Friedrich Engels
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Friedrich Engels |
|---|
 Friedrich Engels
|
| Doğumu |
| 28 Kasım 1820 Almanya / Wuppertal |
| Ölümü |
| 5 Ağustos 1895 İngiltere / Londra |
Friedrich Engels (d. 28 Kasım 1820, Wuppertal - ö. 5 Ağustos 1895, Londra), 19. yüzyıl Alman politik filozof. Birlikte çalıştığı Karl Marx’la beraber, Komünist Manifesto’yu (1848) yazarak komünist kuramı geliştirdi. Marx’ın ölümünün ardından Kapital’in son iki cildini, Marx'ın yazılarını düzenleyerek tamamladı.
[değiştir] Hayatı
Engels, Barmen-Elberfeld’de (şimdiki Wuppertal) doğdu. Bir Alman tekstilcinin en büyük oğluydu. Genç bir adamken, babası onu Manchester’daki pamuk fabrikasının yönetimine yardımcı olması için İngiltere’ye gönderdi. Tanık olduğu yaygın yoksullukla sarsıldı, 1845 yılında yayımlanan bir yazı kaleme aldı: 1844 Yılında İşçi Sınıfının Koşulları.
Aynı yıl, editörlüğünü Paris’teki Karl Marx’ın yaptığı Franco-German Annals adlı dergiye yardım etmeye başladı. Marx’la kişisel olarak tanışmalarının ardından ikisi de kapitalizm üzerine aynı bakış açısına sahip olduklarını fark ettiler ve birlikte çalışmaya karar verdiler. Marx'ın 1845 Ocağında Fransa’dan sürülmesinden sonra, diğer Avrupa ülkelerine nazaran daha fazla ifade özgürlüğü vaad eden Belçika’ya gitmeye karar verdiler.
1845 Temmuzunda Engels, Marx’ı İngiltere’ye götürdü. Burada Engels, İrlandalı emekçi bir kadın olan Mary Burns’le tanıştı ve Burns ölünceye dek onunla birlikte yaşadı. Daha sonra kız kardeşi Lizzie’yle yaşamaya devam etti. Bu kadınlar onu, içlerinde George Harney’in de olduğu Çartist hareketin liderleriyle tanıştırdılar. 1846 Ocağında Engels ve Marx Brüksel’e döndüler. Burada Komünist Yazışma Komitesi’ni kurdular. Tasarıları Avrupa’nın çeşitli bölgelerindeki sosyalist liderleri birleştirmekti. Marx’ın fikirlerinden etkilenerek, İngiltere’deki sosyalistler Londra’da bir toplantı düzenlediler ve Komünist Birlik adı verilen yeni bir organizasyon oluşturdular. Engels buraya bir delege olarak katıldı ve eylem stratejisinin geliştirilmesinde büyük etkisi oldu.
1847 yılında Engels ve Marx birlikte bir broşür yazmaya başladılar. Temelini Engels’in Komünizmin İlkeleri adlı kitabının oluşturduğu bu 12.000 kelimelik broşür altı haftada bitirildi; amacı komünizmi kitleler için anlaşılabilir kılmaktı. Komünist Manifesto adı verilen bu broşür 1848 Şubatında yayımlandı. Martta Engels ve Marx Belçika’dan kovuldular. Köln’e taşındılar ve radikal bir gazete olan Yeni Ren Gazetesini çıkarmaya başladılar.
Engels, 1848 devriminin aktif bir katılımcısıydı. Elberfeld’deki ayaklanmada aktif olarak bulundu, Prusyalılara karşı düzenlenen Baden Seferi’nde Baden-Palatinate ayaklanmasındaki serbest güçlerin komutanı olan August Willich’in yaveri olarak savaştı.
1849 yılında Engels ve Marx ülkeyi terk etmeye zorlandılar ve Londra’ya gittiler. Prusyalı otoriteler İngiliz hükümetine bu iki adamı sürgün etmesi için baskı yaptıysa da Başbakan Lord John Russell bunu reddetti. Ancak yalnızca Engels tarafından kendilerine sağlanan parayla Marx ailesi büyük bir yoksulluk içinde yaşadı.
1870’te Londra’ya taşınmadan evvel, Engel Marx’a yeterli geliri sağlayabilmek için babasının Manchester’daki fabrikasında çalışmaya gitti. Marx’ın 1883’teki ölümünün ardından, Engels yaşamını Marx’ın yazılarını çevirmeye ve düzenlemeye adadı. Bununla birlikte, tek eşli evliliğin erkeklerin kadınlar üzerinde baskı kurmak için ortaya attığı tek taraflı bir yalan olduğunu söyleyerek feminist kurama önemli katkılarda bulundu. Bu bağlamda komünist kuramı aileyle ilişkilendirerek, erkeklerin kadınlar üzerindeki hakimiyetinin tıpkı kapitalist toplumlarda burjuvazinin işçi sınıfı üzerindeki hakimiyetine benzediğini iddia etti. Engels, 1895 yılında Londra’da öldü. Hiç çocuğu yoktu.
[değiştir] Çalışmaları
- Anti-Dühring
- Doğanın Diyalektiği
- Ludwig Feuerbach ve Klasik Alman Felsefesinin Sonu
- Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni
- Almanya’da Devrim ve Karşı Devrim
- Alman İdeolojisi (Marx’la Birlikte)
- Kutsal Aile (Marx’la Birlikte)
- Köylüler Savaşı
