Józef Bohdan Zaleski
Z Wikipedii
Józef Bohdan Zaleski (ur. 14 lutego 1802 w Bohaterce, gubernia kijowska, zm. 31 marca 1886 w Villepreux) – polski poeta okresu romantyzmu. Wraz z Antonim Malczewskim i Sewerynem Goszczyńskim zaliczany jest do "ukraińskiej szkoły poetów".
Spis treści |
[edytuj] Biografia
Urodził się w wielodzietnej, niezamożnej rodzinie szlacheckiej jako najmłodszy z trzynaściorga rodzeństwa. Uczył się u Bazylianów w Humaniu, gdzie poznał Seweryna Goszczyńskiego i Michała Grabowskiego.
W 1820 r. wyjechał do Warszawy, gdzie zaangażował się w działalność różnych organizacji patriotycznych. Pracował w tym czasie jako guwerner na prowincji. W powstaniu listopadowym walczył m.in. pod Sochaczewem i Grochowem, za co otrzymał Krzyż Virtuti Militari. Działał również jako poseł na sejm powstańczy, oraz jako sekretarz prezydenta Warszawy. W tym czasie redagował pismo "Nowa Polska". Po klęsce powstania, wraz z korpusem generała Ramorino przedostał się do Prus i stamtąd udał się do Lwowa, a w końcu – do Paryża.
W Paryżu brał czynny udział w życiu emigracyjnym, wstępując do Towarzystwa Demokratycznego Polskiego i zakładając Zgromadzenie księży zmartwychwstańcow. Nie dał się nakłonić do modnego wówczas towianizmu. W 1846 r. ożenił się z Zofią Rosengardtówną, uczennicą Chopina. Od 1853 r. był członkiem Rady Szkoły polskiej w Battigniolles. Pod koniec życia przeprowadził się do swojej córki w Villepreux, gdzie ostatecznie stracił wzrok. Tam również zakończył życie.
[edytuj] Twórczość
Zalewski był jednym z pierwszych polskich poetów romantycznych. Debiutował poematem Duma o Wacławie w 1819 r. Styl jego poezji Maurycy Mochnacki określał mianem "brylantowego". W późniejszych lirykach prezentował się jako wcielenie ukraińskiego wieszcza Bojana, znanego ze staroruskiego poematu "Słowo o wyprawie Igora". W ujęciu Zaleskiego "wieszczenie" polegało na proklamowniu idei panslawizmu w oparciu o federacyjną strukturę I Rzeczypospolitej, oraz Kościoła katolickiego.
Jego wiersze były pisane rzadko spotykanym w poezji polskiej tzw. sylabotonikiem melicznym, charakteryzującym się bardzo regularnym uporządkowaniem sylab akcentowanych i dużą "śpiewnością" wiersza. Z tego powodu wiele jego utworów stało się bardzo popularnymi i uzyskało oprawę muzyczną, również ze strony wybitnych ówczesnych kompozytorów, m.in. – Chopina.
Ten typ liryki jednak nie zyskał uznania wielu ówczesnych poetów – Słowacki i Norwid atakowali go za ich zdaniem "dziecinne rymy". Z uznaniem natomiast wyrażał się o nim Adam Mickiewicz dedykując Zaleskiemu wiersz "Do B... Z.". Przez współczesnych mu był uznawany za "patriarchę poezji polskiej".
Twórczość Zaleskiego, oprócz charakterystycznych dla romantyzmu motywów "wieszcza", "przepowiedni", oraz tematyki "ludowej" wprowadziła oryginalny ton poezji parakletejskiej. W jego utworach można wyróżnić słowa-klucze, takie jak: "słowik", "rusałka", czy "step".
[edytuj] Najsłynniejsze utwory
- Duma o Wacławie – poemat (wyd. w 1819 r.),
- Duch od stepu. Przygrawka do nowej poezji – poemat (wyd. w 1841 r.),
- Lubor. Ballada z powieści ludu – ballada,
- Śpiew poety,
- Rusałki. Fantazja,
- Przenajświętsza rodzina
[edytuj] Źródła
- Hugo Zathey, Młodość Bohdana Zaleskiego : (1802-1830), Kraków 1886 [1]
- Alina Witkowska, Ryszard Przybylski, Romantyzm, Warszawa 1998, wyd. IV.
- Barbara Stelmaszczyk-Świontek, Wstęp, [w:] Józef Bohdan Zaleski, Wybór poezyj, Wrocław-Warszawa-Łódź 1985.
