej scenie wywodzą się historycznie:

z nurtu postkomunistycznego (SLD, SdPl), przy czym wielu obecnych działaczy nie ma nic wspólnego (choćby z uwagi na wiek) z komunistyczną przeszłoscią - będąc w istocie centro-lewicową partią proeuropejską reprezentującą ideały socjaldemokratyczne;
z nurtu postsolidarnościowego, przy czym część z nich realizuje lewicowe postulaty w kwestiach gospodarczych, część centroprawicowe;
stanowią nowe twory polityczne, nie identyfikujące się z żadną z dwóch poprzednich kategorii (np. Zieloni 2004, UL, RACJA PL); część z nich realizuje program lewicowy, część prawicowy.

Nurt postkomunistyczny jest często utożsamiany z lewicą, a nurt postsolidarnościowy z prawicą, choć z punktu widzenia definicji lewicy i prawicy oraz programów realizowanych przez poszczególne ugrupowania taka klasyfikacja jest niesłuszna i stanowi zbyt duże uproszczenie.

[edytuj] Polskie lewicowe organizacje społeczne

ATTAC Polska - ATTAC
Centrum Praw Kobiet - CPK
Czerwony Kolektyw - Lewicowa Alternatywa - CK-LA
Demokratyczna Unia Kobiet - DUK
Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny [1]
Forum Polska Praca - FPP
Front Narodowo-Robotniczy - FNR
Fundacja im. Róży Luksemburg [2]
Grupa na rzecz Partii Robotniczej - GPR
Koalicja Przeciw Młodzieży Wszechpolskiej - KPMW
Komitet Pomocy i Obrony Represjonowanych Pracowników [3] - KPiORP
Nurt Lewicy Rewolucyjnej - NLR
Ogólnopolski Związek Bezrobotnych - OZB
Platforma Proletariacka[4] - PP
Polskie Stowarzyszenie Obrony Proletariatu - PSOP
Polskie Stowarzyszenie Wolnomyślicieli im. Kazimierza Łyszczyńskiego
Porozumienie Kobiet 8 Marca
Pracownicza Demokracja - PD
Ruch Odrodzenia Gospodarczego im. Edwarda Gierka - ROG
Ruch Społeczny NIE [5] - RS NIE Jelenia Góra
Stowarzyszenie Marksistów Polskich - SMP
Stowarzyszenie na Rzecz Państwa Neutralnego Światopoglądowo NEUTRUM - NEUTRUM
Stowarzyszenie "Nigdy Więcej"
Stowarzyszenie Pacjentów "Primum Non Nocere" [6]
Towarzystwo Humanistyczne [7]
Towarzystwo Oświaty Robotniczej [8] - TOR
Unia Chrześcijańsko-Społeczna
Walcząca Grupa Rewolucyjna [9] - WGR
Wolny Związek Zawodowy "Sierpień 80" - Konfederacja - WZZ Sierpień 80

[edytuj] Polskie organizacje młodzieżowe lewicy

lewicowe organizacje młodzieżowe:
- Komunistyczna Młodzież Polski (niezależna organizacja marksistowsko-leninowska) [10] - KMP
- Młodzi Socjaliści (niezależna od partii politycznych organizacja młodzieżowa, demokratyczni socjaliści) [11] - MS
- Organizacja Młodzieżowa PPS (młodzieżówka PPS) - OM PPS
centrolewicowe organizacje młodzieżowe:
- Federacja Młodych Unii Pracy - młodzieżówka UP
- Federacja Młodych Socjaldemokratów (młodzieżówka SLD) - FMS
- Ostra Zieleń (młodzieżówka Zielonych 2004) - OZ
- Stowarzyszenie Młoda Socjaldemokracja (ściśle związane z SdPl) - SMS
- Związek Socjalistycznej Młodzieży Polskiej (ściśle związany z SLD) - ZSMP