Westerplatte

Z Wikipedii

Westerplatte to półwysep w Gdańsku, przy ujściu Martwej Wisły. W latach 1926-39 Wojskowa Składnica Tranzytowa, której obrona we wrześniu 1939 stała się jednym z najbardziej znanych symboli polskiego oporu. Walczyła samotnie, jedynie źródła niemieckie podają o ataku żywych torped na stanowiska ostrzeliwujące Westerplatte z Nowego Portu.

Spis treści 1 Historia 2 Komendanci 3 Kampania wrześniowa 3.1 Uzbrojenie obrońców 3.2 Załoga 3.3 Lista poległych 4 Nazwę Westerplatte noszą, lub nosiły: 5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

• w maju 1734 wylądował tu 2,5 tysięczny korpus interwencyjny francuski hrabiego Ludwika de Plélo próbujący przełamać oblężenie Gdańska przez Rosjan w czasie Wojny o sukcesję polską.
• 14 marca 1924 - Rada Ligi Narodów przyznaje Polsce teren na półwyspie Westerplatte, u ujścia kanału portowego do morza, naprzeciw przedmieścia Nowy Port.
• 31 października 1925 - obszar na terenie Wolnego Miasta Gdańska na półwyspie Westerplatte zostaje oficjalnie przekazany w bezterminowe i bezpłatne użytkowanie Polsce.
• 7 grudnia 1925 - Liga Narodów przyznała Polsce prawo do utrzymania straży wojskowej na Westerplatte.
• 18 stycznia 1926 o godz. 14.00 przybył na trałowcu ORP Mewa pierwszy oddział i rozpoczął pełnienie służby wartowniczej
• 25 sierpnia 1939 - przybycie z "kurtuazyjną" wizytą niemieckiego pancernika szkolnego Schleswig-Holstein do Gdańska (w rzeczywistości dobrze uzbrojonego okrętu wojennego przygotowanego do ataku na Westerplatte).
• 1-7 września 1939 - obrona pod dowództwem mjr Henryka Sucharskiego, od 2 do 7 września dowodził zastępca kpt. Franciszek Dąbrowski, dzięki któremu Westerplatte weszło do "salonów męstwa"
• 10 października 1939 - przewiezienie przez hitlerowców na Westerplatte polskich więźniów w celu uporządkowania terenu po walkach
• marzec 1940 formalne utworzenie na Westerplatte podobozu (Abteilung Aussenstelle) obozu koncentracyjnego w Stutthofie. Jego komendantami byli: SS-Hauptsturmführer Franz Christoffel, SS-Untersturmführer Paul Ehle i SS-Untersturmführer Kurt Mathesius.
• maj 1941 zakończenie prac rozbiórkowych na Westerplatte (rozebranie koszar) przez ostatnią grupę więźniów i rozwiązanie podobozu.
• wiosna 1946 - rozpoczęcie rozminowywania terenu na Westerplatte
• 1946 - na miejscu Wartowni nr 5 ustawiono krzyż i tablicę z nazwiskami poległych tworząc symboliczny cmentarz poległych
• 2 lipca 1962 - usunięcie krzyża i postawienie na jego miejscu czołgu T-34 z 1945
• 9 października 1966 - odsłonięcie Pomnika Obrońców Wybrzeża
• 12 czerwca 1987 - spotkanie papieża Jana Pawła II na Westerplatte z 38 westerplatczykami i młodzieżą

[edytuj] Komendanci

• kmdr ppor. Ignacy Szaniawski: 18 stycznia 1926 - 21 czerwca 1926
• kmdr ppor. Borys Mohuczy: 21 czerwca 1926 - 1 maja 1927
• kmdr ppor. Józef Czechowicz: 10 czerwca 1927 - 21 stycznia 1931
• kpt. Jan Lityński: 21 stycznia 1931 - 16 lipca 1934
• mjr Stefan Fabiszewski: 16 lipca 1934 - 3 grudnia 1938
• mjr Henryk Sucharski: 3 grudnia 1938 - 7 września 1939

[edytuj] Kampania wrześniowa

Westerplatte broniła przez 7 dni wzmocniona kompania (miała walczyć kilkanaście godzin). Atakowało około 3500 niemieckich żołnierzy wspartych ciężką artylerią (m.in. haubico-moździerze kalibru 220 mm), bombowcami nurkującymi Stukas oraz pancernikiem Schleswig-Holstein.

[edytuj] Uzbrojenie obrońców

• armata polowa wzór 02/26 kalibru 75 mm z 330 nabojami - zniszczona 1 września po wystrzeleniu 28 pocisków
• dwa działka przeciwpancerne wz.36 kalibru 37 mm z 400 nabojami - oba zniszczone, prawdopodobnie oddały tylko 1 strzał
• cztery moździerze typy Brandt kalibru 81 mm z 860 pociskami - zniszczone w czasie nalotu 2 września po wystrzeleniu 104 pocisków
• 41 karabinów maszynowych z 130 000 (125 000) nabojami
  • 16 ckm
  • 17 rkm
  • 8 lkm
• 160 karabinów z 45 000 nabojami
• 40 pistoletów
• ok. 1000 granatów po ok. 560 zaczepnych i obronnych

Uwaga: w chwili kapitulacji pozostało ok. 10 000 naboi do karabinów maszynowych i karabinów.

[edytuj] Załoga

• 5 oficerów
• 3 chorążych
• 1 zbrojmistrz
• 7 urzędników cywilnych
• 18 pracowników kontraktowych
• 14 podoficerów zawodowych
• 27 podoficerów służby zasadniczej
• 7 podoficerów nadterminowych
• 2 matów zawodowych
• 1 mat nadterminowy
• 17 starszych legionistów i strzelców
• 102 legionistów i strzelców
• 1 zawiadowca stacji handlowej PKP Westerplatte

Razem: 205 osób.

W czasie walk poległo 15 osób, a jedna została zamordowana po poddaniu za niezdradzenie szyfrów, dalszych 8 nie przeżyło wojny. Żyje 7 obrońców (stan z 10 marca 2004).

Lista z nazwiskami osób będących członkami ostatniej załogi Westerplatte znajduje się w odrębnym artykule.

[edytuj] Lista poległych

• 1 września:
  • sierżant rezerwy Wojciech Najsarek zawiadowca stacji kolejowej Westerplatte, zginął przy opuszczaniu stacji, pierwszy poległy
  • kapral Andrzej Kowalczyk przydzielony do placówki "Prom", zginął przy likwidacji granatami wartowni Schupo (gdańskiej policji)
  • strzelec Bronisław Uss przydzielony do placówki "Prom", zginął przy likwidacji granatami wartowni Schupo (gdańskiej policji), lub możliwe 2 września w wartowni nr 5
  • starszy strzelec Konstanty Jezierski (Jezewski) zginął od odłamka w wartowni nr 3
• 2 września:
  • plutonowy Adolf Petzelt dowódca wartowni nr 5, zginął w czasie bombardowania w trafionej bombą wartowni nr 5
  • strzelec Jozef Kita zginął w zniszczonej wartowni nr 5
  • kanonier Władysław Jakubiak, zginął w czasie bombardowania, po opuszczeniu koszar
  • strzelec Ignacy Zatorski cekaemista placówki "Prom", w zniszczonej wartowni nr 5
  • strzelec Antoni Piróg, w zniszczonej wartowni nr 5
  • starszy strzelec Zygmunt Zięba ciężko ranny w głowę na placówce "Prom", zginął w czasie bombardowania
• noc z 2 na 3 września:
  • strzelec Mieczysław Krzak zginął przy wystawianiu czujek
• 3 września ?:
  • starszy strzelec Władysław Okraszewski
• 7 września:
  • starszy strzelec Jan Ciwil (Czywil?) trafiony celnym pociskiem przez okno wartowni nr 1
• data nieznana:
  • kapral Jan Gebura, prawdopodobnie poległ 2 września w wartowni nr 5 podczas bombardowania
  • kapral Bronisław Perucki, prawdopodobnie poległ 2 września w wartowni nr 5 podczas bombardowania
• po kapitulacji:
  • sierżant Kazimierz Rasiński radiotelefonista, zamordowany po kapitulacji za odmowę wydania szyfru

[edytuj] Nazwę Westerplatte noszą, lub nosiły:

• 1 Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte
• Film autorstwa Stanisława Różewicza z 1967
• Film dokumentalny wyprodukowany w Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi ze zlotu obrońców Westerplatte w 1988 w Gdańsku z udziałem 30 westerplatczyków
• Książka Zbigniewa Flisowskiego
• Książka Melchiora Wańkowicza
• Album Stanisława Górnikiewicza
• Polski trałowiec ORP Czajka (seria "ptaszków") w Kriegsmarine (2 października? 1939 - 25 stycznia 1946?)
• Polski drobnicowiec
• Imię nosi kilkadziesiąt szkół. Część jest zrzeszonych w Klubie Szkół Westerplatte.
• Paradokumentalny komiks wojenny Westerplatte: Załoga śmierci; vide: http://www.westerplatte.com.pl
• Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte; vide: http://www.westerplatte.com.pl
• Hufiec ZHP Kielce-miasto im. Obrońców Westerplatte
• 58 Łódzka Wodna Drużyna Harcerska "RZEKA" im. Obrońców Westerplatte

[edytuj] Linki zewnętrzne

• http://westerplatte.pl/
• biografia załogi
• Pieśń o żołnierzach Westerplatte[1] (Konstanty Ildefons Gałczyński)
• Mapy: obrony, aktualna
• Portal historyczny Westerplatte
• Dyskusja na temat Westerplatte na forum Odkrywcy
• Godziny kursowania promu do Nowego Portu