Ekzistadismo

El Vikipedio

Ekzistadismo (aŭ Ekzistencialismo) estas filozofia movado, kiu konsideras, ke homa ekzisteco havas serion de bazaj temoj kaj karakterizaĵoj, kiel anksieco, teruro, libereco, konscio de morto, kaj konscio de ekzisto. Do, ili ne povas esti reduktata aŭ eksplikata per natura, scienca maniero aŭ maniero kiu provas deigi sin de aŭ leviĝi supre tiuj temoj.

Homoj estas elmetitaj en, aŭ en la vortoj de la filozofo Martin Heidegger, "ĵetitaj" en ekzistecon. Ekzistadistoj konsideras esti ĵetataj en ekzistecon esti antaŭ ol, kaj la horizonto de la kunteksto de, ajn aliaj pensoj aŭ ideoj de homoj aŭ difinoj de ilin mem, ke ili kreas. Tiu estas parto de la signifo de la asertaĵo de Jean-Paul Sartre, unu de la fondintoj de Ekzistadismo, "ekzisteco estas antaŭa ol esenco." Ekzistadismo konceptas Estecon kiel ion, kio povas esti komprenata nur per kaj en rilato al tiuj bazaj karakterizaĵoj de homa ekzisteco. Por Ekzistadismo, homoj povas esti komprenataj nur de la interno, en terminoj de iliaj vivataj kaj spertataj realeco kaj dilemoj, ne de la ekstero, en terminoj de vivscienca, psikologa, aŭ alia scienca teorio de homa naturo. Ĝi emfazas agadon, liberecon, kaj decidon kiel fundamentoj de la homa ekzisteco kaj estas fundamente kontraŭ la raciisma tradicio kaj pozitivismo. Do, ĝi rezonas kontraŭ difinoj de homoj ĉu kiel primare raciaj, sciaj estaĵj kiuj rilatas al realeco primare kiel objekto de scio aŭ kies ago povas aŭ devas esti reguligata per raciaj principoj, aŭ kiel estaĵoj kiuj povas esti difinataj en terminoj de ilia konduto kiel ĝi ŝajnas aŭ estas studata per aliaj personoj. Pli ĝenerale, ĝi malakceptas ĉiujn okcidentajn difinojn de Esteco en terminoj de racia principo aŭ esenco aŭ kiel la plej ĝeneralan trajton ke ĉio havas komune. Ekzistadismo inklinas konsideri homojn kiel subjektojn en indiferenta, objekta, ofte ambigua, kaj "absurda" universo en kiu signifeco ne estas provizata per la natura ordo, sed pli ĝuste povas esti kreata, tamen portempe kaj malfirme, per la agoj kaj interpretoj de homoj.

Jen ĝenerala listo de ekzistadistaj verkistoj:

   * Edward Albee
   * Georges Bataille
   * Samuel Beckett
   * Simone de Beauvoir
   * Michel Butor
   * Albert Camus
   * Louis-Ferdinand Celine
   * Noah Cicero
   * Stacey Cochran
   * Marguerite Duras
   * Ralph Ellison
   * Fjodor Dostojevskij
   * Jean GENET
   * Andre Gide
   * Hermann Hesse
   * Henrik Ibsen
   * Eugène Ionesco
   * Franz Kafka
   * Jack Kerouac
   * Jerzy Kosinski
   * Chuck Palahniuk
   * Alain Robbe-Grillet
   * Catherine Robbe-Grillet
   * Nathalie Sarraute
   * Claude Simon
   * John Gardner
   * Jean-Paul Sartre
   * Marquis de SADE
   * Tom Stoppard
   * Michael Szymczyk
   * Miguel de Unamuno

Filozofoj:

   * Simone de Beauvoir
   * Nikolai Berdyaev
   * Henri Bergson
   * Martin Heidegger
   * Karl Jaspers
   * Hans Jonas
   * Søren Kierkegaard
   * Walter Kaufmann
   * Ladislav Klíma
   * Emmanuel Levinas
   * Gabriel Marcel
   * Maurice Merleau-Ponty
   * Friedrich Wilhelm Nietzsche
   * Jean-Paul Sartre
   * Lev Shestov
   * Max Stirner
   * Peter Wessel Zapffe

Psikologoj:

   * Ernest Becker
   * Ludwig Binswanger
   * Medard BOSS
   * Viktor Frankl
   * R. D. LAING
   * Rollo MAY
   * Fritz Perls
   * Otto RANK
   * Irvin YALOM

Teologoj:

   * Rudolf Bultmann
   * John Macquarrie
   * Gabriel Marcel
   * Paul Tillich