Bolivia
Van Wikipedia
- Dit artikel is in mierder Limburgse dialekte gesjrieve. Perbeer ezzebleef wel mer ei dialek per alinea aan te hawwe.
| Dees sectie van dit artikel is gesjreve in 't Valkebergs |
| República de Bolivia | |
 |
 |
 |
|
| Officieel taal | Sjpaans, Quechua, Aymara |
| Hoofsjtad | Sucre |
| Sjtaotsvörm | Republiek |
| President | Evo Morales |
| Gróndgebeed % water |
1.098.581 km²; 1.29% |
| Inweunersj | 8.724.156 (2004) |
| Munt | Boliviano (BOB) |
| Tiedzaone | UTC -1 |
| Nationale fièsdaag | ## ### |
| Volkshymne | Bolivianos, el hado propicio |
| Landcode | BOL |
| TLD | .bo |
| Tillefoon | +591 |
Bolivia ies e land in Zuud-Amerika. 't Grens aan Peru en Chili in 't weste, Argentinië en Paraguay in 't zuje en Brazilië in 't noorde en 't oaste. De hoofsjtad ies Sucre, meh de regering zetelt in La Paz. De groatste sjtad van 't land ies Santa Cruz de la Sierra.
[bewirk] Administratief indeiling
Bolivia ies verdeild in neuge departamentos (departemente):
- Chuquisaca
- Cochabamba
- El Beni
- La Paz
- Oruro
- Pando
- Potosí
- Santa Cruz
- Tarija
De departemente zint verdeild in 112 provincies (provincias), die weer verdeild zint in municipios. In sómmige gebejer ies de Indiaanse bevolking nog (onofficeel) in de traditioneel ayllu's georganiseerd.
[bewirk] Demografie
Óngevaer twiè derde van de bevolking sjtamp aaf van de oorsjprunkelike Indiaanse beweunersj. Me sjat dat d'r 33% Quechua, 30% Aymara, 25% Mestizo (deils Indiaans, deils Europees) en 12% blanke Europeane zint. Óngevaer de hèlf van de bevolking haet 't Sjpaans es ièrsjte taal; wiejer zint 't Quechua en 't Aymara belangriek. 'n Kleiner minderheid kalt 't Guarani. Dit zint alledrie officieel tale. 92% van de bevolking huèrt tot de Roams-Katholieke Kèrk, die sjtaatskèrk ies. Väöl Indiaanse gemeinsjappe vermenge 't Roams-Katholicisme mèt pre-columbiaanse tradities. 't Protestantisme nump de lètste jaore toe in invlood. Bolivia haet ouch e relatief hoag percentaasj aanhengersj van 't Bahá'í-gelouf.
[bewirk] Historie
| Dees sectie van dit artikel is gesjreve in 't Mestreechs |
Tösse de twiede iew veur Christus en de daartiende iew bleujde de Tiwnakucultuur, geneump nao zie cultuurcintrum, de stad Tiwanaka. De Aymara-Indiane, die ziechzelf traditioneel es aofstammelinge vaan die cultuur zien, kinne es de "oorsprunkelike bewoeners" vaan Bolivia besjouwd weure. De Quechua-Indiane drónge waorsjijnlik roond 1450 't land binne, wat aon 't Inkariek woort touwgeveug. In 1535 kaom 't gebeed oonder Spaons gezaag; de Spaanjers neumde 't "Bove-Peru" en stèlde 't oonder jurisdictie vaan d'n oonderkeuning in Lima. In Bolivia laoge väöl zèlverkojle, woerin dèks Indiane es slaove tewerk gestèld woorte. Wie 't mojerland Spaanje door de Franse bezat woort verslapde 't Spaons gezag in gaans Latiens Amerika en in 1809 verklaorde Bolivia, geneump nao Simón Bolívar, de groete maan achter vrijheidsoorloge in gans Zuid-Amerika, ziech oonaofhenkelik. 't Zouw tot 1825 dore ietot die oonaofhenkelikheid door Spaanje nao 'ne bleujegen oorlog erkind woort. Vaanaof dat memint hiersde in 't land 'n indeloos politieke instabiliteit, mèt frequinte staotsgrepe en börgeroorloge tösse leislui oet La Paz, Sucre en Chuquisaca. 'nen Oorlog tege Chili vaanaof 1873 woort verlaore en leide in 1894 detouw tot Bolivia zien kösstreik aon Chili mós aofstoon. 'nen Anderen oorlog, mèt Paraguay tösse 1932 en 1935, woort ouch verlaore. Vaanaof de oonoafhenkelikheidsverkaloring waor in Bolivia 'n klein, blanke, rieke elite aon de mach gewees. In 1952 kaom dao verandering in: Wie de volkspartij MNR de verkezinge had gewonne die vervolges oongeldeg woorte verklaord veurde dees partij 'n revolutie door en woort 'n aontal progressief maotreigele genómme. Vaan 1964 tot 1978 waore militaire aon de mach; nao e paar jaor vaan (sjien-)democratie en e paar staotsgrepe kierde laanksem de stabiliteit trök, meh verslechterde de economie door mismanagement. In de jaore negeteg waore veurnaomelik rechse regeringe aon de mach; 'n situatie die pas begin 2006 radicaol zouw verandere wie Evo Morales, d'n iersten Indiaanse president van 't land, gekoze woort.
| Len in Zuud-Amerika |
|---|
| Argentinië | Bolivia | Braziel | Chili | Colombia | Equador | Guyana | Paraguay | Suriname | Uruguay | Venezuela |
| Aafhenkelike gebejer: Falkland-Eilen | Frans Guyana |
