Meer
From Wikipedia
- Dat Meer is in Oostfreesland (un in de Nedderlannen) en Water mit Söötwater, wat grötter is as en Diek.
- En Meer is buten vun Oostfreesland en lütteren Deel vun enen Ozean, also Soltwater. An de Küst seggt'n ok de See darto.
Inholtsverteken |
[Ännern] De Grötte vun de Meren
Vun de 510 Millionen qkm grote Baberflach vun de Eerd fallt 71 % up de Ozeane un blots 21 % up de Kontinente. Vun disse grote Waterflach nimmt de Pazifische Ozean 180 Millionen km², de Atlantische Ozean 106 Millionen km² un de Indische Ozean 75 Millionen km² in. De Seefahrers snackt faken vun de „seven Meren“. To de Tahl kaamt se woll, wiel se de Iesmeren rund um den Nord- un Südpol, dat Middelmeer un de Noordsee as sülvstännige Meren rekent. De mittlere Deepde vun all Meren liggt bi 3800 m. De gröttste Deepde wurr mit 11.034 m in den Marianengraven vun den Pazifischen Ozean meten.
[Ännern] Egenschaften vun dat Meerwater
Wat vun dat Meerwater toeerst to vermarken is, dat is de Soltgehalt, de in de apenen Ozeane dörsnittlich bi 3,5 % liggt. Darvun sünd mehr as 75 % Kaaksolt, un de Rest besteiht ut Lösungen vun 30 verschedene Elementen. De Soltgehalt in de Randmeren hangt darvun af, woveel Söötwater ut de Ströme un mit den Regen dartokummt.
För dat Klima up de Eer is ok de Warms vun dat Meerwater wichtig. Je na de Bredenlaag un de Jahrstiet liggt de Tempratur twüschen den Iespunkt in de Polrebetten un 29 ° C in de Tropen. In dat Rode Meer un in den Persischen Golf kann dat Water sogaar bit to 36°C warm warrn. De Iespunkt liggt wegen den Soltgehalt bi 1,9°C. De mittlere Meertempratur liggt an de Baberflach bi 17,4°C un in de Deepde vun de Ozeane bi +3°C.
De Meerbodden hett woll en eenfacheret Relief as de Landbaberflach,aver wi weet noch nich veel darvun. Forschungsscheep sünd darbi, unnermeersche Bargen un Gravens fasttostellen. In all Meren is de Bodden mit Slamm bedeckt, de to'n Deel ut de Strööm inbrocht warrt oder vun de Resten vun dode Deerter un Planten herkummt.
[Ännern] Meerbewegungen
To de Meerbewegungen höört neven de Tiden ok de Meerströmungen un de Bulgen. De Strömungen kaamt tostannen dör Winddriften, de ehre Richtung wesselt und socke, de regelmatig in bestimmte Jahrtieden ümmer in de glieke Richtung weiht, so as de Monsun un de Passat. De Bulgen, de dör den anholen Wind togangen kaamt, warrt Seegang nöömt. De Seefahrers kennt teihn Stopen vun „spegelglatte See“ bit „swaren Seegang“. Bi Windstärkde 6 (graven Seegang) sünd de Bulgen 200 m lang un 6 m hooch.
[Ännern] Minsch un Meer
För de Minschen is dat Meer en Verkehrsruum, de de ganze Eer umspannt, un uterdem Leverant vun weertvulle Nährmiddel (Fisch) un vun Mineralien is (to'n Bispill Solt).
In dat internatschonale Recht besteiht de Grundsatt vun de „Freeheit vun de Meren“, dat heet: kien Överstaat droff Hoheitsrechten över dat apene Weltmeer för sik verlangen. Utnahmen darvun is bloots en smalen Striepen an de Küst. Dar gellt as Hoheitsgrenz för den Anleggerstaat de Dreemielengrenz, dat heet ene Lien in'n Afstand van dree Seemielen (=5,5 km) vun de Waterkant. Blots lütte Buchten sünd utslaten.
De Wetenschap vun de Meren is de „Meereskunde“ oder Ozeanographie, de in'n allgemenen vun de Universitäten bedreven warrt. De zentrale meerkundliche Forschungsanstalt vun de BRD is dat Düütsche Hydrographische Institut in Hamborg (Bundsamt för Seeschippfohrt un Hydrographie Hamborg/Rostock).
