Roma İmparatorluğu

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Roma İmparatoluğu'nun en geniş halinde sınırları

Roma İmparatorluğu, Roma Cumhuriyeti'nin Augustus liderliğinde MÖ 1.yy.'da tekrardan organize olmasıyla kurulan Antik Roma Devleti'ne denir. Uzun yıllar Akdeniz çevresinde hüküm süren Roma İmparatorluğu, Kavimler Göçü'yle başlayan karışıklıklardan sonra M.S 395 tarihinde doğu ve batı olmak üzere ikiye ayrıldı. Batı kısmı (Batı Roma İmparatorluğu) 476 yılında Kavimler Göçü'nde Avrupa'ya gelen barbar kavim saldırılarına dayanamayarak yıkılmış, doğu kısmı da varlığını Doğu Roma İmparatorluğu veya Bizans İmparatorluğu olarak 1453'de Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u feth etmesine kadar sürdürmüştür.

"Roma İmparatorluğu" ünlü Latince deyiş Imperium Romanum'un çevirisi olarak da kullanılır. Bu deyişte imperium sözcüğü bir bölge, vilayet anlamında kullanılmaktadır. Roma İmparatorluğu dünyanın Romalıların egemenliği altında kalan kısmı için kullanılan bir isimdi, denilebilir. Aslında Roma kent sınırlarının aşılması ve yayılma politikası imparatorluk döneminden çok önce başlamıştı. Roma İmparatorluğu en geniş olduğu dönemde yaklaşık 5 900 000 km² büyüklüğündeydi. Avrupa tarihinin klasik antikite dönemindeki en geniş imparatorluğuydu.

Roma Cumhuriyeti ve Roma İmparatorluğu'nun yayılımı:
Kırmızı - M.Ö. 133
Turuncu - M.Ö. 44 (Cumhuriyetçi generallarin zaferlerinden sonra)
Sarı - M.S. 14 (Augustus'un ölümü)
Yeşil - 117 (en geniş dönemi)

Augustus'un otokrasisinden yüzyıllar önce Roma (Roma Krallığı ve Roma Cumhuriyeti) zaten İtalyan Yarımadası'nı aşmış, önemli rakiplerini yenilgiye uğratmıştı. Augustus'un reformları Roma devletini bir imparatorluğa çevirmiş, 3. yüzyılın sonlarındaki Diokletian reformuna kadar sistem büyük oranda değişmeden devam etmiştir. Diokletian reformu imparatorluğu tetrarşiye dönüştürmüştür. Her ne kadar Diokletian'ın sunduğu politik sistem kısa bir süre boyunca varlığını korusa da, imparatorluğun ikiye bölünmesine yol açmıştır. Bu da Roma'nın egemenliğinin iki yüzyıl daha boyunca, Doğu ve Batı Roma İmparatorluğu olarak sürdürmesine olanak sağlamıştır.

Batı İmparatorluğunun geleneksel çöküş tarihi 4 Eylül 476'dır. Yaklaşık binyıl sonra, 1453'te, daha çok Bizans İmparatorluğu olarak anılan Doğu Roma İmparatorluğu Osmanlıların egemenliğine geçmiştir. Augustus'tan Batı İmparatorluğu'nun Çöküşü'ne kadar Roma Batı Avrasya'da egemen olmuş, nüfusun yarısını barındırmıştır.