Tigran Petrosjan

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Tigran Petrosjan (ros. Тигран Вартанович Петросян, ur. 17 czerwca 1929 w Tbilisi, zm. 13 sierpnia 1984 w Moskwie) – ormiański szachista reprezentujący ZSRR, dziewiąty mistrz świata w szachach.

Petrosjan rozpoczął szachową edukację stosunkowo późno. Jako trzynastolatek rozpoczął regularny trening szachowy, głównie oparty na ideach Arona Nimzowitscha, co ukształtowało jego późniejszy styl gry. Pierwszym sukcesem było zdobycie mistrzostwa Związku Radzieckiego juniorów w 1946 roku. Przez następne szesnaście lat powoli, acz regularnie awansował w szachowej hierarchii, by w 1963 roku sięgnąć po najbardziej wartościowy tytuł. Systematycznie poprawiał swoją pozycję w pierwszych startach w bardzo silnie obsadzonych finałach indywidualnych mistrzostw ZSRR. Rok 1949 przyniósł mu szesnaste miejsce, następny - dwunaste, w 1951 awansował już do ścisłej czołówki, zajmując dzielone z Jefimem Gellerem drugie miejsce za Paulem Keresem, a przed takimi koryfeuszami szachów jak Michaił Botwinnik, Dawid Bronstein i Wasilij Smysłow. Ten wynik otworzył mu drogę do turnieju międzystrefowego, drugiego szczebla rozgrywek o mistrzostw świata.

Wyniki Petrosjana w rozgrywanych co trzy lata turniejach pretendentów (o prawo gry w meczu o mistrzostwo świata) wskazują na dalszy stały postęp: piąte miejsce w Zurychu (1953), dzielone trzecie miejsce w Amsterdamie (1956), trzecie w Jugosławii (1959) i w końcu pierwsze miejsce na Curaçao (1962). Lata poprzedzające zwycięski turniej na Curaçao ugruntowały jego wysoką pozycję w czołówce światowej. W mistrzostwach ZSRR zajmował dwa razy pierwsze i dwa razy drugie miejsca, odnosił sukcesy w bardzo silnych turniejach międzynarodowych.

Jednym z faworytów turnieju pretendentów na Curaçao był znajdujący się w doskonałej formie Robert Fischer. Zajął jednak czwarte miejsce, pokonany przez radziecką koalicję Petrosjan - Keres - Geller. Fischer zarzucał swoim przeciwnikom niesportową postawę. Po latach jego podejrzenia potwierdziły się, radzieccy arcymistrzowie utworzyli remisowy pakt (wszystkie partie pomiędzy nimi zakończyły się umówionymi remisami).

W tym czasie sławny stał się defensywny styl gry Petrosjana. Polegał on na bardzo starannej obronie i powolnym, systematycznym poprawianiu pozycji. Podstawą tego stylu była profilaktyka. Dość biegły w grze kombinacyjnej, Petrosjan wybierał takie kontynuacje, które eliminowały możliwość taktycznego uderzenia. Wydawało się, że neutralizował taktyczne możliwości przeciwnika znacznie wcześniej, niż oponent sam mógł je zauważyć. Ten mało widowiskowy styl nazywano szachami negatywnymi. Częstokroć wybitni szachiści nie potrafili wskazać własnego błędu i przyczyny przegranej z Petrosjanem. Porównywano go do pytona bez pośpiechu duszącego swoje ofiary, nazywano go też żelaznym Tigranem.

W 1963 Petrosjan odniósł swój największy sukces pokonując Botwinnika w meczu o mistrzostwo świata. Zwycięstwo było raczej przekonujące, Petrosjan wygrał pięć partii, przegrywając tylko dwie. Jako mistrz świata Petrosjan nie cieszył się jednak wielkim szacunkiem, od chwili zdobycia tytułu jego i tak defensywny styl gry stał się jeszcze bardziej zachowawczy. W siedmiu najsilniejszych turniejach międzynarodowych tylko dwukrotnie zajmował dzielone pierwsze miejsce. Niemniej, w 1966 roku obronił tytuł po ciężkim boju z Borysem Spasskim. Był to pierwszy przypadek od czasów Aleksandra Alechina udanej obrony tytułu (Botwinnik dwukrotnie tracił szachową koronę i odbierał ją w meczach rewanżowych). Do następnego meczu Spasski przygotował się jednak bardzo starannie i w roku 1969 odebrał Petrosjanowi tytuł, pokonując go w jego własnym stylu.

Po utracie tytułu Petrosjan pozostał aktywnym szachistą, utrzymując się w światowej czołówce aż do śmierci. Grając nieco mniej zachowawczo niż dotychczas odniósł wiele znaczących sukcesów. W latach 1969 - 1980 w rozegranych dwudziestu trzech silnych turniejach ośmiokrotnie zajmował lub dzielił pierwsze miejsce, dziewięciokrotnie - drugie. Jednak nie dany był mu powrót na szachowy tron, o który zacięte boje toczyli Spasski i Fischer.

[edytuj] Mecze Petrosjana o mistrzostwo świata

Rok	Przeciwnik	Wynik
1963	Botwinnik	wygrana (+5-2=15)
1966	Spasski	wygrana (+4-3=17)
1969	Spasski	przegrana (+4-6=13)
W nawiasach: liczba wygranych, przegranych i zremisowanych partii.

[edytuj] Bibliografia

Eduard Shekhtman - The Games of Tigran Petrosian (Pergamon, 1991);
Peter Clarke - Petrosian’s Best Games, 1946 - 1963 (G. Bell & Sons, 1963);
Eduard Wildhagen - T. Petrosjan 350 Partien in the Weltgeschichte des Schachs series (Verlag Dr. E. Wildhagen, 1963);
Viktor Vasiliev - Tigran Petrosian: His Life and Games (Batsford, 1974);
Irving Chernev - Twelve Great Chess Players and Their Best Games (Dover, 1995).