Viyana Kongresi

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Viyana Kongresi, Napolyon Savaşları sonunda Fransız Orduları’nın Koalisyon Orduları tarafından tümüyle yenilgiye uğratılmasının ardından, Avrupa’daki sınırları ve güçler dengesini yeniden belirlemeye yönelik kararlar almak üzere toplanmış olan kongredir.

Napolyon Ordularının sürekli yenilgiye uğrayıp geri çekildikleri bir dönemde, 9 Mart 1814 tarihinde, VI. Koalisyon’un, aynı zamanda Avrupa’nın en güçlü devletleri olarak İngiltere, Avusturya, Prusya, Rusya , Avrupa’da siyasi coğrafyanın ve dolayısıyla güçler dengesinin yeniden düzenlenmesi için aralarına bir ittifak oluşturmuşlardı. Doğal olarak bu ittifak, askeri olmaktan çok, politik bir ittifaktır.

Söz konusu devletlere İsveç ve Portekiz’in de katılmasıyla 30 mayıs 1814 tarihinde Paris’te imzalanan Paris Antlaşması’sında, -20 Temmuz’da da İspanya katılmıştır- savaşa katılmış olan tüm devletlerin Viyana’da toplanacak bir kongreye, tam yetkili temsilciler göndermesi kararlaştırılmaktaydı.

Fransız İhtilali ve Napolyon savaşları ile bozulan Avrupa siyasi haritası ve güçler dengesi, Osmanlı Devleti hariç tüm Avrupa devletlerinin katıldığı bu kongre kararlarıyla yeniden yapılandırıldı. Bu kararlar ve yeni statüko ile I. Dünya Savaşı'na kadar devam eden Avrupa siyas coğrafyası, yeni dönemde de pek çok isyan, ihtilal ve olaylara sahne oldu. Hemen hemen tüm Avrupa devletlerinin temsicilerinin katılmasına karşın, 1815 Viyana Kongresi'nde ve Avrupa'nın yeniden yapılanmasında en önemli rolü aynı zamanda kongre başkanlığı görevini de yürüten Avusturya Başbakanı Metternich oynamıştır. Kongrenin nihai kararları, İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya tarafından belirlenmiştir.

Fransız İhtilali ile etkinlikleri artan milliyetçilik, hürriyetçilik ve sosyalizm akımlarına tamamen karşı ve statükonun korunmasından yana olan Metternich'in yeni Avrupa politikası üç temel görüşe dayanıyordu. Bunlardan birincisi: "Orta Avrupa" görüşü olup Avusturya'nın önderliğinde Rusya ve Fransa'ya karşı İngiltere ile ittifak, ikincisi: Batıdan gelebilecek yeni ihtilal hareketlerine karşı, İngiltere, Rusya, Avusturya ve Prusya arasında dörtlü ittifak; üçüncüsü ise, tüm Avrupa'da iç ve dış barışın korunması için, ek olarak Fransa'nın da katıldığı beşli ittifak.

Metternich'in Orta Avrupa'sı, eski Roma-Germen imparatorluğu topraklarını ve İtalya'yı kapsıyordu. Bu düzenlemede, geniş bir Alman-Roma Birliği, kültür ve güç alanında gerçekte bağımsız, ancak sürekli bir birlik bağı ile birbirine bağlı devletler topluluğu bulunmaktaydı. Böyle bir Orta Avrupa'da yeni büyük devletler ile birleşik bir Almanya'nın, bağımsız bir İtalya'nın ortaya çıkmasına yer yoktu. Metternich, Alman Birliğini, Avusturya'nın egemenliği altına alabileceği prenslerin yönetimindeki küçük devletçikler halinde tutmayı hedef almıştı. Dolayısıyla, Metternich'in Avrupa'nın yeniden yapılanması planında, kıta'nın merkezinde yer alan Avusturya'ya çok güç bir görev verilmişti. Bu görev; yeni devlet sistemi ve eski toplum yapısı temeli üzerinde, bölgenin siyasal ve sosyal açılardan devamının sağlanmasında öncülük ve liderlik göreviydi. Metternich'in düşüncesi, Avrupa'yı "federasyon" sistemi içinde yeniden kurmak ve kıtanın merkezinde yer alan ve tarihsel bir varlık olan Avusturya'nın yönetiminde federatif bir güç oluşturmaktı.

[değiştir] Kararlar

Avusturya, Rusya, Prusya, ingiltere, Fransa, İsveç ve Portekiz tarafından "Viyana Kongresi Kararları" olarak 9 Haziran 1815'te imzalanan ve daha sonra diğer Avrupa devletlerince de kabul edilen kararların başlıcaları şöyledir :

a. Fransa, ele geçirdiği tüm topraklan iade etti ve 1792 sınırlarına çekildi.

b. Lehistan; Rusya, Prusya ve Avusturya arasında taksim edildi.

c. Saksonya Krallığı topraklarının bir kısmı Prusya'ya verildi.

d. İhtilalden önce Almanya'da bulunan üçyüz den fazla devlet; 34 devlet ve 4 serbest şehir haline getirildi.

e. Mukaddes Roma-Germen İmparatorluğuna son verildi, yerine Almanya Konfederasyonu kuruldu. Bu devleti oluşturan unsurların eşit haklara sahip olduğu ve Almanya'yı iç ve dış tehditlere karşı koruması prensibi kabul edildi. Frankfurt, konfederasyonun ve diyet meclisinin merkezi oldu. Meclis başkanlığını Avusturya temsilcisinin yapmasına karar verildi.

f. Fransa'nın doğu istikametinde genişlemesine engel olmak için, İngiltere tarafından teklif edilen Belçika ve Felemenk Hollanda) birleştirilerek yeni bir Niederland devleti kurulması fikri kabul edildi.

g. İsviçre, 22 kantondan oluşan bağımsız ve sürekli tarafsız bir devlet haline getirildi.

h. İtalya'nın ihtilalden önceki statüsü esas alındı. Venedik (Napoli) ve Nombardiya (Sicilya) bölgesi Avusturya'ya verildi. Pi-yemento Devleti, Cenova'nın ilhakıyla büyüdü. Ülkelerini kaybeden İtalyan Prensleri tahtlarına iade olundu ve Mödena, Tos-kana, Parma dukalıklarının basına Avusturya hanedanına mensup yöneticiler getirildi. Papanın hakları iade edildi ve yeni bir papalık devletinin kurulması fikri kabul edildi.

i. Rusya, İsveç'den aldığı Finlandiya ile Osmanlı Devleti'nden aldığı Besarabya bölgelerini muhafaza edecekti.

k. Avusturya; Doğu Galiçya, Lombardiya ve Venedik'i alacaktı.

1. Malta, İyon Adaları, Hollanda'ya ait Cape Coloni, Seylan Adası, Honduras, Guyan ve Trinidat adaları ile Danimarka'ya ait Heligoland bölgeleri İngiltere'ye verilecekti.

m. Tuna'da muhtelif milletler arasında nakliyat işlerini tanzim etmek üzere uluslararası bir komisyon teşkil edilecekti.

n.Esir ticaretine son verilecekti.

[değiştir] Viyana Kongresi (1815) Kararlarının Sonuçları

a. Bu kararlar ile Avrupa'nın siyasi haritası yeniden çizildi ve statüsü tespit edildi.

b. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu başta olmak üzere İngiltere, Rusya, Prusya ve bunlara Fransa'nın da katılmasıyla beş büyük devletten oluşan yeni bir Avrupa güçler dengesinin temeli atıldı.

c. Uluslararası ilişkilerde uygulanan iki taraflı diplomasi yerini çok taraflı diplomasi metot ve uygulamalarına bıraktı.

d. Böylece XIX. yüzyılın siyasi platformlarında "Konferanslar Sistemi" veya "Kongre Sistemi" ortaya çıktı.

e. Kongre kararlarının uygulanabilmesi için Avrupa Kollektif Güvenlik Organizasyonuna ihtiyaç duyuldu.

f. Uluslararası ilişkilerde eşitlik esasına dayalı diplomasi kuralları (Elçilik, temsilcilik ve protokol kuralları gibi) ve diplomasi hukuku uygulamaları başlatıldı.

g. Viyana Kongresi'nde alınan kararlar; hürriyet, milli egemenlik ve ihtilal esaslarını bastırmak için aralarında mukaddes ittifak oluşturan beş büyük devlete karşı zamanla bu devletler dışında kalan diğer devletler tarafından tepki ile karşılandı ve ilk fırsatta ortadan kaldırılması gereken bir anlaşma olarak değerlendirildi.

h. Tüm gelişmelere rağmen Avrupa, 1815-1830 yılları arasında kutsal ittifak prensipleri ve kongre kararlarına göre yönetildi ve zaman zaman da ilave birtakım kongrelerle devamlılığı sağlandı.

ı. 1830'da Fransa'da kralın basın hürriyetini yasaklaması, seçim kanununu değiştirmesi ve keyfî bir idare kurmak istemesi üzerine yeni bir ihtilal başladı. Gelişmeler kısa sürede Almanya, İtalya ve İspanya'ya da yayıldı. İtalya ve İspanya'da başlayan ihtilal hareketleri, müttefik kuvvetlerince bastırıldı. İsyan olayları İspanyol sömürgelerine ve Osmanlı İmparatorluğuna da yayıldı ve Yunanistan isyan etti.