Çanakkale Deniz Savaşları

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Deniz Savaşları
Parçası olduğu Çanakkale Savaşları
Harekat planını gösteren harita
Tarih: 19 Şubat 1915 - 9 Ocak 1916 Yer: Çanakkale Boğazı Sonuç: Donanma boğazı geçemedi. Kara Harekâtına karar verildi. Casus belli: Osmanlı Imparatorluğunun paylaşılaması
Taraflar
Osmanlı Devleti	Birleşik Krallık Fransa
Kumandanlar
?	Amiral Carden Amiral De Robeck
Güçler
Çeşitli mayınlar ve tabyalar	31 Savaş gemisi 3 Savaş Kruvazörü 24 Kruvazör 25 Destroyer 8 Monitor 14 Denizaltı
Kayıplar
2 Savaş gemisi 1 destroyer 5 gambot 50+ taşıyıcı 100+ küçük gemi battı	6 Savaş gemisi battı 3 Savaş gemisi hasar aldı 1 Savaş Kruvazörü hasar aldı 1 Destroyer battı 8 Denizaltı kayıp

Çanakkale
Deniz Savaşları – Arı Burnu – Seddülbahir – 1. Krite – 2. Kirte – 3. Kirte – Kerevizdere Zığındere – Anafartalar – Krithia Vineyard – Lone Pine – Suvla – The Nek – Conkbayırı – Scimitar Hill – Hill 60

Deniz Savaşının fikir babası Winston Churchillin planı; Boğazları donanma ile geçerek Osmanlıyı savaştan saf dışı bırakmak aynı zamanda Bolşeviklerin baskı uyguladıkları Rus çarına yardım etmekti. Chuchill bu planı Akdeniz filo komutanı Amiral Carden de destek bulunca plan İngiliz parlamentosundan geçti. Zamanın en ileri teknolojisine sahip olan İngiliz donanması tarihinde hiçbir yenilgi almamıştı. Fransanın desteği ile dünyanın en büyük donanmasını oluşturuyordu. Bu donanmaya yenilmez armada ismi takılmıştı.

Osmanlı ordusu ise boğazı savunmak için Almanlara mayın döşetmişti. Bu mayınlar genişliği 1,5 km ile boğazın en dar yeri olan Soğandere-Dardanos önlerinden güneye doğru sıralıydı. 10 mayın hattı kurulmuştu. Bu hatlarda toplam 225 mayın bulunmaktaydı. Kıyılarda bu hatları koruyacak gizli obüs bataryaları hazırlanmıştı. Savunma temelde topçu bataryalarına dayanmaktaydı. Bu toplardan çoğu oldukça eskiydi. En iyilerinin bile atış menzili 7-8 km civarındaydı. Boğazın girişinde rumelide Seddülbahir ve Ertuğrul tabyaları, anadoluda Kumkale ve Orhaniye tabyaları bulunuyordu. Anadolu yakasında Kepez burnuna ,Rumeli de ise Kilitbahire kadar topçu savunmasını ağırlıklı olarak seyyar tabyalar (havanlar, toplar, obüsler) üstlenmişti. Kepez altında Dardanos sabit tabyası Kepezden sonra iki yakada Mecidiye ve Hamidiye tabyaları, Kilitbahir ,Namazgah ve Havuzlar tabyaları bulunuyordu. Ayrıca denizaltılar için boğaza ağlar gerilmişti.

Konu başlıkları 1 Savaş Başlıyor 1.1 18 Mart Harekâtı 2 Savaşın Sonu 3 Nusrat Mayın Gemisi 4 Ayrıca 5 Dış Bağlantılar

[değiştir] Savaş Başlıyor

3 Kasım 1915 tarihinde 28 gemilik ingiliz-fransız filosundan ilk atışı Cornwallis adlı zırhlı yaptı. 28 gemi boğazın dış tabyalarını 17 dakika süren top ateşine tuttu. Bu bombardıman sırasında Seddülbahir tabyası büyük hasar gördü. 19 Şubat günü Çeşitli sayıda gemiyle bombardıman başladı. Osmanlı topları menzilleri kısa olduğu için karşılık veremiyordu. Ancak saat 12 den sonra gemiler kıyıya yaklaşarak 7 km den ateşe başlayınca bataryalar karşılık vermeye başladı. Gemilerden ikisi hasar aldı. Amiral Carden saat 17:30 da geri çekilme emri verdi. Bozan hava sebebiyle 25 Şubata kadar saldırı olmadı. 25 Şubat günü dış tabyalar tahrip edildi. 18 Mart a kadar geçen sürede Rumeli yakasında Seddülbahir ve Ertuğrul tabyaları ile Anadolu yakasında Kumkale ve Orhaniye tabyaları tahrip edildi. 17 Mart Amiral Carden sinirleri bozulduğu için görevden ayrıldı yerine Amiral De Robeck atandı. 18 Mart günü bir saldırı planlandı. Bu plana göre 3 filo oluşturulacak;

1. Filo : Queen Elizabeth, Agamemnon, Lord Nelson, Inflexible
2. Filo : Albion, Swiftsure, Magestic, Ocean, Cornwallis, Irresistible, Vangeance, Canopius, Prince George
3. Filo (Fransızlar) : Bouvet, Gaulois, Suffren, Charlmagne
ve bu filoların iki hat oluşturarak kıyıları bombardıman altında tutmaları ve bu sırada da mayın temizleyicilerin çalışması planlandı. 18 Marttan önce mayın tarama gemileri yoğun faaliyet göstererek mayınların bir bölümünü toplamışlardı. Ancak Mesudiye-Soğanlıdere hattından Çimenlik e kadar olan bölge mayından temizlenemedi. Bu arada 17 yi 18 Marta bağlayan gece Nusrat Mayın Gemisi Karanlık liman'ın kuzeyine 26 mayından oluşan bir mayın hattı dökmeyi başardı.

18 Martta Savaş Hattı Gemileri
Gri arka plan: Ağır Hasar aldı, Kırmızı arka plan: Battı

A Hattı	HMS Queen Elizabeth	HMS Agamemnon	HMS Lord Nelson	HMS Inflexible
Fransız B Hattı	Gaulois	Charlemagne	Bouvet	Suffren
İngiliz B Hattı	HMS Vengeance	HMS Irresistible	HMS Albion	HMS Ocean
Savunma Gemileri	HMS Majestic	HMS Prince George	HMS Swiftsure	HMS Triumph
Yedek Gemiler	HMS Canopus	HMS Cornwallis

[değiştir] 18 Mart Harekâtı

18 Mart 1915 sabahı saat 10:30 da Agamemnon komutanlığında 1. filo, A hattını oluşturarak ve arkadan 2. filoca desteklenerek boğaza girdi. 11.00 den itibaren yaklaşık 13000 metreden tabyaları topa tuttu. Toplam 506 topa karşılık savunmada sadece 150 top vardı. Menzili yetmediği için tabyalardan karşılık verilemedi. Filo biraz daha ilerledi ve tabyaların özellikle de hareketlilerin menziline girdiğinde karşı ateş başladı, Agamemnon ve Inflexible yara aldı. Donanmanın ateşi yoğun olmasına karşın isabetli değildi çünkü, çeşitli yanıltma yöntemleri ve yer değişimi uygulanıyordu. Bu aşamada Kepez den karşıya olan ilk mayın hattının temizlenmesi planlanmasına rağmen buraya yanaşılamadı bile. Saat 12.30 da 3.filo (Fransız) B hattı öndeki gemilere yaklaşarak kıyılara ateş açtı. A hattının iki yanından geçerek ön hattı oluşturdular. Bu arada tabyalardan ateş devam ediyordu ayrıca gemiler ilerleyerek Çanakkale ve Kilitbahir tabyalarının da menziline girmiş, ateş altında kalmışlardı. Saat 14 civarında Türk tabyalarının ateşi biraz azaldığı için Amiral Robeck 2. filonun gelerek en öndeki 3. filo gemileri ile yer değiştirmesini istedi. Bu manevra

esnasında Erenköy körfezine giren gemiler Nusret'in mayınlarına çarptılar.

Bouvet mayına çarparak 10 dakika içinde sulara gömüldü. Yardıma giden Ocean ve Irresistible mayın ve top yarası alarak terkedildi, mürettebatları diğer gemilerce kurtarıldı. Gaulois, Suffren, Agamemnon ağır hasar almış, Charlemagne da hafif yaralanmıştı. İlk mayın hatlarına bile erişemeden, dış savunma hattı düzeyini bile hizalayamadan bu hale düşen Birleşik Donanma büyük bir panik yaşadı ve saat 17:45 de De Robeck geri çekilme emri verdi. Donanma hızla boğazı terkederek Bozcaadaya doğru çekildi. Irresistible ve Ocean da gece çökerken battılar.

[değiştir] Savaşın Sonu

6 saat 45 dakika süren bombardıman sonucu İki İngiliz, bir Fransız zırhlısı battı, Bir İngiliz, iki Fransız zırhlısı ağır yara aldı, üç gemi karaya oturdu. Osmanlı tarafındaki zaiyat ise kırkdört şehit, yetmiş yaralı, sekiz top idi.

Donanma boğazdan geçemeyince kara harekâtı gündeme geldi. Müttefikler planlarını düzenlediler, hazırlıklarını yaptılar. Maltadan, İngiltereden, Fransadan, Mısırdan askerler gelerek Limni adasında biriktiler.

[değiştir] Nusrat Mayın Gemisi

Nusrat Mayın Gemisi, İttihat ve Terakki Partisinin bir üyesi olan Albay Cevat tarafından yönlendirilerek boğazın çeşitli kısımlarına mayınlar döşemiştir. Fakat bu mayınların İngiliz gemileri tarafından farkedilip imha edilmesi ve boğaz güvenliğini sağlamakla görevli olan kıyıdaki topçu bataryalarını bombalaması sonucu boğazdaki hareketlerinin rahatlaması üzerine, Albay Cevat bir gözlem yapmış ve İngiliz gemilerinin boğazdan girip kıyıları bombaladıktan sonra karanlık liman denilen yerden çıktıklarını belirlemiştir. Bunun üzerine Nusrat Mayın Gemisi bu limana toplamda 26 adet mayın döşemiş ve bu mayınların bulunmaması içinde mayınları ters yerleştirmiştir. Nitekim İngilizler bu mayınları bulamamış ve İngiliz donanmasının en büyük gemilerinden iki tanesi batmış ve iki tanesi de ağır hasar alarak iş görmez hale gelmiştir. Muhtemelen bu savaşın kaderini ve gidişatını etkileyen ve İtilâf devletlerini deniz harekatından caydıran en büyük etken olmuştur.

[değiştir] Ayrıca

Ağları aşabilen bazı, İngiliz denizaltıları İstanbula kadar gittiler ve ikmal gemilerini batırdılar. 30 Ekim de Fransız Turquoise denizaltısı Türk onbaşı Müstecip tarafından vuruldu ve denizaltı Müstecip'in adı ile Türk donanmasına katıldı. 15 Ocak da Fransız Safir denizaltısı batırıldı, 26 Temmuz da yine bir Fransız denizaltısı Mariotte karaya oturdu ve ele geçirildi. 13 Mayısta Muavenet-i Milliye harp gemisi boğazdan çıkıp Morto koyunda bir baskınla Goliath muhribini torpil atışıyla batırdı. Savaş süresince Alman U tipi denizaltıları da bölgeye gelerek Birleşik donanma gemilerine zarar verdiler. 2 Fransız harp gemisi ve bazı ikmal gemileri dışında en önemli başarıları Magestic zırhlısını batırmaları oldu.

[değiştir] Dış Bağlantılar

• (Çanakkale Savaşları ile ilgili her türlü resimi ve açıklamayı bulabileceğiniz yabancı kaynaklı bir site)