Čehoslovačka
Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije
Čehoslovačka (češki: Československo, slovački: Česko-Slovensko), je bivša država u centralnoj Evropi koja je egzistirala od 1918. do 1992. 1. januara 1993. je miroljubivo podeljena na Češku Republiku i Slovačku, čin koji je više poznat kao Baršunast razvod, po analogiji sa Baršunastom revolucijom.
Sadržaj |
[izmijeni] Historija
Čehoslovačka je nastala u oktobru 1918. kao jedan od sukcesora Austro-Ugarske poslije Prvog svjetskog rata. Bila je sastavljena od današnjih teritorija Češke Republike, Slovačke i (do 1939.) Karpatske Ukrajine (Rutenije). Njena teritorija je bio najindustralizovaniji dio Austro-Ugarske, i bila je najdemokratskija republika tokom perioda prije Drugog svjetskog rata, ali su je karakterisali etnički problemi. Ti problemi bili su uzrok nezadovoljstva druge i treće po brojnosti etničkih grupa u Čehoslovačkoj - Nijemaca i Slovaka, zbog dominacije Čeha, koji su bili najbrojniji.
Pred Drugi svjetski rat Čehoslovačka je postala jedna od prvih Hitlerovih meta. Poslije Minhenskog sporazuma 1938. godine Hitlerove trupe izvršile su invaziju na Bohemiju i Moravsku u kojima su većinom živeli Nijemci. Mađarskoj su pripojene južna Slovačka, a Slovačka i Rutenija su dobile autonomiju za neko vreme. Konačno, Čehoslovačka je prestala da postoji u martu 1939., kada je Hitler okupirao celu Češku, a ostatak Slovačke je primoran da proglasi nezavisnost.
Poslije Drugog svjetskog rata, predratna Čehoslovačka je rekonstituisana, dok je Rutenija (koja je bila njen dio) otcijepljena od države i pripojena Sovjetskom Savezu. Tri godine kasnije (1948-1989), Komunistička partija Čehoslovačke je došla na vlast i država se našla pod uticajem Sovjetskog saveza. Religija je bila zabranjena, a ateizam je postao zvanična glavna misao. U kasnim 1960-tim godinama, u vrijeme Praškog proljeća, pokušano je da se komunistički sistem promijeni u demokratski. Intervencijom Sovjetskog Saveza to nije uspjelo. Godine 1969. Čehoslovačka je pretvorena u federaciju Čeških zemalja i Slovačke. 1989. godine država je ponovo postala demokratska poslije Plišane revolucije, a 1992. savezni parlament je odlučio da se država podijeli na Češku Republiku i Slovačku od 1. januara 1993.
[izmijeni] Državna uređenja
- 1918-1968. (osim 1938-1945): centralizovana država
- 1969-1992. federalna republika sastavljena od Češke Socijalističke Republike *(1990-1992: Češka Republika) i Slovačke Socijalističke Republike (1990-1992: Slovačka Republika)
- 1918-1939. i 1945-1948. i 1990-1992: demokratska republika
- 1939 – 1945: podeljena na Protektorat Bohemije i Moravske i Slovačku
- 1948-1989: komunistička država sa centralizovanom ekonomijom
[izmijeni] Zvanična imena
- 1918-1920: Češko-Slovačka Republika i Republika Čehoslovačka (skraćeno RČS)
- 1920-1938. i 1945-1960. Čehoslovačka Republika (ČSR) ili Čehoslovačka
- 1938-1939: Češko-Slovačka Republika
- 1960-1990: Čehoslovačka Socijalistička Republika (ČSSR)
- 1990-1992: Češka i Slovačka Federativna Republika (ČSFR)
[izmijeni] Međunarodni sporazumi i članstva
Poslije Drugog svjetskog rata, aktivno je učestvovala u Mješovitom Vijeću ekonomske asistencije (Komekon), Varšavskom paktu, Ujedinjenim nacijama i njihovim agencijama, kao i u Pokretu nesvrstanih; jedna od članica OSCE-a.
[izmijeni] Geografija
[izmijeni] Topografija
Uglavnom neravnomjerna područja. Zapadni djelovi pripadaju centralnoevropskim visoravnima. U istočni region zalaze sjeverni djelovi Karpata i Dunavski bazen.
Države s kojima je graničila su: Njemačka (1945-1990: Zapadna Njemačka i Istočna Njemačka), Poljska, Sovjetski Savez (od 1992. Ukrajina), Rumunija (do 1939.), Mađarska i Austrija.
[izmijeni] Klima
Dominira kontinentalna klima gdje temperatura varira od umjerene temperature na granici sa Zapadnom Evropom na zapadu, do oštre na istoku na granici sa Sovjetskim Savezom.
[izmijeni] Stanovništvo
[izmijeni] Sastav
Prema popisu iz 1991. godine Čehoslovačka je brojala 15.600.000 stanovnika. Etnički sastav stanovništva bio je sljedeći: Česi 54,1%, Slovaci 31%, Moravci 8,7%, Mađari 3,8%, Romi(Cigani) 0,7%
[izmijeni] Religija
U pogledu religije postojale su ogromne razlike između dvije konstitutivne republike. Prema podacima iz 1991. godine religijska struktura bila je sljedeća - Katolici: 46.4%, Evangelisti: 5.3%, Ateisti: 29.5%, neizjašnjenih: 16.7%.
[izmijeni] Ekonomija
U periodu između dva svjetska rata bila jedna od industrijski najrazvijenijih zemalja Evrope.
Poslije Drugog svjetskog rata, ekonomija je centralizovana po ugledu na ekonomiju Sovjetskog Saveza. Jedna od glavnih grana industrije je bila teška metalurgija koja je zavisila od uvoza gvožđa. U tom periodu energetski potencijali države su bilo mali. Iz Sovjetskog Saveza je uvožena nafta, a u državi je funkcionisala proizvodnja mrkog uglja i električna energija na hidro pogon.
[izmijeni] Sport
Čehoslovački fudbalski tim je bio vrlo jak na svjetskoj sceni, sa 8 učešća na Svjetskom prvenstvu, završivši kao drugi na Svjetskim prvenstvima 1934. i 1962. Tim je također osvojio i Evropsko prvenstvo 1976.
Čehoslovačka je imala vrlo jak hokejaški tim, koji je osvojio mnoštvo medalja na svjetskim šampionatima i olimpijskim igrama.
Poznati teniseri Ivan Lendl i Martina Navratilova su rođeni u Čehoslovačkoj.
Nedovršeni članak Čehoslovačka koji govori o državi treba dopuniti. Dopunite ga prema pravilima Wikipedije.
