Etati dû Brunzu
From Wikipedia
L'Etati dû brunzu ndica nu pirìudu dâ preistoria o dâ protostoria europea carattirizzatu di l'utilizzu dâ mitallurgìa dû brunzu. La dinuminazzioni fu ntruduciuta dû ricircaturi danisi Christian Jürgensen Thomsen, ca ntô 1816, duranti la sô òpira di classificazzioni di l’antichitati nazziunali, happi la ntuizzioni dâ mpurtanza pî vicenni dî pupulazzioni dû succissivu utilizzu di parti di l’òmini d’uggetti ‘n petra, ‘n brunzu e ‘n ferru.
Òi è ginirarmenti ammittutu ca stu pirìudu succeda ô carculìticu e priceda l'etati dû ferru. Comu pi l’àutri pirìudi dâ preistoria li sô lìmiti crunulòggici vàrianu nutivurmenti sècunnu l'ammenti giugràficu e culturali cunziddiratu.
L'etati dû brunzu veni ginirarmenti suddividuta ‘n Brunzu anticu, Brunzu mediu, Brunzu Ricenti e Brunzu finali e sti pirìudi, ca sèrvinu comu rifirimentu â maiuri parti dî cronoluggìi, sunnu ultiriurmenti suddividuti ‘n modu diversu riggioni pi riggiuni. L'ùrtimu arcu crunulòggicu datu a stu pirìudu è: iniziu 2200 a.C e â fini 1000 a.C.
L'etati dû bronzu è bon canusciuta nta l'Europa cuntinintali, ntê riggiuni di l'Éggiu, ntô Vicinu Urienti e ‘n Cina, ntâ quali cuincidi câ dinastìa dî Chang.
È nutèvuli lu fattu ca ‘n Mèrica latina li civirtati priculummiani canusceru na mitallurgìa basata supra l'oru e supra lu rami nzinu â cunquista spagnola.
