Τζον Στιούαρτ Μιλλ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

John Stuart Mill

Ο Τζον Στιούαρτ Μιλλ (John Stuart Mill ή J.S. Mill), Άγγλος φιλόσοφος και πολιτικός οικονομολόγος, ήταν σημαίνων κλασικός φιλελεύθερος στοχαστής του 19ου αιώνα. Ήταν συνήγορος του ωφελιμισμού, της ηθικής θεωρίας που προτάθηκε από τον νονό του Jeremy Bentham.

[Επεξεργασία] Βιογραφία

Ο Τζον Στιούαρτ Μιλλ γεννήθηκε στο Pentonville του Λονδίνου, ο μεγαλύτερος γιος του Τζέιμς Μιλλ. Εκπαιδεύτηκε από τον πατέρα του, με τις συμβουλές και την βοήθεια των Jeremy Bentham και Francis Place. Του δόθηκε εξαιρετικά αυστηρή ανατροφή, και σκοπίμως προστατεύτηκε από τη συναναστροφή με συνομήλικά του αγόρια. Ο πατέρας του, οπαδός του Bentham, είχε ως σκόπιμο στόχο του να δημιουργήσει μια ιδιοφυή διάνοια που θα μετέφερε την υπόθεση του ωφελιμισμού και της υλοποίησής του μετά το θάνατο του Bentham.

Τα κατορθώματά του ως παιδί ήταν εξαιρετικά. Στην ηλικία των τριών διαδάχτηκε το Ελληνικό αλφάβητο και μεγάλες λίστες Ελληνικών λέξεων με τις Αγγλικές αντίστοιχές τους. Μέχρι την ηλικία των οκτώ είχε διαβάσει τους Μύθους του Αισώπου, την Ανάβαση του Ξενοφώντα, και ολόκληρο τον Ηρόδοτο, και ήταν εξοικειωμένος με τον Λουκιανό, τον Διογένη Λαέρτιο, τον Ισοκράτη και έξι διαλόγους του Πλάτωνα. Είχε επίσης διαβάσει πολύ ιστορία στα Αγγλικά και είχε διδαχθεί αριθμητική.

Σύμφωνα με τον Bain η αυτοβιογραφία του μάλλον μειώνει το εύρος της δουλειάς που είχε καταφέρει ως παιδί μετά την ηλικία των οκτώ. Στα οκτώ του άρχισε να μαθαίνει Λατινικά, τον Ευκλείδη και άλγεβρα και του ανατέθηκε η διαδασκαλία στα νεώτερα παιδιά της οικογένειας. Η βασική του μελέτη παρέμεινε η ιστορία, αλλά μελέτησε και όλους τους Λατίνους και Έλληνες συγγραφείς που διδάσκονταν την εποχή εκείνη στα σχολεία και τα πανεπιστήμια. Δεν διδάχτηκε να συνθέτει στα Λατινικά ή τα Ελληνικά, και ποτέ δεν ήταν πραγματικός λόγιος. Τα διδάχτηκε για το αντικείμενο που έπρεπε να μελετήσει, και μέχρι την ηλικία των δέκα μπορούσε να διαβάσει Πλάτωνα και Δημοσθένη με ευκολία. Η Ιστορία της Ινδίας του πατέρα του εκδόθηκε το 1818. Αμέσως μετά, περίπου στην ηλικία των δώδεκα, ο Τζον άρχισε να μελετά εξονυχιστικά την σχολαστική λογική, διαβάζοντας ταυτόχρονα τις λογικές πραγματείες του Αριστοτέλη στην πρωτότυπη γλώσσα. Τον επόμενο χρόνο ήρθε σε επαφή με την πολιτική οικονομία και μελέτησε τους Άνταμ Σμιθ και Ντέιβιντ Ρικάρντο με τον πατέρα του – ολοκληρώνοντας τελικά την κλασική οικονομική θεώρησή τους των παραγόντων παραγωγής.

Το 1823 ίδρυσε με τον Jeremy Bentham την Westminster Review ως μία εφημερίδα για τους φιλοσοφικούς ριζοσπάστες.

Η εντατική όμως αυτή μελέτη είχε τραυματικά αποτελέσματα στην νοητική υγεία του Μιλλ. Στην ηλικία των 21 υπέστη νευρικό κλονισμό. Όπως εξηγείται στο πέμπτο κεφάλαιο της Αυτοβιογραφίας του, ο κλονισμός προκλήθηκε από την μεγάλη σωματική και πνευματική εντατικότητα των σπουδών του που είχε καταπιέσει κάθε συναίσθημα ή πνευματικότητα μπορεί να ανέπτυσσε στην παιδική του ηλικία. Ωστόσο, η κατάθλιψη αυτή άρχισε τελικά να υποχωρεί, καθώς ξεκίνησε να βρίσκει παρηγοριά στην ποίηση του William Wordsworth, και στην παρέα της Χάρριετ Τέυλορ (Harriet Taylor). Η ικανότητά για συναίσθημα ξαναβγήκε στην επιφάνεια, σημειώνοντας πως «το σύννεφο σταδιακά υποχώρησε».

Ο Μιλλ εργάστηκε για την Βρετανική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών, αλλά ήταν επίσης φιλελεύθερο μέλος του Κοινοβουλίου. Συνηγόρησε υπέρ της ελάφρυνσης του βάρους απέναντι στην Ιρλανδία, και βασικά εργάστηκε για ό,τι θεωρουσε λογική. Στο Θεωρήσεις για την Αντιπροσωπευτική Κυβέρνηση (Considerations on Representative Government) ο Μιλλ κάλεσε για διάφορες μεταρρυθμίσεις του Κοινοβουλίου και της ψηφοφορίας, ιδιαίτερα για την αναλογική εκπροσώπηση και την επέκταση του εκλογικού δικαιώματος. Ήταν νονός του Μπέρτραντ Ράσσελ.

Το 1851 ο Μιλλ παντρεύτηκε την Χάρριετ Τέυλορ μετά από 21 χρόνια φιλίας. Η Τέυλορ υπήρξε σημαντική επιρροή στο έργο και τις ιδέες του Μιλλ κατά τη διάρκεια της φιλίας τους και του γάμου τους. Η σχέση του με την Χάρριετ Τέυλορ ενέπνευσε τη συνηγορία του Μιλλ για τα γυναικεία δικαιώματα.

[Επεξεργασία] Έργο

Ένα θεμελιώδες βιβλίο για την αρχή της ελευθερίας ήταν το Περί Ελευθερίας (On Liberty), για τη φύση και τα όρια της εξουσίας που μπορεί νόμιμα να ασκηθεί από την κοινωνία πάνω στο άτομο. Ένα επιχείρημα που ανέπτυξε ο Μιλλ ήταν η αρχή βλάβης, δηλαδή, οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι να έχουν οποιαδήποτε συμπεριφορά επιθυμούν όσο δεν βλάπτους άλλους.

Ο Τζον Στιούαρτ Μιλλ μιλά μόνο για την αρνητική ελευθερία στο On Liberty, μια άρχή που σχημάτισε και ονόμασε ο Isaiah Berlin. Ο Isaiah Berlin προτείνει πως η αρνητική ελευθερία είναι μια απουσία ή έλλειψη εμποδίων, παρακωλύσεων ή εξαναγκασμών. Αυτό είναι σε αντιπαραβολή με την άλλη του ιδέα της θετική ελευθερία|θετικής ελευθερίας, μια ικανότητα συμπεριφοράς, και η παρουσία συνθηκών για ελευθερία, είτε είναι αυτές υλικοί πόροι, ένα επίπεδο διαφώτισης ή η ευκαιρία για πολιτική συμμετοχή.

Έτσι ο Μιλλ ισχυρίστηκε πως ο ρόλος της Κυβέρνησης είναι να απομακρύνει τα εμπόδια, όπως οι νόμοι, από τις συμπεριφορές που δεν βλάπτουν τους άλλους.

Το μέγιστο έργο του Μιλλ ήταν το Ένα Σύστημα Λογικής, Εκλογικευτικό και Επαγωγικό (A System of Logic, Ratiocinative and Inductive), το οποίο υπέστη διάφορες αναθεωρήσεις και εκδόσεις. Ιδιαίτερα, η όγδοη έκδοση, του 1872, είχε προστιθέμενες αρκετές νέες και αντιφατικές πληροφορίες και συμπληρώματα. Εκεί αποτιμά τις κατηγορίες του Αριστοτέλη και δίνει το δικό του σύστημα. Δίνει τη θεωρία του για του όρους και τις προτάσεις και εστιάζει στην επαγωγική μέθοδο. Μεγάλη επιρροή άσκησε το έργο Ιστορία των Επαγωγικών Επιστημών (History of the Inductive Sciences) (1837) του William Whewell.

Η φήμη της δουλειάς αυτής είναι κατά πολύ οφειλόμενη στη ανάλυσή του της επαγωγικής απόδειξης, σε αντίθεση με τους συλλογισμούς του Αριστοτέλη που είναι απαγωγικοί. Ο Μιλλ διατυπώνει πέντε μεθόδους επαγωγής – την μέθοδο της συμφωνίας, την μέθοδο της διαφοράς, την συνδυαστική ή διπλή μέθοδο της συμφωνίας και διαφοράς, την μέθοδο των υπολοίπων, και αυτή των ακολούθων παραλλαγών. Το κοινό στοιχείο αυτών των μεθόδων, η μία πραγματική μέθοδος της επιστημονικής έρευνας, είναι η απαλοιφή. Επομένως όλες οι υπόλοιπες μέθοδοι είναι υποδεέστερες της μεθόδου της διαφοράς. Επίσης ήταν η προσπάθεια του Μιλλ να αξιώσει μια θεωρία της γνώσης, στο ίδιο στυλ όπως ο Τζον Λοκ.