Brodnica

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy miasta Brodnica. Zobacz też: Brodnica (wieś w województwie wielkopolskim).

Współrzędne: 53°15' N 019°24' E

Brodnica

Gmina
- rodzaj

Brodnica
miejska

Prawa miejskie

1298

Burmistrz

Wacław Bronisław Derlicki

Powierzchnia

23 (2315 ha) km²

Położenie

53° 15' N
19° 24' E

Liczba mieszkańców (2006)
- liczba ludności
- gęstość

27 588
1192 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

87-300 do 87-302

Tablice rejestracyjne

CBR

TERC10
(TERYT)

6040602011

Miasta partnerskie

Strasburg

Niemcy
Brørup

Dania
Kedainiai

Litwa
Kristinehamn

Szwecja

Urząd miejski³

ul. Kamionka 23
87-300 Brodnica
tel. 56 493-03-05; faks 56 498-26-26
(e-mail)

Strona internetowa miasta

Brodnica to miasto i gmina w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie brodnickim obecnie położone po obu stronach rzeki Drwęcy. Historyczne centrum miasta leży na prawym (zachodnim) brzegu rzeki, w Ziemi chełmińskiej. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa toruńskiego.

Według danych z 30 czerwca 2004², miasto miało 27 560 mieszkańców.

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, Brodnica ma obszar 22,87 km², w tym:

użytki rolne: 38%
użytki leśne: 8%

Miasto stanowi 2,2% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	27 560	100	14 421	52,3	13 139	47,7
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	1205,1		630,6		574,5

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1336,06 zł.

[edytuj] Historia

Pierwszy zapis dotyczący spalenia grodu Straisberg przez Jaćwingów odnotowany został w kronice Piotra z Dusburga w 1263 r. Drugi zapis o ataku Litwinów na osadę Brodnicę pochodzi z 1298 r. Zdaniem historyków pierwsza wzmianka dotyczy raczej strażnicy zakonnej nad jeziorem Strażym a drugi umocnień w rejonie Żmijewa, zatem niekoniecznie muszą odnosić się do osad na terenie dzisiejszego miasta. Ziemie na lewym brzegu Drwęcy, Ziemia michałowska, stała się własnością zakonu krzyżackiego w 1303 r. (książę kujawski Leszek oddał ziemie michałowskie Krzyżakom w zastaw za uzyskaną pożyczkę, Krzyżacy ostatecznie wykupili je od książąt kujawskich w 1317). Budowa zamku w Brodnicy rozpoczęła się w 1305 r.

Kościół św. Katarzyny

Szczyt kościoła św. Katarzyny

Ratusz w Brodnicy

Ratusz widoczny z wieży zamkowej

Kościół św. Katarzyny widoczny z wieży zamkowej

Prawa miejskie Brodnica uzyskała na prawach chełmińskich. Pierwszy zapis dotyczący miasta Brodnicy pochodzi z 1298 r., pod datą 29 IX 1298 r. kronikarz Krzyżacki Piotr z Dusburga zanotował, iż oddział 140 Litwinów zaatakował osadę Brodnica. Natomiast pierwsza wzmianka dotycząca budowy kościoła św. Katarzyny pochodzi z 1310 r. Po raz pierwszy jako "civitas" - a więc miasto, lokowane na prawie niemieckim - Brodnica była wzmiankowana w 1317 r. W 1320 r. rozpoczęto budowę podwójnego pasa murów otaczających miasto, realizacja ich została zakończona wraz z budową głównych bram miejskich: Mazurskiej i Chełmińskiej (zwanej również Kamienną), w 1370 r. Najprawdopodobniej w roku 1305 rozpoczęto budowę zamku krzyżackiego, pierwszą fazę budowy zamku zakończono około 1339 r. W 1415 r. budowniczy Mikołaj Fellenstein dokonał przebudowy fortyfikacji zamku. Początkowo władzę w mieście sprawował wójt. Około 1343 r. powołana została rada miejska wraz z burmistrzem. Rozwój miasta był pomyślny. W 1380 zbudowano szpital i kościół św. Ducha w pobliżu bramy Grudziądzkiej, a pod koniec wieku ratusz, częściowo rozebrany w 1868, którego pozostałości przy trójkątnym rynku zachowały się do dzisiaj. Miasto zostało zniszczone podczas pożarów w 1553 i 1661 r. Od roku 1772 Brodnica leżała w granicach Prus, w latach 1806-1815 należała do Księstwa Warszawskiego, następnie znów do Prus i (od 1817) Prus Zachodnich. Do Polski powróciła po okresie zaborów w 1920 r. na mocy traktatu wersalskiego.

[edytuj] Zabytki

gotycki kościół św. Katarzyny budowany od ok. 1285, budowa prezbiterium ukończona w 1320, do ok. 1370 budowa korpusu nawowego i zasklepienie wnętrza; z zewnątrz wyróżnia się bogato opracowany architektonicznie wschodni szczyt prezbiterium; wewnątrz przy filarach drewniane figury 12 apostołów, wyposażenie wnętrza głównie barokowe i późnobarokowe, poza tym kilka gotyckich rzeźb (głowa św. Jana Chrzciciela na misie, grupy Ukrzyżowania)
ruiny zamku krzyżackiego z 1-2 ćwierci XIV w., rozbudowywanego w 4 ćw. XIV w. i 1415 i rozbieranego od 1785 do 1842 r.; zachowała się wysoka ośmioboczna wieża i dolne partie murów
fragment ratusza z końca XIV w.
na przedzamczu pałac Anny Wazówny z ok. 1565, przebudowywany w XVII w.
fragmenty średniowiecznych murów miejskich z XIV i XV w., w tym Brama Chełmińska i wieża Bramy Mazurskiej
spichlerze barokowe z XVII w.
barokowy zespół poreformacki: kościół NMP z lat 1752-61 i klasztor
dawny kościół ewangelicki z lat 1827-30, wg proj. S. Hebanowski
osobliwością układu przestrzennego Brodnicy jest rynek o nietypowym, zbliżonym do trójkąta kształcie

[edytuj] Gospodarka

Największym obiektem przemysłowym na terenie Brodnicy są Zakłady Sprzętu Motoryzacyjnego Polmo, produkujące tłumiki i filtry do samochodów. Przemysł spożywczy reprezentuje Fabryka Żelatyny, zakłady mięsne Polmeat, mleczarnia Bromilk i młyn. Miasto jest także ośrodkiem przemysłu odzieżowego - działają tu takie firmy jak Henri Llyod, Spin i Merkury. Rozwija się przemysł drzewny, meblarski (Cimir Poland) i papierniczy (Wytwórnia Opakowań Kartonowych, Samindruk), znajdują się tu firmy takie jak Saminex, Bella. W mieście jest również firma z branży spożywczej DLS. Znajdują się również zakłady branży tworzyw sztucznych, materiałów opatrunkowych i przemysłu maszynowego.

[edytuj] Komunikacja

Przez Brodnicę przebiega droga Toruń-Olsztyn. Miasto ma również połączenia drogowe z Rypinem, Jabłonowem Pomorskim i Lidzbarkiem. Kursują pociągi do Grudziądza, Działdowa, Jabłonowa Pomorskiego, Bydgoszczy i Laskowic Pomorskich.

[edytuj] Edukacja

Wydział zamiejscowy Społecznej Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi
Zespół Szkół Numer 1 w Brodnicy im. Karol Wojtyła - Jana Paweła II [1].
I Liceum Ogólnokształcące im. Filomatów Ziemi Michałowskiej [2]
III Liceum Ogólnokształcące im. Karol Wojtyła - Jana Pawła II [3]
Zasadnicza Szkoła Zawodowa [4]

[edytuj] Zobacz też:

[edytuj] Sąsiednie gminy

Brodnica, Bobrowo, Zbiczno

[edytuj] Bibliografia

Friedrich August Zermann, Chronik der Stadt Strasburg in Westpreußen : aus der frühesten Zeit, wohin die geschichtlichen Quellen reichen, bis zur Gegenwart, Strasburg 1851 [5]
Hans Plehn, Geschichte des Kreises Strasburg in Westpreussen, Leipzig 1900 [6]
Sylwester Bizan, Powiat i miasto Brodnica w walkach o niepodległość : 1914-1920 rok., Brodnica 1938-1939 [7]
Brodnica. Siedem wieków miasta, red. J. Dygdała, Brodnica 1998 [8] ISBN 83-907835-0-9