Moździerz (broń)
Z Wikipedii
![]()
Stacjonarny moździerz oblężniczy (Gruba Berta) z I wojny światowej
|
Moździerz - rodzaj prostego działa strzelającego stromotorowo. Za wyjątkiem najcięższych moździerzy, nie ma oporopowrotnika. Ponieważ rolę ciężkich moździerzy oblężniczych przejęło lotnictwo, obecnie często definiuje się moździerz jako działo nie mające oporopowrotnika. Bywa także utożsamiany z moździerzem piechoty, nazywanym moździerzem właściwym. W starszej literaturze można spotkać nazwę miotacz lub miotacz min.
Podział: moździerze a granatniki i haubice jest niejednoznaczny, zależny od okresu, kraju i publikacji. Wiele moździerzy oblężniczych miało budowę zbliżoną do współczesnych haubic, ale w okresie ich używania wyróżniał je większy kaliber. Granatniki odróżnia mniejszy kaliber i sposób użycia, ale granica nie jest jednoznaczna. Np. moździerze komandoskie jedni zaliczają do moździerzy inni do granatników. Przeważnie granatniki mają kaliber lufy mniejszy od 50 mm, a moździerze większy od 60 mm, ale nie jest to podział jednoznaczny. Podobnie jest z budową. Granatniki II wojny światowej: polskie granatnik wz. 1930, granatnik wz. 1936 kalibru 46 mm i niemiecki l.Gr.W.36 kalibru 50 mm miały budowę moździerza. Pociski także były typu moździerzowego. Spotyka się także błędne użycie nazwy "granatnik" w odniesieniu do moździerza piechoty.
Dla uściślenia wyróżnia się podobne konstrukcyjnie haubico-moździerze i armato-moździerze.
[edytuj] Historia
W XIV wieku bombardy dużego kalibru o krótkiej lufie (1,5 - 2 kalibrów) zaczęto nazywać moździerzami. Posiadały łoża klocowe i stały kąt podniesienia lufy 60-80. W XV wieku zastosowano lufy z czopami i kliny do zmiany kąta podniesienia lufy (moździerz wiszący). Pierwsze moździerze posiadały znaczny kaliber (do 880 mm). Pod koniec XVII wieku znormalizowano kalibry, oraz wprowadzono śrubowy mechanizm podniesienia lufy. Moździerze tej budowy dotrwały do połowy XIX wieku, a używane były jeszcze w czasie I wojny światowej. W połowie XIX wieku wprowadzono ładowanie od tyłu i lufy gwintowane przekształcając je stopniowo w moździerz oblężniczy. Moździerze oblężnicze po II wojnie światowej zostały wyparte przez lotnictwo.
Aktualnie stosowane są prawie wyłącznie moździerze piechoty i ich modyfikacje. Wojna rosyjsko-japońska zrodziła zapotrzebowanie na artylerię stromotorową do ostrzeliwania piechoty podchodzącej pod umocnienia. Stosowane do tego działa stromotorowe dały Niemcom impuls do opracowania broni bezpośredniego wsparcia piechoty - moździerza piechoty. W 1915 Anglik William Stockes opracował moździerz kalibru 81 mm wz. 1918 będący klasyczną konstrukcją moździerza piechoty, kopiowaną przez liczne państwa i z niewielkimi zmianami stosowaną do dzisiaj.
Do II wojny światowej były także stosowane moździerze trzonowe, w których pocisk z otworem był nasadzany na trzon.
Chęć zmniejszenia ciężaru i uproszczenia obsługi doprowadziła do powstania moździerza komandoskiego bez mechanizmu kierunkowego i podniesienia. Moździerze montowane na pojazdach bywają przystosowane do strzelania ogniem bezpośrednim (armato-moździerz). Przystosowanie moździerza do zwalczania pojazdów doprowadziło do połączenia go z działem bezodrzutowym. Pojawiły się również moździerze automatyczne (np. rosyjski 2B9 kalibru 82 mm)
[edytuj] Podział
- moździerz komandoski
- moździerz oblężniczy - np. Gruba Berta, Karl
- moździerz piechoty
- moździerz rakietowy
- moździerz samobieżny
Współczesny, lekki moździerz piechoty typu M224 |