Ĉanghungaroj de Moldovo
El Vikipedio
Geografio > Eŭropo > Rumanio > Moldavio >
Ĉanghungaroj de Moldovo (csángó) estas etna grupo katolika vivanta inter la Orientaj Karpatoj kaj la rivero de Prut. La unuaj hungarlingvaj grupoj migris tien el Nord-Transilvanio verŝajne en la 12-a kaj 13-a jarcentoj. La terirorio estis la feŭdaĵo de Hungario. Dum la sekvaj jarcentoj ilia nombro kreskadis. En la 16-a jarcento ili suferis multe de turkaj-tataraj detruoj kaj devis forlasi la urbojn. La Vatikano por kreskigi la nombron de la katolikoj el inter ortodoksuloj fare de polaj kaj italaj pastroj gradece elpremis el la preĝejo la hungaran lingvon kaj oni uzis sole la rumanan lingvon. Nur inter 1947 kaj 1955 funkciis hungarlingvaj lernejoj. Tiel estas kompreneble, ke la dialekto kaj popolkulturo de ĉangoj gardis multe da arkaismoj kaj estis forte influitaj de la lingvo kaj popolkulturo de rumanoj. La nombro de ĉangolingvaj personoj estas ĉirkaŭ 62 mil. La unuaj esploristoj de iliaj historio estis ZÖLD Péter, PETRÁS Mihály, PETRÁS INCZE János.
[redaktu] Bibliografio
- Domokos Pál Péter: A moldvai magyarság. Kolozsvár, 1941.
- Lükő Gábor: A moldvai csángók. Budapest, 1936.
- Mikecs László: Csángók. Budapest, 1941.
- Faragó József-Jagamas János: Moldvai csángó népdalok és népballadák. Bukarest, sen jaro (1954).
- Kallós Zoltán: Balladák könyve. Bukarest, 1971.
- Kallós Zoltán: Új guzsalyam mellett. Bukarest, 1973.
- Sylvester Lajos: Csupa csapás az élet. Az elsorvadt moldvai magyar oktatás és a csángó szétrajzások emlékkönyve. Sepsiszentgyörgy, 2000.
- Az aranyréce. Fabeloj el Moldovo. Kolektis Laura Iancu, red. Sára Dala, Hagyományok Háza, Budapest, 2004.
- Halász Péter: Nem lehet nyugtunk (Ni ne havas rajton esti trankvilaj), 2004
- Duma-István András: Csángó mitológia. Kézdivásárhely, 2005.
- Kóka Rozália: Hegyen s völgyön járogatok vala (Inter ĉangohungaroj) 2006.
- Pávai István: Zene, vallás, identitás a moldvai magyar népéletben. Hagyományok Háza, Budapest, 2005.
- Moldvai Magyarság
- Halász Péter: A mondovai csángómagyarok hiedelmei. General Press Kiadó, 2006.
