Nadole (województwo pomorskie)

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Ten artykuł dotyczy miejscowości w wojewodztwie pomorskim. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.


Nadole
Województwo	pomorskie
Powiat	wejherowski
Gmina	Gniewino
Położenie	54° 44' 43'' N 18° 03' 07'' E
Populacja - liczba ludności	205
Strefa numeracyjna (do 2005)	58
Kod pocztowy	84-250
Tablice rejestracyjne	GWE

Nadole (kaszb. Nôdolé) – kaszubska wieś letniskowa w Polsce położona w województwie pomorskim, w powiecie wejherowskim, w gminie Gniewino nad zachodnim brzegiem Jeziora Żarnowieckiego.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie gdańskim.

Spis treści

1 Regionalia
2 Historia
3 Wieś Nadole 1918-1920 – deklaracja przynależności narodowej
4 Zobacz też
5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Regionalia

We wsi znajduje się skansen – zagroda gburska, który obejmuje chałupę, oborę, stodołę, wozownie, piec chlebowy, studnie i kierat. Cała zagroda pochodzi z XIX wieku, ze wsi Kartoszyno. Raz do roku, latem, w skansenie organizowany jest Krancbal – kaszubska impreza z jarmarkiem, zabawami, pokazami regionalnej kultury i wieloma innymi atrakcjami.

Nad brzegiem jeziora znaleźć można przystań rybacką. Gdy wieczorem przy przystani nie ma kutrów rybackich to znak, że następnego dnia, wczesnym ranem można będzie kupić świeżą rybę prosto z jeziora. Przy przystani rybackiej znajduje się molo z którego odpływa statek wycieczkowy Nadolanin.

Z daleka widać ruiny wielkiego hotelu wzniesionego za czasów budowy Elektrowni Jądrowej Żarnowiec. Hotel po zaprzestaniu eksploatacji z roku na rok jest coraz bardziej zdewastowany i niewątpliwie jest antyreklamą tej wczasowej, malowniczej miejscowości. Ostatnio w budynku regularnie odbywają się bitwy paintballowe.

Inne miejscowości o nazwie Nadole: Nadole

[edytuj] Historia

1772 to ponury początek pruskiego ucisku. Do 1918 Nadole znajdowało się pod administracją zaboru pruskiego, obowiązującą nazwą niemieckiej administracji dla Nadola była nazwa Nadolle. Od 1920 wieś znajdowała się ponownie w granicach Polski (enklawa ówczesnego powiatu morskiego II Rzeczypospolitej na zachodnim brzegu jeziora Żarnowieckiego). Podczas okupacji niemieckiej nazwa Nadolle w 1942 została przez nazistowskich propagandystów niemieckich (w ramach szerokiej akcji odkaszubiania i odpolszczania nazw niemieckiego lebensraumu) zweryfikowana jako zbyt kaszubska i przemianowana na nowo wymyśloną i bardziej niemiecką – Peschingen.

[edytuj] Wieś Nadole 1918-1920 – deklaracja przynależności narodowej

Nadolanie wśród najbliższych sąsiadów zawsze mieli Niemców. Tworzyli zwartą społeczność polską w bardzo zniemczonej okolicy. W samym Nadolu prawie nigdy nie było lutrów, ewangelików. Nadolanie to Polacy – katolicy.

Konkolowie, głównie dzięki swojej pozycji gospodarczej, odgrywali dominującą rolę we wsi. Szczególne zasługi położył Augustyn Konkol w okresie tzw. plebiscytu, tj. w walce o przyłączenie Nadola i całego Jeziora Żarnowieckiego. Początkowo, zaraz po plebiscycie, w Nadolu odbywały się spotkania przedstawicieli władz polskich (z powiatu) i niemieckich.

Przed I wojną światową jedynym przedstawicielem pruskiego zaborcy był we wsi nauczyciel. W szkole uczono wyłącznie po niemiecku, nawet religii.

Ale tylko tam mowa niemiecka miała głos, we wsi panowała mowa kaszubska. Każdego "szkólnego" ludzie oceniali według tego czy zna język polski. Józef Piątek po swym pierwszym pobycie w Nadolu w kronice Nadola zapisał: "Ludność tutejsza odnosiła się początkowo do mnie z wielką nieufnością, dopiero gdy się dowiedziała, że ja po polsku mogę, zostały lody przełamane".

W latach tuż przed I wojną światową Antoni Abraham, który był częstym gościem w Żarnowcu, zaglądał również do Nadola. Na wiecach odbywanych po nabożeństwach mówiono o przynależności Kaszubów do narodu polskiego, o walce z germanizacją. Na ten temat dużo pisały czytywane we wsi gazety: "Pielgrzym" i "Gazeta Grudziądzka", które zawsze katolickość łączyły nierozerwalnie z polskością. Wszystko to jednak odbywało się zgodnie z prawem, nie zakłócało poprawnych stosunków z sąsiadami – Niemcami. Po zakończeniu I wojny światowej, gdy Polska odzyskała niepodległość, w wyniku paryskich ustaleń granicę między Polską a Niemcami przeprowadzono przez środek jeziora. Nadole i połowa jeziora miały należeć do Niemiec. Dopiero po długich i mozolnych staraniach zdołano Nadole, wraz całym jeziorem, połączyć z Polską. Z faktu tego wszyscy Nadolanie są bardzo dumni. Tego rodzaju korekty granicy na rzecz Polski, z inicjatywy mieszkańców, należały do zjawisk wyjątkowych. (sprawdź też: Borowy Młyn)

W 1920 roku na terenie powiatu puckiego działała Międzynarodowa Komisja Demarkacyjna ustalająca przebieg granicy. Dzięki decyzjom komisji została ustalona ostatecznie granica polska w rejonie Jeziora Żarnowieckiego.

Całe jezioro, wraz z 50-metrowym pasem przybrzeżnym i terenami wsi Nadole, przypadło Polsce. Nadole stało się wyspą polskości w otoczeniu niemieckim i jedynie przez jezioro bezpośrednio dotykało obszaru Polski. Lądowe połączenie z Polską mieli Nadolanie przez należące do Niemiec Czymanowo; była to tzw. droga neutralna, aż do rzeki Piaśnicy.

Sprawa głosowania dla Nadolan była bardzo ważna. Stanowiła jednoznaczną deklarację przynależności narodowej.

Tak więc dwa lata po odzyskaniu niepodległości przez naród Polski wieś Nadole, została przyłączona do granic państwa polskiego.