Ruumdevaert
Van Wikipedia
- Dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel woe meugelik 't Mestreechs aan te hawte.
Ruumdevaert is 't transport vaan minse of ander intelligente wezes daan wel mesjiene door dees wezens gemaak boete 't bereik vaan de eige planeet, door de ruumde. De mins kint sins midde twintegste ieuw op beperkde sjaal ruumdevaert.
[bewirk] Oonbemande ruumdevaert
Nao inkel poginge lanceerde de USSR in 1957 Spoetnik 1, dee succesriek in 'ne baon um de ruumde gebrach woort. Dit waor 'n experiment. Later Rössische missies stoorde o.m. de ierste foto's vaan de achterzij vaan demaon nao de Eerd (Loena-projek) en verzamelde kosbare informatie vaan Venus (Venera-projek). De Rössische Marsmissies lökde gein vaan al.
De Vereinegde Staote begóste veurziechteg mèt 't Explorer-projek, tot veural binne de Eerdse atmosfeer blaof. Laoter brachte ze evels väöl weitesjappelik relevante projekte op gaank, wie 't Mariner-projek (nao Mercuur, Venus en Mars), 't Viking-projek (dat lande op Mars) en 't Voyager-projek (laanks de boeteplanete vaan 't Zonnestèlsel).
Roontelum de Eerd brachte bei len väöl satelliete in umloup; in recènter jaore heet ouch Europa aon de oonbemande ruumdevaert mètgedoon.
[bewirk] Bemande ruumdevaert
Veer jaor nao de Spoetnik-missie lanceerde de Rösse Joeri Gagarin es ierste mins in de ruumde, wat succesriek verleep. Amerika had mier meujte e ruumdevaertprogram op gaank te kriege, mer oeteindelik lökden 't in mer e paor jaor, mèt 't Apollo-projek, iers lui in e baon um de maon te kriege en later, vaanaof Apollo 11, 1969, lui op de maon te laote loupe. Neil Armstrong woort d'n ierste mins op de maon.
Daonao zien planne aon bei kaante veur missies nao Mars gestrand in geldgebrek en ander prioriteite. Me concentreerde ziech mier op weitesjappelik wèrk roontelum de Eerd. Totnogtouw woorte drei ruumdestaties veur dat doel in de ruumde gebojd: Skylab, Mir en ISS. 't Lèste is 'n internationaal initiatief en is op 't memint volop operationeel.
De Bèlsje Dirk Frimout en Frank De Winne en de Nederlanders Lodewijk van den Berg, Wubbo Ockels en André Kuipers höbbe eder ein ruumdevluch gemaak.
