Лингвистика

Материал из Wikipedia.

Лингвистика — чĕлхесене тĕпчекен аслăлăх. Çын калаçакан чĕлхе çинчен, тĕнчери тĕрлĕ чĕлхесем кашни хăй евĕрлĕхĕпе уйрăлса тăни çинчен.

[тӳрлет] Уйрăмсем

Чĕлхе пĕлĕвĕ хире хирĕç енлĕ виçĕ сыпăкран тăракан тĕнĕл çинче тытăнать:

Cинхронла тата Диахроникла: Синкронла лингвистика чĕлхен хальхи самантри сăн сăпатне тĕпченипе çыхăннă, диахроникăлла (историлле) лингвистика чĕлхен е чĕлхе ушкăнĕн тĕрлĕ тĕрлĕ саманара пулса иртнĕ улшăнăвĕсене тĕпчет.
Теорилле тата Практикăлла: теорилле лингвистика чĕлхене çырса кăтартмалли мелсемпе, теорипе çыхăннă; практикăлла лингвистика çав теорисене урăх сферăсенче пурнăçа кĕрет;
Макролингвистика(Контекстла) тата Микролингвистика(Ниме пăхăнман): Контекстла лингвистика чĕлхен тĕнчери вырăнне, пĕлтерĕшне, обществăлла функцине, калаçма вĕреннине, каланипе илтнине тĕпчет. Микролингвистика вара чĕлхене уйрăммăн, унпа çыхăннă тулашри пулăмсене шута илмесĕр тĕпчет.

Теорилле лингвистика уйрăмĕсем:

Фонетика — этем калакан сасăсен пĕлĕвĕ (сас, фонема, саспалли);
Фонологи (Фонемика) - чĕлхен тĕп сассисен ĕренкисене тĕпчени;
Морфологи — сăмах тытăмне тĕпчени (морфема, сăмах);
Синтаксис — сăмахсем пĕр пĕрин çумне предложенире еплерех çыпăçнине тĕпчени.
Семантика — сăмах пĕлтерĕшĕ, сăмахсем пĕрлешсе предложени пĕлтерĕшлетни çинчен вĕрентни;
Прагматика — тӳрĕ е куçăмлă пĕлтерĕшлĕн калаçнине палăртни, пуплеве тĕллев тĕлĕшĕнчен тĕпчени;
Историлле лингвистика - историн тĕрлĕ тапхăрĕсенче чĕлхесем пĕр пĕринпе епле çыхăннине лексикăри, морфологири, синтаксисри пĕрпеклĕхĕсене кăтартса ăнлантарса паракан вĕрентӳ.
Лингвистикăлла типологи - мĕнпур этем чĕлхисенче тĕл пулакан грамматика пулăмĕсем çинчен вĕрентни.
Стилистика - чĕлхери стильсем çинчен вĕрентни.
Аналитика лингвистики - предложенисем пĕр пĕрин çумне çыпăçăнса текст пулни çинчен вĕрентни.