Czittamatra

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Czittamatra / Jogaczara - szkoła filozoficzna "tylko umysłu" w buddyzmie, na której oparta jest filozofia mahajany w tym buddyzmu tybetańskiego i zen. Wywodził się z niej m.in. Vasubandhu, filozof z IV w. n.e. Czittamatra zakładała, że istnieje Umysł, który można przedstawić jako strumień świadomości. W Umyśle istnieje osiem poziomów świadomości. Pierwszych sześć to korzenie - świadomość widzenia, słyszenia, smakowania, wąchania, dotykania i myślenia. Na świadomości zmysłów składają się poszczególne narządy, przedmioty zmysłów i same zmysły. Np. oko - przedmiot widzenia - wzrok albo - mózg - myśli - proces myślenia. Te 6 zdolności tworzą ciało-umysł, który rodzi się i umiera – jednostkową świadomość.

Istnieją 3 wyższe poziomy świadomości, które nie znikają wraz ze śmiercią. Poziom 7, świadomość manas to stała świadomość "ja". Na tym poziomie zebrane zostają dane zmysłowe z pierwszych sześciu, skąd przenoszą się na poziom 8 - względna świadomość alaja. Ten poziom jest magazynem doświadczeń i ziaren przyszłych działań - tu zapisywane są działania, myśli i wrażenia zmysłowe. Poziom ten jest podstawą osobowości i charakteru - nosi ziarna karmiczne nowych działań wywołując powstawanie myśli i uczynków. Rozwija się karma - nowe działania są zarazem ziarnami poprzednich działań. Jest to bezustanny proces bez końca. Vasubandhu: "Bezustanny ruch, jak pęd wodospadu: nasienie wywołuje obecne działanie, obecne działanie kształtuje nasiono, trójkąt się zamyka, przyczyna i skutek są jednym!". Alajawidżniana ma cechy zarówno wspólnej świadomosci jak i indywidualnej.

Czittamatra zakłada m.in. następujące prawdy na temat istnienia rzeczywistości:

ostatecznie nie można wykazać dualizmu np. pomiędzy tzw. materią, a umysłem albo pomiędzy postrzegającym, a postrzeganym aspektem doświadczania, ponieważ aspekty te, gdyby miały odmienną naturę, nie mogłyby dojśc do kontaktu ze sobą,
wszystko ostatecznie istnieje jako projekcje umysłu powstające z nawykowych skłonności kumulowanych w wszechpodstawie (Alajawidżniana), jednak nie jest ona rozumiana też jako indiwidualne "ja", gdyż to tylko aspekt świadomości klesia (Poziom 7, świadomość manas)
wyróżnia się trzy aspekty opisujące doświadczanie rzeczywistości wg Czittamatry: (1) aspekt wyobrażony, odnoszący się do nazw przypisywanych na dualistyczne objekty umysłu i omylnie doświadczanie tych nazw jako objektów, (2) aspekty zależny, odnoszący się do objektów umysłu samych w sobie, czyli tworów wszechpodstawy umysłu Alajawidżniana, (3) aspekt doskonale obecny, odnoszący się do prawdziwej natury obiektów mentalnych jako samoświadomej, samorozświetlającej się świadomości wolnej od postrzegającego i postrzeganego aspektu doświadczania. Aspekt wyobrażony i zależny odnosi się do prawdy relatywnej, aspekt doskonale obecny odnosi się do prawdy ostatecznej.
przykłady postrzegania rzeczywistości przez różne istoty, jako dualistycznego wytworu ich umysłów, pomimo że rzeczywistośc jest ostatecznie taka sama, np. człowiek postrzega całkowicie inaczej niż ryba, dla człowieka dzban wody może być tylko naczyniem do picia, a dla ryby może być zawsze całym jej światem
przykład doświadczania snu jako wytworu umysłu jako anologii dla "jawy" jako wytworu umysłu, np. w czasie śnienia można postrzegać sen jako wiarygodną rzeczywistość z takim samym dualistycznym doświadczianiem jak na "jawie" tzn. uczucia szczęścia bądź cierpień mogą być takie same jak na "jawie"
ostatecznie istnieje samo-świadomy i samo-roświetlający się umysł wolny od dualizmu postrzegającego i postrzeganego aspektu doświadczania, możliwy do urzeczywistnienia bezpośrednio w czasie praktyki buddyjskiej

Pogląd Czittamatry nie jest jednak uznawany przez Madhjamikę, która udawadnia, że samo-świadomy i samo-roświetlający się umysł wolny od dualizmu postrzegającego i postrzeganego aspektu doświadczania ostatecznie nie posiada sam w sobie żadnej inherentnej, niezależnej egzystencji.

Głównymi dziełami Czittamatry są teksty Asangi pod wpływem nauk Maitreji: "Rozróżnienie Zjawisk i Czystej Istoty" oraz "Natura Buddy". Jednak oprócz tego np. wg szkoły Kagyu, Nyingma teksty ty należy rozpatrywać wg poglądu Szentong.