Venrods

Van Wikipedia

Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. Ómdat 't plaatsgebónje is, maogs doe 't ómzètte nao 't Venrods, as te dit dialek sjpriks.

't Venrods is 't dialek vaan de Nederlands-Limburgse plaots Venroj. 't Plat vaan 't kortbij dörp Aostrem wiek zoe weineg vaan dat vaan Venroj aof tot me dit ouch "Venrojs" neump.

[bewirk] Indeiling en kinmerke

't Dialek weurt door dialectologe gewoenlik neet tot 't Limburgs gerekend, meh behuurt tot de Noord-Limburgse gróp vaan 't Kleverlands. Dit kump doortot Venroj boete 't verspreiingsgebeed vaan de allermeiste Limburgse taolkinmerke ligk. De belangriekste versjèlle zien de volgende:

't wäördsje doe/diech oontbrik; daoveur gebruuk me gi'j (ouch dèks gesjrve gìj, oetspraok [ʝıj]); veur miervajdeg geer gebruuk me gillie, veur beleefheids-geer heet 't Venrods gein apart woord.
In plaots vaan i(e)ch gebruuk me de normaole Nederduitse vörm ik. Dit gebäört euveregens al in 't Venloos.
't Venrods in gein toentaol: 't versjèl tösse sleiptoen en stoettoen is neet beteikenisoondersjeiend aonwezeg. Dao koume in 't Venrods evels wel sleiptoene veur, meh die zien marginaol aonwezeg en defectief. Waorsjijnlik höbbe ze ouch noets deensgedoon.
In 't Venrods weure de aw ee en oo in wäörd wie beer en good es ie resp. oe oetgesproke, perceis wie dat in 't Nederlands gebäört.
De meiste wäörd mèt vaanajds 'n oe, de zoegenaomde aw "oe" in e woord wie hoes, höbbe in 't Venrods 'n uu gekraoge: huus. Dao zien evels nog wel e paar wäörd mèt oe euvergebleve, wie kroepe en boek, meh die zien wied in de minderheid.
't Venrods kint gein regressief assimilatie, wie de echte Limburgse dialekte dat wel kinne. Dat is good te zien in de vörming vaan de verleien tied: hìj klopte, neet *klopde.
De aw clusters alt en olt zien in 't Venrods behawwe gebleve, neet tot aut en out geweure (wie in 't Limburgs), neet in olt samegevalle (wie in 't Nedersaksisch) en neet in olt samevalle en vervolges tot out geweure (wie in 't Hollands en Braobants). Dit vint me ouch al in 't Venloos.

In sommege kinmerke deit 't Venrods evels volop mèt mèt 't Limburgs:

De aw twiekleng ie [iə] en oe [oə], weure nog ummer es twiekleng ieë en oeë [uə] gerealiseerd, wie in väöl Limburgse dialecte, en neet es ee en oo wie in 't Nederlands: Hieër, woeëne.
Umlaut, en wel functioneel umlaut, kump hiel väöl veur, neet allein in diminutieve meh ouch volop in miervajde van substantieve (bal - bel) en in oonregelmaotege verbe.
De ee oet 't Braobants en Hollands kump in 't Venrods es ae trök.

[bewirk] Cultivering vaan 't Venrods

't Dialek steit neet in zoe hoeg aonzeen es väöl ander Limburgse dialekte mie nao 't zuie; de bovelaog vaan de bevolking praot allaank euverwegend Algemein Nederlands. 't Aontal sprekers vaan 't plat is neet perceis bekind, meh 't algemein beeld vaan de dialekte in Noord-Limburg is tot ze minder gesproke weure daan die in Midde- en Zuid-Limburg. Literatuur is daan ouch betrèkkelik sjaars. Dao is in Venroj evels wel 'n Veldeke-krink, die oonder mier 'ne Venrodsen dictionair gepubliceerd heet (1991). 'n Umvangrieke publicatie is de vertaoling vaan Sjang Hoex ziene streikroman in manuscrip Rijk zonder geld es Riek zònder caens. Allewijl is diechteres Wilma Bos actief binne deze krink.