Bolesław I Chrobry

Z Wikipedii

Bolesław I Chrobry
Bolesław I Chrobry na rysunku Jana Matejki
herb	Orzeł Piastowski
urodzony	967
w	Poznaniu
zmarł	17 czerwca 1025
w	Poznaniu
pochowany	katedrze poznańskiej
wybrany	18 kwietnia 1025 w Gnieźnie
koronacja	18 kwietnia 1025 w Gnieźnie
rodzina lub dynastia	Piastowie
Rodzice	Mieszko I Dobrawa Przemyślidka

Bolesław I Chrobry (Wielki) (ur. 967, zm. 17 czerwca 1025) – książę Polski od 992 r., król Polski od 1025 z dynastii Piastów. Pierworodny syn księcia Polski Mieszka I i Dobrawy Przemyślidki, córki księcia Czech Bolesława I Okrutnego.

Spis treści 1 Życie przed objęciem władzy 2 Panowanie 3 Genealogia 3.1 Żony 3.2 Potomstwo 4 Bolesław Chrobry na banknotach i monetach 5 Zobacz też 6 Bibliografia

[edytuj] Życie przed objęciem władzy

W 973 zapadła decyzja, że miał zostać wysłany do Niemiec jako gwarant postanowień zjazdu w Kwedlinburgu (czy tak się w istocie stało jest kwestią dyskusyjną). Pojawiła się mało popularna hipoteza, że lata 80. X wieku spędził na dworze swojego wuja, księcia czeskiego Bolesława Pobożnego. W 984 Bolesław ożenił się z córką margrabiego miśnieńskiego Rygdagą i prawdopodobnie w związku z tym objął władzę nad Małopolską. Rok później odprawił on swoją żonę, lecz zachował władzę w Małopolsce, a następnie, prawdopodobnie z inspiracji króla czeskiego Bolesława II, ponownie się ożenił. Wszystko wskazuje na to, że Bolesław panował wówczas w Małopolsce z czeskiego nadania i dopiero po śmierci króla czeskiego włączył ją do państwa polskiego. Uważa się, że ojciec nie uwzględnił go w dokumencie Dagome Iudex, jednak Bolesław w nieznanych okolicznościach przejął władzę i wygnał swych przyrodnich braci, synów drugiej chrześcijańskiej żony Mieszka, Ody.

[edytuj] Panowanie

Dążąc do ekspansji na tereny Prusów popierał misje chrystianizacyjne, między innymi misję wygnanego biskupa Pragi Wojciecha z rodu Sławnikowiców, która miała miejsce w 997 roku. Gdy Wojciech poniósł śmierć, Chrobry wykupił jego zwłoki za cenę wagi złota i złożył je w Gnieźnie. Kanonizacja Wojciecha w 999 miała znaczenie prestiżowe dla polskiego Kościoła.

W pielgrzymce do grobu świętego Wojciecha i aby pozyskać Chrobrego do swych idei Cesarstwa uniwersalistycznego przybył do Gniezna w roku 1000 cesarz niemiecki Otton III. Podczas zjazdu gnieźnieńskiego utworzono niezależną polską organizację kościelną z metropolią w Gnieźnie i biskupstwami w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu. Arcybiskupem gnieźnieńskim został brat św. Wojciecha Radzim-Gaudenty. Biskup poznański Unger został dożywotnio wyłączony spod zwierzchności Gniezna - biskupstwo misyjne w Poznaniu powstało bowiem już w 968 roku. Najważniejszą rzeczą dokonaną podczas zjazdu gnieźnieńskiego była jednak symboliczna koronacja Bolesława Chrobrego na króla, dokonana poprzez nałożenie na jego skronie diademu cesarskiego. W ten sposób Chrobry otrzymał prerogatywy (uprawnienia) królewskie (prawo inwestytury biskupów). Oprócz tego Chrobry został również uznany przyjacielem Cesarstwa Rzymskiego i bratem cesarskim, co stanowiło najwyższa możliwą godność w ówczesnym ceremoniale. W trakcie owych uroczystości nastąpiła wymiana darów. Ponadto Polska uniezależniła się od Niemiec (została zwolniona z płacenia trybutu). Otton III podarował mu kopię włóczni św. Maurycego i relikwię gwoździa z krzyża pańskiego, a w zamian otrzymał ramię św. Wojciecha (zachowane do dziś) i 300 zbrojnych. Część historyków uważa, iż podczas tego zjazdu Otton III dokonał świeckiej koronacji Bolesława Chrobrego. Według francuskiego kronikarza Ademara z Chabannes (zm. 1034), Bolesław miał towarzyszyć Ottonowi III do Akwizgranu i tam otrzymać złoty tron Karola Wielkiego, którego grób w tym czasie Otto III kazał odnaleźć i otworzyć.

Śmierć Ottona w 1002 roku zmieniła stosunki polsko-niemieckie. Bolesław zajął Łużyce, Milsko i Miśnię, rok później opanował również Czechy wykorzystując tamtejsze konflikty dynastyczne i objął tam władzę do 1004. Wobec odmowy złożenia hołdu z Czech nowemu cesarzowi Henrykowi II Świętemu wybuchła wojna, ciągnąca się z przerwami aż do 1018 roku. Wykorzystując okazję, zapewne w 1007 roku, od Polski uniezależniło się Pomorze Zachodnie. Do wojny włączył się również książę Rusi Kijowskiej Jarosław Mądry. Zakończył ją pokój podpisany w Budziszynie 30 stycznia 1018 roku. Bolesław zachował nowozdobyte ziemie (Milsko, Łużyce, Słowację i Morawy) i uzyskał pomoc w wyprawie na Kijów.

W Rusi Kijowskiej po śmierci Włodzimierza I Wielkiego rozpoczęły się waśnie o władzę. Tron kniazia uzyskał Świętopełk I, mąż córki Bolesława Chrobrego. Z tronu zrzucił go Jarosław Mądry, jego brat. W 1018 Bolesław Chrobry zorganizował więc wyprawę na Kijów, zakończoną pełnym powodzeniem. Po zwycięskiej bitwie pod Wieluniem (22 lipca), zajął Kijów (14 sierpnia) i osadził ponownie na tronie Świętopełka Przyłączył również kosztem Rusi utracone w 981 Grody Czerwieńskie, które zabrał w drodze powrotnej z Rusi 1018. Świętopełk jednak nie utrzymał się na tronie, zrzucił go Jarosław Mądry. Świętopełk został wygnany z Rusi i poprosił o ponowną pomoc swojego teścia Bolesława Chrobrego, który mu już jej nie udzielił (dwukrotne zrzucenie Świętopełka z tronu świadczyło o jego nieudolności). Chrobry poparł Jarosława Mądrego jako godnego władcę i podpisał z nim pakt o nieagresji.

Trwa spór co do daty koronacji. Niektórzy historycy uważają, że Chrobry od 1000 roku starał się o papieską zgodę na koronację potwierdzającą akt dokonany podczas zjazdu gnieźnieńskiego. Niezależne źródła proweniencji niemieckiej jednoznacznie potwierdzają, że Bolesław korzystając z krótkiego bezkrólewia w Niemczech kazał się koronować w 1025 roku (dokładna data, ani miejsce nie jest znane). Inni uważają (Johann Freid), iż w 1025 dokonano tylko odnowienia koronacji z roku 1000(koronacje wielokrotne są spotykane w tym czasie). Bolesław Chrobry zmarł jednak w jeszcze w tym samym roku, a rządy objął jego syn Mieszko II Lambert. Miejsce pochowania jest nieznane. Część historyków i archeologów przypuszcza, że resztki dwóch grobów odkrytych w katedrze poznańskiej są miejscem pochówków dwóch pierwszych władców.

[edytuj] Genealogia

4. Siemomysł zm.950-960
			2. Mieszko I zm. 25 maja 992
5. nieznana osoba
						1. Bolesław I Chrobry zm. 17 czerwca 1025
6. Bolesław I Srogi zm. 15 lipca 972
			3. Dobrawa Czeska zm.977
7. Biagota (?)

[edytuj] Żony

• od 984 nieznana z imienia córka Rygdaga, margrabiego Miśni. Oddalona w 985 lub 986
• od 985-987 księżniczka węgierska; być może córka Gejzy, księcia Węgier (949-997). Oddalona w 986-989
• od 987-989 Emnilda Słowiańska (zm. 1017) - córka Dobromira, księcia słowiańskiego
• od 3 II 1018 Oda Miśnieńska - córka Ekkeharda I, margrabiego Miśni

[edytuj] Potomstwo

• [2m.] Bezprym (ur. 986 lub 987 - zm. wiosna 1032) - książę Polski (1031-1032)
• [3m.] córka (ur. zapewne 988- zm. po 1013) - ksieni nieznanego klasztoru
• [3m.] Regelinda (ur. zapewne 989 - zm. 21 III ok. 1032) - żona Hermana, margrabiego Miśni
• [3m.] Mieszko II Lambert (ur. 990 - zm. 10 V 1034) - król Polski (1025-1031), książę Polski (1032-1034)
• [3m.] córka (ur. zapewne około 995 - zm. po 14 VIII 1018) - żona Świętopełka I, wielkiego księcia kijowskiego
• [3m.] Otto (ur. zapewne 1000 - zm. 1033)
• [4m.] Matylda (ur. po 1018 - zm. po 1036) - narzeczona (lub żona) Ottona ze Schweinfurtu, księcia Szwabii (1048-1057)

[edytuj] Bolesław Chrobry na banknotach i monetach

W 1925 roku wybito pamiątkowe złote monety o nominale 10 i 20 zł z okazji dziewięćsetlecia pierwszej polskiej koronacji z wizerunkiem Bolesława Chrobrego. Na pięć dni przed wybuchem II wojny światowej, 26 sierpnia 1939 roku wprowadzono do obiegu banknot ("bilet państwowy") z portretem Bolesława Chrobrego o nominale 1 złotego z datą 1 października 1938 roku. Formalnie w obiegu pozostawał do 20 maja 1940 roku. Jego projektantem był Leonard Sowiński. Z kolei w PRL wizerunek Bolesława Chrobrego umieszczono na rewersie banknotu o nominale 2000 złotych (z datą 1 maja 1977). Banknot był w obiegu od 11 lipca 1977 do 31 grudnia 1996 roku. W czasie denominacji (1995) natomiast wprowadzono ozdobiony portretem Chrobrego banknot 20-złotowy (z datą 25 marca 1994). Projektantem dwóch ostatnich banknotów jest Andrzej Heidrich.

[edytuj] Zobacz też

• Piastowie
• władcy Polski
• Historia Polski (do 1138)

[edytuj] Bibliografia

• Balzer O., Genealogia Piastów, Kraków 1895.
• Jasiński K., Rodowód pierwszych Piastów, Warszawa-Wrocław (1992).

monografie

• Szajnocha K., Bolesław Chrobry, wyd. 1, Lwów 1849; wyd. 2, Lwów 1859.
• Wojciechowski T., Szkice historyczne XI wieku, wyd. 1, Kraków 1904; wyd. 2, Warszawa 1925; wyd. 3, Warszawa 1951.
• Grabski A. F., Bolesław Chrobry. Zarys dziejów politycznych i wojskowych, Warszawa 1964.
• Strzelczyk J., Bolesław Chrobry, Poznań 1999.
• Strzelczyk J., Zjazd gnieźnieński, Poznań 2000.

hasła słownikowe

• Tymieniecki K., Bolesław Chrobry, (w:) Polski Słownik Biograficzny, t. 2, 1936.
• Tymieniecki K., Bolesław I Chrobry albo Wielki, (w:) Słownik Starożytności Słowiańskich, t. 1, 1961, s. 143-146.

pozostałe

• Trawkowski Stanisław, Monarchia Mieszka I i Bolesława Chrobrego, [w:] Polska pierwszych Piastów. Państwo - społeczeństwo - kultura, pod red. Tadeusza Manteuffla, wyd. 2, Warszawa 1970.
• Widajewicz J., Czy Bolesław Chrobry był zakładnikiem u Niemców?, (w:) Roczniki Historyczne, t. 16, 1947, s. 244-250.

Poprzednik Mieszko I

Książę i król Polski 992–1025

Następca Mieszko II Lambert

Poprzednik Bolesław III Rudy

Książę Czech 1003–1004

Następca Jaromir Przemyślida