Lew Tołstoj
Z Wikipedii
Lew Tołstoj (ur. 9 września (28 sierpnia) 1828 w Jasnej Polanie (majątku rodowym Tołstojów), zm. 20 listopada (7 listopada) 1910 na stacyjce Astapowo) – rosyjski powieściopisarz, dramaturg, krytyk literacki i myśliciel. Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli realizmu w literaturze europejskiej.
Spis treści |
[edytuj] Życiorys
Pochodził z rodziny szlacheckiej z tytułem hrabiowskim. Matkę utracił w wieku niemowlęcym, ojca, gdy miał lat 9. Na Uniwersytecie Kazańskim rozpoczął orientalistykę i prawo, studiów nie ukończył. W 1852 r. Tołstoj zaciągnął się do wojska, w czasie wojny krymskiej walczył na Bałkanach oraz w oblężonym Sewastopolu. Po wojnie zrezygnował ze służby wojskowej, podróżował po Europie Zachodniej, a w 1862 r. ożenił się z Zofą Bers i osiadł na stałe w Jasnej Polanie. W 1859 założył w Jasnej Polanie szkołę dla dzieci, wydawał periodyk pedagogiczny "Jasna Polana".
Pod koniec życia popadł w konflikt z rodziną z powodów majątkowych, chciał rozdać majątek ubogim. Niekonsekwencja pisarza i opór rodziny uniemożliwiły realizację zamierzeń. Do aktu desperacji doprowadziła Tołstoja chęć oczyszczenia się z zarzutów, że głosząc ubóstwo otacza się zbytkiem. Jesienią 1910 uciekł z majątku, w czasie drogi zachorował na zapalenie płuc, co stało się bezpośrednią przyczyną jego śmierci.
[edytuj] Przekonania polityczne i religijne
W następnych latach powstała religijno-społeczno-etyczna koncepcja autorstwa Tołstoja, oparta na dwóch głównych tezach: ciągłym doskonaleniu moralnym jednostki i nieprzeciwstawianiu się złu. W konsekwencji Tołstoj odrzucił oficjalną, prawosławną religię oraz zanegował prawomocność władzy państwowej, co zbliżyło go do chrześcijańskiego anarchizmu, chociaż do końca życia Tołstoj odżegnywał się od idei Proudhona i jego następców. W 1901 r. Najświętszy Synod (prawosławny) ekskomunikował prozaika. Tołstoj uznawany jest za twórcę wolnościowego chrześcijaństwa anarchistycznego.
[edytuj] Twórczość
"We wczesnej twórczości i koncepcjach określających funkcje literatury (...) oparł się na tradycji oświeceniowo - sentymentalnej oraz prozie psychologicznej Lermontowa i Hercena oraz scjentyzmie lat czterdziestych. Przeszedł (...) ponad romantyzmem i klasyczną idealistyczną filozofią niemiecką (...)"
(za: Literatura rosyjska w zarysie)
Tołstoj naprzemiennie angażował się bardziej bądź w beletrystykę, bądź w działalność publicystyczną. Ostatni etap twórczości Tołstoj rozpoczął moralistyczną rozprawą "Spowiedź". Potępił w niej oficjalną religię prawosławną, swoją postawę życiową oraz ogłosił konieczność powstania nowej religii. Zaatakował wówczas władzę państwową, sądy i aparat biurokratyczny.
W Polsce jego książki tłumaczyli m.in.: Jadwiga Dmochowska, Paweł Hertz, Czesław Jastrzębiec-Kozłowski, Maria Leśniewska, Tadeusz Łopalewski, Wacław Rogowicz, Eleonora Słobodnikowa, Kazimierz Truchanowski.
[edytuj] Dzieła
[edytuj] Pierwszy okres twórczości
- trylogia autobiograficzna:
- cykl kaukaski:
- nowelistyka 1857-1859:
- Lucerna
- Trzy śmierci
- Albert
- Szczęście rodzinne
- pozostałe dzieła okresu:
- z doświadczeń wojennych:
[edytuj] "Szczęśliwe piętnastolecie"
[edytuj] Ostatni okres twórczości
-
- Spowiedź, publicystyka 1879
- Śmierć Iwana Ilicza, nowela 1886
- Ciemna potęga, tragedia 1886
- Sonata Kreutzerowska 1889
- Płody edukacji, komedia 1889
- Królestwo Boga jest wewnątrz Ciebie, nowela 1894
- Zmartwychwstanie 1899
- Żywy trup, dramat 1900
- Po balu, opowiadanie 1903
- Hadżi-Murat, nowela 1904
- Za co?, opowiadanie 1906
- Krytyka teologii dogmatycznej, rozprawa
- Na czym polega moja wiara?, rozprawa (w Europie wydana pod tytułem Moja wiara lub Moja religia, wersja skrócona)
[edytuj] Bibliografia
- Z. Barański, A. Semczuk Literatura rosyjska w zarysie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1976
- J. Plechanow Historia rosyjskiej myśli społecznej, Wydawnictwo Książka i Wiedza, Warszawa 1966
