Simón Bolívar

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Simón José Antonio de la Santísima Trinidad Bolívar y Palacios (24 lipca 1783 - 17 grudnia 1830) - bohater walk o wyzwolenie Ameryki Południowej spod władzy Hiszpanów.

Portret Simóna Bolívara

Wojna domowa o niepodległość Wenezueli, prowadzona w latach 1811 - 1812, zakończyła się klęską republikanów i ich przywódcy zostali aresztowani. Wśród represjonowanych oficerów republikańskich był pułkownik Simon Bolivar, syn majętnego kreolskiego szlachcica z Wenezueli. Został on przez władze hiszpańskie wydalony z kraju na jedną z wysp na Antylach Holenderskich. Wrócił po kilku miesiącach z zamiarem kontynuowania walki o niezależność hiszpańskiej Ameryki, lecz przy zastosowaniu nowej strategii. Sprowadzała się ona do objęcia ruchem wyzwoleńczym wszystkich prowincji Wicekrólestw Peru i Nowej Granady, prowadzenia szerokiej agitacji prorepublikańskiej i przyciągnięcia wszystkich warstw społecznych, także niewolników, przez nadanie im wolności.

Swój szlak wyzwoleńczy rozpoczął od portu Cartagena w północnej Kolumbii. W kraju tym panowała wtedy chaotyczna wojna domowa. Istniało wiele rozproszonych ośrodków walki z wojskami hiszpańskimi. W pierwszym więc rzędzie Bolivar starał się o zespolenie sił republikańskich. Miał początkowo do dyspozycji zaledwie 70 ludzi, lecz śmiałe działania zaczepne, zabiegi propagandowe i „napoleoński” stosunek do żołnierzy, sprawiały, że jego oddziały szybko się rozrastały.

W sierpniu 1813 oddziały Bolivara zajęły Caracas i ponownie proklamowana została w Wenezueli republika oraz powołany rząd republikański. Lecz było to pyrrusowe zwycięstwo, gdyż brakowało wszystkiego: broni, pieniędzy, żywności. Nie było też żadnej pomocy zewnętrznej, gdy tymczasem z Hiszpanii, gdzie król Ferdynand VII wyparł Francuzów za Pireneje i odzyskał swą władzę, napływały tysięczne oddziały regularnego wojska.

Jesienią 1813 Republika Wenezueli przestała praktycznie istnieć. Niespodziewanie spadły na nią ciosy surowego, pasterskiego ludu Llanos, zamieszkującego bezkresne sawanny środkowej części kraju. Przekupieni przez Hiszpanów, złaknieni łupów, metysko-indiańscy Llanos ruszyli na krwawą wendetę przeciwko republikańskiej Wenezueli, znacząc swe drogi krwią i pogorzeliskami. Bolivar uciekł do Kolumbii, potem na brytyjską wyspę Jamajka, gdy cała Kolumbia opanowana została przez nową hiszpańską armię ekspedycyjną króla hiszpańskiego Ferdynanda VII.

Przebywając na Jamajce Bolivar opublikował we wrześniu 1815 program wyzwoleńczy dla całej Ameryki Południowej, znany jako "List z Jamajki". Zaś w grudniu udał się na emigrację do Haiti, gdzie Bolivarowi i jego przyjaciołom udało się zorganizować dwa kilkusetosobowe oddziały i przerzucić je w marcu 1816 na wybrzeże Wenezueli. Ich działania przez wiele miesięcy były jednakże nieskuteczne wobec kłótni i konfliktów między ambitnymi, egoistycznymi dowódcami, nieuznającymi centralnego dowództwa i dyscypliny. Jedynym większym zwycięstwem było zdobycie przez Bolivara w 1817 twierdzy Angostura nad rzeką Orinoko i przyciągnięcie na swą stronę pasterzy-wojowników Llanos oraz ludności murzyńskiej po deklaracji zniesienia niewolnictwa.

Gdy na zdobytych terenach powstańcy po raz trzeci utworzyli Republikę Wenezueli, Bolivar został w 1817 jej Najwyższym Naczelnikiem, zaś od 1819 prezydentem. Na tym jednakże nie poprzestał i nie zrezygnował ze swego programu wyzwolenia całej Ameryki Południowej. Zgodnie z tym programem, na wyzwolonych już terytoriach powstańcy zbierali siły do marszu na północne i zachodnie tereny Wicekrólestwa Nowej Granady. Rozpoczęli go w lutym 1819. Trwał sześć lat. Generał Simon Bolivar poprowadził swe, wciąż rosnące w siłę, oddziały wyzwoleńcze szlakiem, liczącym ponad cztery tysiące kilometrów, przez stepy, góry, wzdłuż rzek i brzegami mórz, przez ludne tereny i pustkowia, wyzwalając spod panowania Hiszpanów kolejne kraje: Wenezuelę, Kolumbię, Ekwador i Peru.

Już wcześniej w latach 1816-1818 wywalczyły swą niepodległość Argentyna, Paragwaj i Chile, do 1822 Panama i Urugwaj, zaś w 1825 Boliwia (część Peru), nazwana tak od nazwiska Bolivara. W 1822 uniezależniła się od Portugalii także Brazylia, ogłaszając się cesarstwem, z cesarzem Pedro I, synem byłego króla portugalskiego. W ten sposób, głównie w wyniku krwawych i okrutnych wojen, zakończyła się 300-letnia epoka ujarzmienia Ameryki Południowej przez dwie despotyczne monarchie europejskie Hiszpanię i Portugalię, a nowo powstałe państwa uznane zostały przez mocarstwa europejskie i USA. Te ostatnie były szczególnie zainteresowaniem zmianami i rozwojem sytuacji w Ameryce Południowej, sprzyjając zresztą wyeliminowaniu wpływów hiszpańskich. Przez uchwalenie w 1823 tzw. doktryny Monroe'a wzbraniały też innym państwom europejskim interwencji i mieszania się do spraw kontynentu amerykańskiego.

Bolivar dążył do stworzenia federacji wszystkich państw pohiszpańskiej Ameryki Południowej. Udało mu się to tylko częściowo przez utworzenie jeszcze w 1819 Federacji Wielkiej Kolumbii, grupującej Wenezuelę, Kolumbię, Ekwador, Peru i Panamę (współczesne flagi trzech pierwszych państw mają ten sam układ barw, pochodzący z flagi federacji zaprojektowanej przez samego Bolivara). Od początku, gdy został jej prezydentem piętrzyły się przed nim niebotyczne problemy odbudowy zniszczonych miast i zagospodarowania opustoszałych terenów rolniczych. Lecz największym problemem była panosząca się anarchia i samowola lokalnych władz. Te wielkie trudności popychały Bolivara do rządów autokratycznych i dyktatorskich, jakie zaczął stosować od 1828. Zraził sobie w ten sposób nawet przychylne mu dotąd kręgi społeczeństwa i najbardziej oddanych mu przyjaciół.

W styczniu 1830 dokonany został nieudany pucz i zamach na życie Bolivara. W ich następstwie w marcu przekazał urząd prezydenta na rzecz generała Caicedo. Wielka Kolumbia podzieliła się z powrotem na Wenezuelę, Ekwador i Kolumbię (z Panamą). Rozpad dotychczasowego scentralizowanego państwa, i sposób w jaki się to dokonało, były dla Bolivara szokiem psychicznym. Ciężko chory próbował jeszcze jedność tę odbudować, ale nikt go już nie słuchał. Okrzyczany został wrogiem Wenezueli, oskarżano go o chęć zaprzedania kraju ojczystego cudzoziemcom itp. W atmosferze nagonki i wrogości złożył więc swój urząd prezydenta Wielkiej Kolumbii, nie przyjmując nawet należnej mu emerytury. Człowiek, który wyzwolił połowę kontynentu Ameryki Południowej, zwany "El Libertador", Simon Bolivar, chory nieuleczalnie na gruźlicę płuc, umarł w osamotnieniu w grudniu 1830.

Jego postać jest szczególnie uwielbiana w Wenezueli, gdzie nazwisko Bolivara nosi miejscowa waluta, prestiżowo usytuowany plac w każdym większym mieście, kilkaset wiosek i osobny region administracyjny.

Zobacz też: Wenezuela, Kolumbia, Historia Ameryki Południowej i Środkowej

Poprzednik
José Bernardo de Tagle